Leyndarmál ætisveppanna.

Þegar síðuhafi var í sveit sem strákur í Langadal fyrir norðan gerðist það einn sumardaginn að túnið fyrir neðan bæinn varð krökkt af stórum, hvítum ætisveppum. 

Í fátækt bóndand, einstæðrar móður með tvö börn, var þetta eins og fá sendan veislumat til margra daga heim á bæinn, því að ferskur fiskur sást ekki á matseðlinum nema einu sinni á sumri þegar fisksali fór þar um sveitir, en súrmátur, hafragrautur og mjölkurafurðir uppistaðan. 

Í þessu hestahéraði var hrossakjöt algengt og nautasvið voru nýtt, svo að dæmi séu tekin. 

Það er til marks um kjör fólks á þessum tímum, að þegar ég fór í sveitina síðasta sumarið, 1954, hafði ég með mér fjóra Royal búðinga til að gefa ömmusystur minni. 

Hún átti enga skýringu á tilurð ætisveppanna, sem voru matreiddir á allan mögulegan hátt og brögðuðust vel. 

Gaman væri að vita hvort einhverja skýringu er að finna á svona fyribæri. 

 

 

Sláandi staðreyndir um sveppi

Viðvörunarþjónusta er nauðsynlegur hluti af ferðaþjónustu.

Síðuhafi hefur langa reynslu af því hve það getur verið erfitt fyrir útlendinga að skilja íslenska veðráttu og aðstæður.

Það sem gerir þetta snúið er að þetta fer ekki endilega eftir menntun og reynslu þeirra og er stundum erfitt að skilja, hvernig útlendingar, sem hafa ferðast víða um álfur virðist stundum fyrirmunað að skilja jafnvel einföldustu staðreyndir. 

Þá getur verið vandasamt að finna einhverjar staðreyndir, sem þeir þó hljóti að skilja. 

Það nýjasta gæti til dæmis verið að vara við hvassviðri. Á íslensku berangri af margvíslegum gerðum eru skilyrði oft miklu verri en er í öðrum löndum sem eru vaxin skógi að stórum hluta. 

Ef útlendingi er til dæmis sagt frá því, að í snarpri lægð eins og asalægðinni, sem óð hér yfir í gærmorgun, hafi vindhraði komist orðið fjórum sinnum meiri þar sem hann varð mestur hér en mesti vindhraði sem þetta erlenda fólk þekkir, er kannski von um skilning. 

Sá vindhraði þýðir til dæmis að algengar sex tveggja hrayfla flugvélar komist ekkert áfram með slíkan vind í nefið. 

Nýlega var greint hér á síðunni frá einum þekktasta sjónvarpsmanni Belgíu, sem hingað kom til að gera ferðaþátt. Hann hafði gert ferðaþættir um slóðir víða um heim, þar sem verulega reyndi á færni og dugnað manna eins og hans. 

Skemmst er frá því að segja, að blessaður maðurinn gat ómögulega skilið hvaða áhrif það hefði á dagsbirtu fyrir ferð hans hér að velja sér ársbyrjun til ferðalagsins. 

Vikum saman fóru tölvupóstar á milli mín og hans um það að í svartasta skammdeginu væri ekki hægt að tala um daga, heldur sólarhringa þar sem sólarupprás nálægt hádegi breyttist einfaldlega yfir í sólarlag strax eftir hádegi án þess að sólin hefði fengið tækifæri til að komast upp fyrir sjóndeildarhringinn. 

Þótt honum væru send töluleg gögn um sólargang og þá meðaltalsstaðreynd, að í jánúar væri dýpsta þekkta loftþrýstingslægð veraldar, sem erlendis væri kennd við Ísland, skammt fyrir suðvestan land, en yfir Grænlandi hins vegar næst hæssta loftþrýstingshæð heims. 

Óhjákvæmileg afleiðing væri mesta rokrassgat heims að meðaltali. 

Við hverja aðvörun hopaði hann að vísu aðeins með leiðangurinn, en var undra fljótt kominn aftur í sama farið og fyrr. Hann hreinlega skildi þetta ekki. 

Hann kom í febrúar, tveimur mánuðum fyrr en honum hafði verið sagt að væri ráðlegt, og fyrir einskæra heppni verð það, að hann flaug beint frá Evrópu til Akureyrar og gat með hjálp þrautreyndra Íslendinga skrapað saman örfáum nothæfum tökudögum fyrir norðan og austan. 

