Gott COVID-19 smitpróf: Maður að reykja sígarettu?

Fyrir um viku stóð ég í tveggja metra fjarlægð frá manneskju, sem var að reykja. Þetta var að vísu utan dyra, en það var dúnalogn þarna í skjóli.

Hún stóð þarna í þrengslum, þannig að ég ákvað að bíða færis og sjá hvort hún færði sig, en notaði tækifærið til að kasta á hana kveðju og nokkrum orðum um daginn og veginn.

Þá áttaði ég mig skyndilega á því, meðan við vorum að tala saman, að reykurinn úr sígarettunni fór inn í vit mín án þess að ég sæi það, heldur fyndi aðeins lyktina. 

Andardrátturinn hélt áfram þessari ferð sinni meðan hún talaði og hélt á sígarettunni. 

Þetta var sláandi niðurstaða í alveg óvæntri tilraun til að nema COVID-19 smit.  

En eftir þessa reynslu skil ég betur af hverju tveir metrarnir hljóta að vera lágmarks fjarlægð. 

Veiran geti borist með tali

Fyrsta flokks viðbrögð við COVID-19 gefa sóknarfæri og borð fyrir báru.

Hong Kong flensan fyrir hálfri öld kom í tveimur stórum bylgjum. Nú hefur stór bylgja riðið yfir hér og ef allt væri hér í jafn slæmu fari og í flestum öðrum löndum, yrði að fara afar gætilega í allar aðgerðir vegna þess hve svigrúmið væri lítið. 

En vegna þess hve vel við virðumst standa nú, ætti að vera mun meira borð fyrir báru þegar seinni bylgjan kemur og því meiri líkur á heildina litið til að fá sóknarfærin, sem geta komið í ljós í samanburði við önnur lönd. 

Fyrir það bera að þakka öllum þeim, sem mest hefur mætt á, og manni skilst að hafi byrjað á fullu í byrjun desember við undirbúning varnaraðgerða.  

Okkur fannst við öruggari hér

Svipað fyrirbæri og þegar siglingarnar skiptu sköpum; lífæðin frá landnámi.

Ein af helstu ástæðunum fyrir því að Íslendingar gengu Noregskonungi á hönd 1262 var sú, að Íslendingar gátu ekki af eigin rammleik staðið fyrir nauðsynlegum millilandasiglingum. 

Þess vegna var sérstakt ákvæði um það í samningnum um að konur tryggði skipasamgöngur. 

Ástæðurnar voru ekki bara lamandi áhrif innanlandsófriðar, heldur einni kólnandi veðurfar og skortur á viði til skipasmíði innanlands, meðal annars vegna ráyrkju í skógarhöggi. 

Þegar aldirnar liðu dugði þetta ákvæði ekki einu sinni til, það komu ár, jafnvel tvö í röð, þegar engar siglingar voru til og frá landinu. 

Í eitt skipti varð það þó til góðs og frestaði komu svartadauða til landsins um hálfa öld. 

Fram á þrettándu öld réði það markaðslögmál, að alltaf myndu einhverjir sjá sér hag í því að smíða skip og / eða sigla þeim til landsins. 

En Gamli sáttmáli sýndi að þetta gekk ekki lengur. 

Nú má heyra svipaðar röksemdir fyrir því að lofa Icelandair bara að róa og láta markaðinn ráða. 

Svipaðar röksemdir hljóta þá að hafa heyrst varðandi þau stóru flugfélög í öðrum löndum, sem ríkisstjórnarnar þar hafa ákveðið að láta ekki fara í þrot. 

Ekkert af þeim löndum er þó með þær aðstæður okkar að engar landssamgöngur eru við önnur lönd. Og líklega er ekkert af þeim löndum, þar sem stærsti atvinnuvegur landsins er gersamlega háður millilandaflugi. Þetta er lífæðin og hefur verið frá landnámi. 

Sú röksemd er líka glannaleg að með því að séð sé til þess að Icelandair geti haldið áfram rekstri sé verið að krefjast þess að félagið "moki" ferðamönnum inn í landið. 

Tvær milljónir ferðamanna á ári er engin nauðsyn, heldur var fjöldinn orðinn of hár á árunum 2016-2018.

Algert hrun ferðaþjónustunnar mun ekki gera almenna efnahagsstöðu okkar neitt skárri, heldur munu þau tök sem stóriðjan með Rio Tinto í broddi fylkingar eru að þvinga fram með hótunum um lokun verða erfiðari við að eiga. 

Við yrðum þá að óþörfu háðari þessum erlendu auðfélögum en ráðlegt er.   

Óvíst hvort einhver myndi fylla í skarð Icelandair

Einn getur smita' marga tugi. Margir á ferð í dag. Myndir úr Þingvallaferð.

Það er rétt, sem kemur fram í tengdri frétt á mbl.is, að það fer mjög eftir fjölda ferðamannahópa sem koma til landsins hve margir þurfa að fara í sóttkví. 

Hitt er athyglisverðara hve einn og einn maður, sem smitar, getur stundum náð að smita marga, jafnvel tugi. 

Í fyrstu ferð út út borginni í dag voru margir á ferðinni í góða veðrinu, á bílum, vélhjólum, reiðhjólum eða jafnvel gangandi. 

