Áfall fyrir myndartökutæknina? Rétt mynd?

Tilkoma myndatökutækni til þess að skera úr um vafaatriði í knattspyrnu átti að bæta dómgæslu og koma í veg fyrir ranga dóma. 

En ef myndin, sem sýnd hefur verið í fjölmiðlum verið af meintri rangstöðu í leik Everton og Liverpool, er sú, sem dæmt var eftir, hefði alveg eins mátt láta rangan dóm með gamla laginu duga; svo fráleit er útkoman. 

Í stað setningarinnar "dómarinn er hluti af leikvellinum" fer bráðum að koma "dómarinn og myndavélin eru hluti af leikvellinum."  

Mörkin: Millímetra spursmál í Liverpool

Gagnlegt við sóttvarnir að ímynda sér reykingar?

Það er ekki víst að fjarlægðin ein ráði úrslitum um COVID-19 smit utanhúss. Frá tímum mikilla reykinga má rifja upp, hvernig tóbaksreykur gat borist furðu langt undan vindi frá viðmælendum, jafnvel marga metra, en ekki einasta sást úðinn oft vel, til dæmis í hægri golu, heldur fannst lyktin greinilega af honum. 

Veirusmitúði er hins vegar lyktarlaus og ósýnilegur. Því þarf hugsanlega að hafa fjarlægðina jafnvel marga metra ef staðið er þannig, að vindur eða gola berist í milli manna. 

Í gær mætti síðuhafi hundruðum fólks á leið sinni á rafknúnu léttbifhjóli upp í Borgarfjörð. 

En ferðin var skipulögð þannig, að á leiðinni var bæði verið með grímu og lokaðan hlífðarhjálm og engin þörf var að fara á bensínstöð eða í sjoppu, heldur aðeins verið með grímuna í nægri fjarlægð frá eina manninum, sem komið var nálægt við að ýta flugvél út úr skýli og inn aftur með grímur og minnst tveggja metra fjarlægð.  

Við flugum síðan flugvélinni sitt í hvoru lagi í einliðaflugi tli þess að njóta blíðunnar bæði á jörðu niðri og í lofti og taka myndir af "blíðunni og bæjunum í kring," til dæmis af Hvanneyri handan við spegilsléttan Borgarfjörðinn. 

Hittir fólk utandyra og er hætt að knúsa

Nokkur atriði sem má kannski hafa í huga varðandi ævidagana.

Þegar velt er vöngum yfir eins konar exelskjali, sem gengur eins og rauður þráður í vegnum þjóðfélag okkar, 75 ára aldur, getur verið ágætt að skoða málið ekki aðeins frá þeirri hlið að dauðsfall sé skráð sem ótímabært dauðsfall, ef viðkomandi er 74 ára eða yngri. 

Exelskjalið gildir heldur betur í slysabótum. Við 75 ára aldur færast allir niður í svonefndan hrakvirðisflokk. 

Hin hliðin á þeirri staðreynd með ótímabæran og tímabæran dauðdaga er ekki nefnd, að fyrst svona er, verður dauðsfallið tímabært ef manneskjan er orðin 75 ára, og það jafnvel vel tímabært!  Að minnsta kosti hér á landi. 

"Dagur í senn" orti gamli biskupinn, og benti með því á þá staðreynd að ævidaga okkar lifum við bara einn og einn í senn, ævin er röð af augnablikum og röð af ævidögum. 

Lífið er alltaf núna. 

Enginn getur fyrirfram fullyrt um það hvort og hvenær hvert okkar getur lifað góðan dag, dag í senn. 

Það er ekkert sem segir að við getum ekki lifað góða eða dýrlega daga jafnt á níræðisaldri sem tvítugsaldri. 

Og ein staðreynd er óhrekjanleg: Hver ævidagur okkar á það sameiginlegt með fæðingardegi okkar, að vera fyrsti dagur þeirra ævi, sem við eigum ólifaða.  

Munurinn er þó sá, að við vorum í engri aðstöðu til að njóta fæðingardagsins í neinni líkingu við bestu ævidagana eftir hann.   

Andlát af völdum Covid-19 á Landspítala

Beygingaletin sækir á.

Tilfinningin fyrir fleirtölu er á undanhaldi í meðferð tungunnar og eitt af einkennum málleti og hugsanaleti.  

Einu sinni var talað um að gera góð kaup og hvar væri hæst að gera bestu kaupin. 

Nú er þessi hugsun ekki aðeins á undanhaldi heldur hætt að tala um að kaupa hluti og sögnin að versla notuð í staðinn, "að versla sér alls konar hluti. 

Nafnið á verslununum Hagkaupum og Fjarðarkaupum er dregið af því að þar sé hægt að þar bjóðist bestu kaupin. 