Þessi þáttagerðarmaður naut þess í sinni Íslandsferð,  að með því að fá bestu mögulegu þjónustu hér á landi, komst hann hjá því að fara hingað í algera fýluför, miðað við þá ferðaáætlun, sem hann bar á borð í upphafi. 

Af þessum sökum er mikilvægt að huga að því, að góð ráð og aðstoð við er útlendinga við gerð ferðaáætlana þeirra er ómissandi liður í því síðari hluta orðsins ferðaþjónusta.  

Flæmdu ferðamenn af Sólheimasandi

Alvörumet, í byggð og alfararleið.

Gagnheiði, sem er suður af Fjarðarheiði á Austfjarðafjallgarðinum, liggur í rúmlega 900 metra hæð yfir sjó, fjarri byggð og alfaraleið. 

Mælingar á slíkum stað eru ekki sambærilegqr að gildi við mælingar á stöðum á láglendi eða í byggð, og hið nýja met 71 m/sk, sem samsvarar 145 hnútum, eða rúmlega 230 km/kst, undir Hafnarfjalli, er því alvöru met og gott dæmi um þann fádæma veðurofsa sem fylgdi "sprengilægðinni" í gærmorgun.   

Trúverðug hviða mældist 71 m/s

Hvasst á milli Reykjavíknanna og Borgarnesjanna? Á hvaða dýpi blæs vindur í Faxaflóanum?axaflóa?

Rugl í fjölmiðlum og í mæltu máli í meðferð örnefna er hvimleitt og viðgengst daglega. 

Bara síðasta sólarhringinn hefur það vaðið uppi í frásögnum og umfjöllun. 

Í sjónvarpi hneigjast veðurfræðingar mjög til að breyta grónum málvenjum. 

Þeir hafa sumir talað árum saman um Vestfirðina, Austfirðina og Suðurlandið, þvert ofan í þá aldagömlu málvenju að tala um Vestfirði, Austfirði og Suðurland. 

Flestum myndi hnykkja við ef talað væri um veðrið á Reykjavík í samræmi við síbyljuna um það, sem er að gerast á Bolungarvík. 

Næsta skref gæti þá verið að tala um ástandið á Reykjavíkunum og taka höndum saman við fréttamann í útvarpi, sem minntist í kvöld á raflínur Skaftártungna, en sveitin heitir reyndar Skaftártunga en ekki Skaftártungur. 

Rétt eins og að Reykjavík heitir Reykjavík en ekki Reykjavíkur og nafn Borgarness er í eintölu en ekki í fleirtölu. 

Í gærkvöldi brá svo við að veðurfræðingur talaði um veðrið í Faxaflóa, og það meira að segja tvisvar, ef ekki þrisvar. 

Væri fróðlegt að vita á niður á hve mikið dýpi óveður ná hér við flóann. 

Sú viðbára er oft höfð varðandi svona rugl, að það gildi nú ekki sama um borg eins og Reykjavík og fámenn byggðarlög úti á landi. 

Þetta er ekki aðeins ónýt röksemd, heldur lyktar hún af heimóttarlegum hroka. 

Þá mætti spyrja á móti hvaða línu eigi að draga hvað mannfjölda snertir á viðkomandi stöðum. 

Þúsund manns? Fimm þúsund manns? 

Og hvað um Faxaflóa? Við Faxaflóa búa næstum 70 prósent þjóðarinnar. Kannski styttist í áð sagt verði: Í Faxaflóa búa 70 prósent þjóðarinnar. 

Og þá er spurningin: Á hve miklu dýpi í flóanum? 

Með verstu veðrum á Suðurlandi

PSA með sama nýja rafbílinn undir tveimur merkjum hér eins og hjá Dönum?

Þegar litið er í dönsku bílaárbókina Bilrevyen 2020 sést að á blaðsíðu 116 er bíllinn Peugeot E-208 rafbíllinn nýi, blái bíllinn á myndinni hér, en aðeins þremur blaðsíðum framar er annar nýr rafbíll, Opel Corsa-e, sem er nánast alveg sami bíll, þessi ljósrauði fyrir neðan, flest mál nákvæmlega þau sömu og sami vélbúnaður með 136 hestafla 300 nm vél og 50 kWst rafhlöðu og byggður á sama CMP undirvagni, þótt útlitið sé ekki alveg eins. 

Sem sagt; tvíburabílar á svipaðan hátt og Toyota Aygo og Peugeot 108. 

Þetta ætti ekki að koma á óvart, því að PSA-samsteypan er aðaleigandi bæði Peugeot og Opel, og samvinna Opel og Peugeot hófst áður en PSA eignaðist Ópel. 

Nú þegar er komin heilmikil hagræðing á milli Peugeot og Opel í formi sameiginlegra undirvagna og vél- og drifbúnaðar og Opel gerðirnar Karl og Adam eru til dæmis horfnar. 

Fróðlegt verður að vita hvort og þá hvenær Opel Corsa-e er væntanlegur á markað hér til þess að veita systurbíl sínum samkeppni. 

Í Danmörku er verð þeirra nokkurn veginn hið sama eins og sést, en Opelinn er nýbúinn að fá verðlaun í samkeppnis samanburði rafbíla. 

Báðir þessir rafbílar verða í hörku slag í hraðfjölgandi rafbílum í verðflokki í kringum fjórar millur, þar sem 50 kWst rafhlaða á að geta gefið 330 km drægni við bestu sumaraðstæður samkvæmt WLPT staðli. 

Lausleg forskoðun á bensínbílnum Peugeot 208 leiddi í ljós ágætt rými frammi í en lakara afturí en það er býsna algengt meðal rafbíla, vegna rýmis, sem rafhlöður taka af innanhæðinni aftur í.   

Hjá Opel er Ampera-e að vísu verðflokki ofar en Corsa-e verður, en rými og rafhlaða eru mun meiri í Ampera-e.   

 

Hreinn Peugeot rafbíll frumsýndur

Athyglisverður munur á veðrinu í Reykjavík og Keflavík í nótt.

Athyglisvert er að sjá tölurnar um veðrið á tveimur flugvöllum í nótt.

Þetta voru Keflavíkurflugvöllur og einn af varaflugvöllum hans, Reykjavíkurflugvöllur. 

Á Keflavíkurflugvellli var loft alveg rakamettað, eða 100 prósent og uppgefið skyggni 0,8 km og vindur allt að 36 m/sek í hviðum, og 30 m/sek á meðan 100 prósent rakinn var, sem þýðir fárviðri og hámarks raki.

Þetta ástand varaði í meginatriðum frá miðnætti fram á sjötta tímann.  

Á Reykjavíkurflugvelli var raki í lofti á sama tíma milli 80 og 90 prósent og í einni af athugununum fór skyggni niður í þrjá kílómetra. 

Í flugveðurspá klukkan sjö í morgun var spáð allt að 100 hnútum eða um 50 m/sek í 5000 feta hæð.  

Í fluginu er gefið út svonefnt sigmet ef vindurinn fer í 25 hnúta eða meira (meira en 50 hnúta). 

Ástæðan fyrir þessu er einföld:  Reykjanesfjallgarðurinn, allt að 700 metra hár, sem austanvindurinn fer yfir á leið sinni til Reykjavíkur, en fer framhjá á leið sinni til Keflavíkur.  

Rakamassinn skellur af fullum þunga á Suðurnesjum, en Hengill, Vífilsfell, Bláfjöll og Langahlíð rífa rakann úr massanum, í svo að mestur hluti hans fellur þar upp frá sem úrkoma. 

Öll nýjustu tíðindi af ofsaveðrinu

"Tvennt kom á óvart: Vindurinn og snjórinn." Afrek Guðmundar Eyjólfssonar 2001..

Ofangreind lýsingarorð mælti erlendur göngumaður, sem fór með tjald sitt í gönguferð yfir austanverðan Vatnajökul fyrir allmmörgum árum, týndist í aftakaveðri en fannst nær dauða en lífi við jökulröndina í Hornafirði og var stálheppinn að lifa af. 

Myndin hér á síðunni er af umfjöllun um aðra og miklu lengri gönguferð um hálendið 2001, en ljúkum fyrst frásögninni af hinum örmagna erlenda göngumanni. 

Þegar hann var spurður hvers vegna hann hefði farið í þá miklu óvissu, sem hann hefði verið marg aðvaraður við, svaraði han: 

"Ég gat ekki ímyndað mér eftir jmargra ára æfingar við hin erfiðustu skilyrðí í háfjöllum og á jöklum annars staðar, en að í þessari ferð myndi öll mín mikla reynsla duga. 