En nú er búið að lama þessa hugsun svo gersamlega, að fyrirsögnin á tengdri frétt er "Líklegastir að mæla með Fjarðarkaup."  

Nú er svo komið að lesnar eru auglýsingar frá Hagkaupum og Útilífi þar sem þessi heiti eru óbeygð þótt þau séu í þolfalli og þágufalli. 

"Þú færð bestu kjörin í Útilíf." "Þú verslar i Hagkaup." Og sumir íþróttafréttamenn eru hættir að tala um leikmenn, sem eru í Breiðabliki, heldur beygja orðið alls ekki, tala um leikmenn í Breiðablik. 

Líklegastir til að mæla með Fjarðarkaup

Hvernig komst veiran á ný í sókn?

Eins og áður hefur verið bent á, gerir það mönnum erfitt fyrir að átta sig á raunverulegri stöðu mála í kófinu, að ástandið á hverjum tíma kemur ekki fram í tölum um smit og öðru fyrr en jafnvel tveimur eða fleiri vikum síðar. 

Ýmsar hliðstæður eru um slíkt hjá flugmönnum, til dæmis bein stjórnun flugvélanna sjálfra, en þar er ákveðin "töf" á afleiðingum stjórnunarhreyfinga sem er valda því, að flugkennslan byggist á réttum viðbrögðum flugmanns, sem aðeins er hægt að æfa og það stundum ótal sinnum, til dæmis í sjálfri lendingunni.  

Það er óumdeilt að þegar önnur bylgja COVID-19 hófst, var ein höfuðástæðan sú að örfáir erlendir ferðamenn, í aðaltilfellinu aðeins tveir, komu með nýtt afbrigði af veirunni inn í landið. 

Þetta var ekki hægt að sjá fyrr en talsvert síðar með smitrakningu sem sýndi hvernig veiran hafði þegar búið um sig áður en hægt var að sjá það svart á hvítu. 

Þegar gagnrýndar eru þær sóttvarnaraðgerðir, sem gripið var til, gleymist, að þær voru ekki orsök hópsmitana, sem komu utan frá að stórum hluta, heldur afleiðing. 

Síðan þá hafa fjölmargar þjóðir orðið að grípa til svipaðra aðgerða og hér, og það jafnvel enn harðari. 

Meðal þess er að Ísland hefur verið sett á appelsínugulan lista sem eitt af þeim löndum, sem mest er mælt gegn að útlendingar ferðist til. 

 

Segir landamæralokun hafa verið mistök

Kemur sterkur inn með stórri rafhlöðu, en er ekki jeppi.

Nýi RAV-4 tengiltvinnbíllinn hjá Toyota kemur mjög sterkur inn í flokk bíla, þar sem keppinautarnir hafa fengið nokkur ár til að láta að sér kveða. 

RAV-4 hefur um langt árabil notið mikilla vinsælda fyrir notagildi og gæði og síðstu ár hefur Toyota tekist að hafa ákveðna forystu varðandi útlitshönnun.  

Þótt tengiltvinnbílar (plug-in-hybrid) hafi þann ákveðna kost fram yfir hreina rafbíla, að hægt er að nýta það eldsneytisölukerfi sem fyrir er í landinu ef raforkuna þrýtur, hefur ókostur þeirra verið sá, að rafhlöðurnar hafa verið svo litlar, að drægið hefur verið allt niður í 20-20 kílómetrar við íslenskar aðstæður, þar sem loftkuldinn dregur drægið niður um 20 prósent við frostmark og 30 prósent í 10 stiga frosti. 

Rafhlöðurnar hafa hingað til varla verið stærri en 10-13 kílóvattstundir en vegna mikillar þyngdar þessara bíla með svona flókið aflkerfi hefur hingað til ekki verið farið lengra í stærð rafhlaðnanna. 

Toyota stígur myndarlegt skref með því að fara með rafhlöðuna upp í 18 kwst, sem er álíka stór hlaða og er í Smart rafbílnum og næstum því jafn stór rafhlaða og var í upphafi í Volkswagen e-Up!.

En þessir tveir minnstu rafbílarnir á markaðnum eru 40 prósent léttari en RAV-4 tengiltvinnbíllinn.  

 

Og þess má geta, að í fyrstu gerðinni af Nissan Leaf sem kom þeim hreina rafbíl á kortið, var rafhlaðan aðeins 24 kwst. 

Raunar má vel hugsa sér að rafhlaðan á tengiltvinnbíl sé enn stærri, því að margir eigendur tengiltvinnbíla, sem aka mikið úti á þjóðvegunum, kvarta yfir mikilli bensíneyðslu þegar bensínvélin ein er í gangi í bíl, sem er um tvö tonn. 