En það var tvennt sem kom mér gersamlega á óvart, sem ég hafði hvergi annars staðar upplifað: 

Vindurinn og snjórinn."  

Beðinn um nánari útskýringar sagði hann, að hann hefði fyrsta lagi aldrei geta ímyndað sér annars eins veðurofsa, heldur ekki síður hvernig útilokað hefði verið að verjast hinni einstæðu gerðar af snjó, sem vindurinn notaði til að sprengja fyrir honum tjaldið og rífa í sundur, því að engin leið var að koma í veg fyrir að þessi fíngerði snjór; - eins og fínt hveiti, - smygi alls staðar inn og fyllti allt upp. 

Frakki þessi kom ekki aftur til Íslands, en fór síðan í gönguferð á skíðum sínum frá nyrstu ströndum Kanada og hugðist ganga á norðurpólinn. 

Fréttist ekkert af honum eftir það. 

Eftir að hafa heyrt svona lýsingu á íslenskri gönguferð á þorra er óhjákvæmilegt að hrollur sæki að manni þegar annar útlendingur ætlar að bjóða íslenskum vindi og snjó byrginn í sinni hrikalegustu mynd. 

Vonandi bjargar skálinn í Laugafelli Lukaszi Supergan frá því að hljóta örlög Frakkans frakka hér um árið. 

Eins gott að hann hafi allan varann á geri ferðina ekki að neinu gönuhlaupi eða supergani. 

Þess má geta að á útmánuðum 2001 gekk Guðmundur Eyjólfsson aleinn á skíðum frá Hornvík á Hornströndum austur á Vopnafjörð og vann það afrek að komast alla leið án þess að ganga nokkurn tíma nærri byggð. 

Þessu voru gerð skil í fjölmiðlum, eins og sjá má á myndum og umfjöllun í Morgunblaðinu á sínum tíma. 

Á neðstu myndinni má sjá talverðan mannfjölda sem tók á móti honum á leiðarenda. 

Hann endurnýjaði kostinn þegar hann gekk þvert yfir veginn á Holtavörðuheiði, og síðan einu sinni eftir það. 

Hann lenti í óveðri einu sinni á leiðinni, og gisti þá í Laugafelli eins og Supergan nú. 

Var þessi ganga hans mikil þrekraun og verður varla hægt að bæta það, einkum ef gengið er alla þessa óralöngu leið alla í óbyggðum.  

Bíður af sér veðrið á hálendinu

Tregða til að fresta flugi veldur óþarfa vandræðum.

Nú er kominn meira en sólarhringur síðan Icelandair felldi allt millilandaflug sitt til og frá Keflavíkurflugvelli niður á morgun, föstudag. 

Þetta var sem sagt gert með tveggja daga fyrirvara og er lofsverð og þörf ráðstöfun, því að það er mikilvægt fyrir marga viðskiptavini að hafa tíma til að gera ráðstafanir til að bregðast við óveðri af því tagi, sem spáð er á morgun og reyna að finna möguleika á flugi annað hvort áður en fárviðrið, eða eftir að því slotar.  

Ástæðan hefur blasað við í veðurspám, svo sem um hálf níu leytið í morgun, þar sem spáð var 28 metra meðalvindi á sekúndu á Keflavíkurflugvelli klukkan sex í fyrramálið. 

Er ekki algengt að sjá jafn eldrauða aðvörun í spá. 

Nú hefur allt innanlandsflug verið fellt niður á morgun, og þess vegna er það undrunarefni að nokkur flugrekandi skuli tregðast við að gera ráðstafanir, heldur standa fast á sínu varðandi áætlunarflug morgundagsins. 

En klukkkan hálf níu í morgun var ekki annað að sjá en að SAS ætlaði að standa fast við það að fljúga til og frá Keflavíkurflugvelli í fyrramálið og skapa með slíkri tregðu óvissu hjá mörgum, sem eiga pantað flug með þeirri vél og jafnvel verða til þess að eyðileggja ferðamöguleikana fyrir þeim. 

 

P.S. Nú fyrst, síðdegis á fimmtudegi, þegar við blasir spá um fárviðri, upp á 23-33 m/sek í fyrramálið, er ofangreindu flugi aflýst, of seint fyrir suma, en þeir, sem gátu gert ráðstafanir eldnemma í morgun og flogið í dag, sluppu betur. 

Aftakavindur í vændum

Mýtan um álverin og kolaorkuverin í Kína.

Ein af mörgum röksemdum fyrir forgang stóriðjunnar á Íslandi hefur verið sú, að ef ekki sé virkjað í botn og reist sem flest álver á Íslandi og boðið "lægsta orkuverð í heimi" eins og gert var í betlibæklingi fyrir 25 árum, muni í staðinn rísa álver í Kína, sem knúin verði með mengandi kolaorku. 

Þessi röksemd reynist vera mýta þegar á reynir eins og reynsla undanfarinna ára sýnir. Kínverjar eru stórveldi sem hugsa eingöngu um það að framleiða sjálfir sem mest og spá nákvæmlega ekkert í það þegar þeir reisa sín álver og kolaorkuver, hvort nokkur álver rísi á Íslandi eða ekki. 

Mýtan um álverin og kolaorkuverin í Kína hafði líka á sér þá hlið mála, að ef ekki yrði virkjað á Íslandi, væri útilokað að nýta mengunarlitla orkugjafa annars staðar í heiminum. 

Sú fullyrðing er alröng, því að víða í öðrum löndum er að finna endurnýjanlega og hreina orkugjafa, og það hjá þjóðum, sem slík orkuframleiðsla yrði gerbylting í kjörum þjóða, sem eru allt að hundrað sinnum fátækari en við.  

Má nefna Eþíóópíu sem dæmi. 

Eigendur álversins í Straumsvík hótuðu að loka álverinu 2007 nema að þeir fengju að stækka það stórlega. Þessi mikla stækkun og samsvarandi virkjanir voru sagðar alger forsenda fyrir því að hægt væri að reka þarna álver. Til þess hægt væri að stækka álverið þurfti gagngera skipulagsbreytingu, sem hafnað var naumlega í spennandi íbúakosningu 2007.  

Ekkert varð úr stækkuninni, og ekkert varð af því að álverið yrði lagt niður, en ef fylgjendur stækkaðs álvers hefðu fengið nokkur hundruð fleiri atkvæði, hefði álverið væntanlega verið stækkað, og hótun nú um að loka því orðið beittari að sama skapi. 

 

„Gæti komið fljótlega til átaka“

Hæfileikaríkt skyldfólk leynist víða.

Frændgarður Hildar Guðnadóttur er stútfullur af hæfileikaríku fólki og ekki síst skemmtilegu og hressilegu fólki.

Nafnið Guðni hefur yfir sér vissan ljóma, því að amma Hildar var Margrét Guðnadóttir, fyrsta konan sem varð prófessor við Háskóla Íslands og stórmerk læknavísindakona. 

Óskyldur, en á svipuðum aldri og Margrét, var Bjarni, sem var landsliðsmaður í knattspyrnu um hríð og síðar Alþingismaður, sem kom hressilega við sögu þegar Vinstri stjórn Ólafs Jóhannessonar sprakk 1974. 

Urðu ummæli hans um Hannibal Valdimarsson að kljúfa rekavið vestur í Selárdal í Arnarfirði landsfleyg. 

Síðuhafi man enn eftir því, hvernig Bjarni var burðarás Víkingsliðsins á árunum upp úr 1950, og þegar skrifað var í lýsingum af leikjum liðsins: "Víkingsliðið var lélegt, nema Bjarni og Reynir."

Bergur Guðnason, var meistarflokksmaður Vals bæði í handbolta og fótbolta og alveg einstaklega flinkur og laginn við að skora. Hann og Guðjón Jónsson í Fram skoruðu mörg mörk sín svo lymskulega, að það var varla að menn tæku eftir því. 

Hann var upp á sitt besta í handboltanum á áttunda áratugnum þegar hið ógleymanlega lið Vals, "Mulningsvélin", varð til og blómstraði.  

Afar skemmtilegur og líflegur skólabróðir og vinur i M.R. 

Sonur Bergs er Guðni Bergsson, fyrrum atvinnuknattspyrnumaður og núverandi forseti KSÍ. 

Gaman væri ef einhverjir, sem eru flinkari að fara um Íslendingabók bætti við fleirum í umfjöllun um skyldfólk og frændgarða.  

Þúsundir könnuðu hvort Hildur væri frænka þeirra