Það eru ekki tómir kostir við að hafa rafhlóðuna stóra, til dæmis ef menn gera þá kröfu til RAV-4 tengiltvinnbílsins að hann standi undir þeirri lýsingu að vera "jeppi" á þeim forsendum að hann sé fjórhjóladrifinn. 

Til þess að koma rafhlöðunum fyrir í bílnum og halda samt góðu farangursrými hefur þeim verið bætt undir miðju bílsins, þannig að hæð undir hann tóman og nýjan, er aðeins 17 sentimetrar í stað 19,5. 

Sú veghæð minnkar niður í 12-13 sentimetra ef fólk og farangur eru í bílnum. 

 

Þegar þessi nýjasti RAV-4 "sportjeppi" er borinn saman við þann fyrsta fyrir 18 árum, sést mikill munur hvað varðar undirvagninn. 

Forfaðirinn var næstum helmingi léttari, mun hærri undir kviðinn og enn hærri undir hinn stutta framenda, svo að það mátti kannski nota heitið "jepplingur" um hann, þótt hann væri ekki með lágt drif eins og jeppi. 

Bæði Mitsubishi Outlander og RAV-4 voru upprunalega hannaðir sem bensínbílar, og hér á landi hafa orðið óhöpp á jeppaslóðum í akstri þar sem bílarnir hafa rekist niður og rafhlöðurnar stórskemmst.  

Toyota stígur stórt en nær ósýnilegt skref

Þegar það getur haft kosti að vera fjögurra stjörnu í stað fimm.

Hótel Rangá skaust að sumu leyti upp á frægðarhimin vorið 2010 þegar það gaus í Eyjafjallajökli. 

Fjöldi þekkts fjölmiðlafólks gisti þar og hreifst af sérstæðu útliti hótelsins jafnt utan dyra sem innan.   

Hótelið var samt ekki fimm stjörnu hótel, þótt mörgum fyndist það líklegt og lýstu jafnvel yfir undrun sinni yfir því hvers vegna það væri ekki prýtt fimm stjörnum. 

Svar Friðriks Pálssonar við spurningum varðandi þetta var skemmtilegt:  "Það eru til mörg fimm stjörnu hótel í heiminum, en að sumu leyti er betra, að gestir á hótel Rangaá segi við viðmælendur sina að þeir undrist það hvernig fjögurrra stjörnu hótel geti verið svona aðlaðandi og eftirminnilegt, heldur en þeir segi ekki neitt eða sé í vafa um fimm stjörnurnar á viðkomandi hóteli.  

Til nánari útskýringar má nefna, að á fjórtán daga ferð um gervallan Noreg sumarið 1998 var gist í mörgum gistihúsum.  

Eftir á mundi maður aðeins eftir tveimur þeirra: Frumstæðu sæluhúsi á Harðangursheiði og afar fornfálegu en óvenjulegu hóteli í Syðri-Kjós, nyrst í Finnmörku, þar sem hótelhaldarinn var enn fornfálegri kona á áttræðisaldri sem lagði sérstaka rækt við að sinna gestum sínum í eigin persónu og var allt í öllu í því efni. 

Eftir ferðina runnu hin 12 hótelin öll inn í minnið líkt og um algerlega eins stöðluð hótel hefði verið að ræða. 

Hér á landi eru mörg góð og minnisverð hótel, en auk Hótels Rangár, þar sem eigandinn, Friðrik Pálsson, er sjálfur einstaklega persónulega áhugasamur um velferð gesta sinna, kemur nafn Ólafs Laufdals, eiganda Grímsborga í hugann.   

Hótel Rangá eitt af þeim bestu í Norður-Evrópu

Hæg en jöfn framþróun í framtíðardraumaflugi Baldurs Bjarnasen.

Enn er mörgum í minni hrifning drengjanna á sunnudagsfundi í KFUM fyrir rúmum 70 árum, þegar hann flutti okkur innblásinn fyrirlestur um framtíðarsýn sína í flugmálum. 

Baldur var flugvélstjóri hjá Loftleiðum og þannig ævintýramaður í okkar augum á þeim árum þar sem "Loftleiðaævintýrið" var í uppsiglingu. 

Tugþúsundir flugmanna í Seinni heimsstyrjöldinni voru þá komnir heim úr stríðinu og á tímabili var afar lífleg framleiðsla einkaflugvéla í gangi vestra og meðal annars kominn fram flugbíllinn Aerocar. 

Svo fór, að stórt atriði gleymdist í málinu, konurnar sem biðu ungu mannanna og gerðu það að verkum að aðal viðfangsefni þeirra varð að kvænast og eignast heimili og börn. 

Baldur Bjarnasen var einna hrifnastur af þróuninni í þyrlusmíði og spáði því að í framtíðinni yrði mikil umferð einkaþyrlna í borgum heimsins. 

Sú draumsýn rættist heldur ekki meðan Baldur lifði. Því olli margt, svo sem það hve dýrar þyrlur eru í rekstri og hve erfitt yrði að tryggja flugumferðaröryggi. 

Baldur sé eðlilega hvorki fyrir sér byltingu í tölvu- og fjarskiptatækni og þaðan af síður tilkomu rafmagns og nýrrar uppsetningar í drónum framtíðarinnar. 

Nú er hins vegar í gangi jöfn og hæg en nokkuð örugg þróun í þessum efnum á öllum helstu sviðum. 

Að vísu er aðal dragbíturinn hin mikla þyngd rafgeymanna miðað við þyngd eldsneytistgeyma, en á móti kemur furðu hröð framför í gerð rafgeyma, bæði með þróun líthíums en einnig tilkomu geyma með öðrum efnum, svosem graphene. 

Það er hins vegar afar langur vegur framundan, en þó ljóst að heillandi möguleikar opnist í flugi á styttri leiðum, einmitt á því sviði sem heillaði hinn trúaða og yndislega skemmtilega Baldurs Bjarnasen mest. 

Eins og er, gera þungir rafgeymar það að verkum að flugdrægi rafknúinna flugvéla í farþegaflugi er varla meira en 160 kílómetrar og farþegar aðeins níu í ferð. 

Tveir eiginleikar driflínu rafaflsins hafa mest að segja og vinna hvor á móti öðrum. 

Annars vegar yfirburða eiginleikar, einfaldleiki og nýtni rafhreyfla, en hins vegar hin gríðarlega þyngd rafgeymanna og viðkvæmni orkugjafanna gagnvart miklum kulda.  

 

Fljúgandi leigubílar næsta vor

Loftmengun getur verið heilsufars- og peningamál?

Íslensk rannsókn á loftmengun bendir til að hjartsláttartruflanir, gáttaflökt og gáttatif, geti orsakast af hækkun á styrk köfnunarefnisdíoxíðs í andrúmsloftinu.  

Meðal afleiðinga af gáttaflökti getur verið heilablóðfall, og ljóst er að þessar afleiðingar eru ekki aðeins stórt heilsufarsmál, heldur eru slík áföll afar dýr fyrir viðkomandi og þjóðfélagið, svo að haldið sé til haga þeim mælikvarða, sem svo margir telja mikilsverðan, hvað þetta kostar í peningum. 

Þetta rennir viðbótarstoðum undir gildi þess að minnka loftmengun, til dæmis með aukinni notkun farartækja, sem gefa engan útblástur frá sér eins og þau tvö, sem eru á myndinni hér við hliðina. 

 

Getur haft áhrif á gáttatif og -flökt

Full ástæða að vara við virkjanaæðinu.

Það blésu nýir vindar um Orkuveitu Reykjavíkur þegar Bjarni Bjarnason tók þar við forstjórastöðu. Húsið sjálft var lýsandi dæmi um yfirlæti, mont og jafnvel hroka. 

Líka orðið ónýtt og staðan ófremdarástand á flesta lund. 

Bjarni og samstarfsfólk hans tók til hendi og sneri dæminu við.  

Á síðustu misserum hefur ríkt sannkallað virkjana- og framkvæmdaæði hér á landi.  

Fyrirætlunum um stórfelldar framkvæmdir við risa háspennulínur hafa verið réttlættar með því að með því sé verið að tryggja afhendingaröryggi til almennings. 

Mölbrotnar, gamlar og úreltar innanhéraðslínur hafa verið notaðar sem ástæður til þess að fara út í hrikalegar stóriðjulínur, sem flestar breyta engu um dreifilínurnar í héraði.  

Bjarni hefur sýnt fram á að tugmilljarða framkvæmdir í risa háspennulínum fyrir stóriðjuna muni einfaldlega hækka verðið á raforku, sem alltof mikið er framleitt af, gagnstætt því sem haldið er fram í virkjanaáróðrinum.

Sá áróður hefur einnig snúist um nauðsyn þess að framleiða raforku fyrir samgöngukerfið, svo sem bílaflotann, sem skorti orku. 

Bjarni hefur bent á, að rafvæðing alls samgönguflotans þurfi 3,5 % af raforku landsins, en hins vegar séu 7,5% vannýtt orka.   

En virkjanaæðið hefur hingað til bara sótt í sig veðrið með fyrirætlunum um vatnsaflsvirkjanir, jafnvel í hundraða tali og orkuaukningu um fjórðung á landsvísu, og hugmyndir um vindorkuvirkjanir sem myndu tvöfalda raforkuframleiðsluna. 

Þar að auki sé álverið í Straumsvík að nálgast hámarks líftíma slíkra verksmiðja og því verði menn að vera viðbúnir því að því verði lokað. 

 

 

Varar við offjárfestingu