Það setur oft sérstakan svip á fjöllin snemmsumar, hvað mikill snjór getur verið enn í háum fjöllum, eins og myndin hér efst sýnir vel; en Botnssúlurnar, sem ná tæplega 1100 metra hæð og eru hæstu fjöllin á suðvesturhorni landsins, skarta enn fallegum hvítum snjó. 

Það var sama hvar á þessum aksturshring var ekið í dag, að alls staðar voru góð mótív fyrir myndir. 

Áberandi var nær alls ekkert var um það að minna en tveir metrar væru á milli einstaklinga og að á þessum aksturshring virtust langflestir meðvitaðir um mikilvægi nándarreglunnar, sem enginn veit nákvæmlega hve lengi á eftir að vera í gildi. 

Myndirnar, sem verða settar hér á síðuna, voru teknar á leið um Þingvallahringinn í dag, þar sem þrátt fyrir frekar svalt maíveður, var ríkjandi einstaklega bjart og fallegt vorveður, sem fólk virtist hvarvetna keppast við að njóta eftir alveg einstaklega leiðinlegan vetur, sem verður lengi í minnum hafður. 

Næstefsta myndin er tekin af austurbakka Þingvallavatns með útsýn yfir í Grafning þar sem Hengill gnæfir yfir vatnið. 

Í vetur voru 102 ár voru liðin síðan miklu verri drepsóttarvetur reið yfir hér á landi og spánska veikin varð 500 manns að aldurtila, en það samsvarar 1500 manns á okkar dögum, ef tekið er tillit til þess að þrefalt fleiri búa nú á Íslandi en 1918. 

 

 

 

 

Af hverju fjölgaði um 133 í sóttkví?

Hvað um bólgur og ónæmiskerfi fullorðinna?

Sú saga hefur komist á kreik, að áköf varnarviðbrögð ónæmiskerfis eins hinna fullorðnu COVID-19 sjúklinga hafi valdið svo miklum bólgum í honum, að hann hafi verið kominn í öndunarvél og útlitið orðið svart. 

Hafi þá verið gripið til þess ráðs að gefa honum lítinn skammt af lyfi, sem virkar bælandi á nææmiskerfið og þá hafi bólgurnar minnkað og verið hægt að þoka sjúklingnum í bataátt

Miðað við lýsinguna á kawasaki-sjúkdómnum vaknar spurning um samspil ónæmiskerfis og veiru hjá mismunandi aldursflokkum. 

Veiran mögulega að valda kawasaki-sjúkdómi

Nafnið Laxabakki segir sína sögu.

Gott er og þarft að bærinn Laxabakki við Sogið verði friðlýstur og varðveittur. Gildi hans er margþætt.  

Vert er að nafnið Ósvaldur Knudsen sé í minnum haft vegna einstæðs brautryðjendastarfs hans við gerð heimildakvikmynda um íslenska náttúru og þjóðlíf. 

Þegar síðuhafi fór á flugvél sinni á vegum sjónvarpsins 1972 til að fylgjast með síðasta Skeiðarárhlaupinu áður en brú kæmi yfir Skeiðará og hringvegurinn yrði opnaður 1974, var ekki annað en hægt að dást að einstæðri elju og eldmóði hans, þar sem hann barðist þar áfram einn við að ná myndum af ánni og bera búnað sinn við erfiðar aðstæður. 

Þar sá ég honum bregða fyrir sem snöggvast nálægt ánni og það var ógleymanleg sjón, en að öðru leyti lágu leiðir okkar saman. 

Flugvélinni var hægt að lenda beggja vegna árinnar og nota hana til að taka loftmyndir af ánni, Skeiðarárjökli og Grímsvötnum, svo að aðstæður okkar voru eins ólíkar og að aldir skildu á milli. 

Ósvaldur skildi gildi tónlistar fyrir kvikmyndagerð og ef mynd hans, "Sveitin milli sanda," hefði ekki verið gerð, hefði þetta eitthvert besta titillag íslenskrar kvikmyndagerðar, aldrei verið gert. 

Bæjarhúsin að Laxabakka eru dásamlegt minnismerki um horfna tíð, sem bera manninum, sem hannaði það og reisti fagurt vitni. 

Þar að auki er nafnið Laxabakki táknrænt fyrir horfna tíð, sem líklega kemur aldrei aftur. 

Fyrir daga Sogsvirkjananna var Sogið nefnilega rómað fyrir hinn magnaða laxastofn sinn og tilheyrandi laxveiði. 

Það var keppikefli laxveiðimanna að veiða hinn rómaða stórlax og margir af helstu fyrirmennum landsins áttu sumarbústaði upp með Soginu. 

Kannski var það vegna þessa, að til varð sú orðanotkun að kalla þá stórlaxa, til dæmis með því að segja um einhvern þeirra að "hann væri einn af stórlöxunum í Reykjavík." 

Auk laxastofnsins minnkaði mýið mikið við ána, og söknuðu fáir þess. 

Sogsvirkjanirnar þrjár á árunumm 1937 - 1960 voru meðal merkustu og þýðingarmestu mannvirkja sinnar tíðar, vegna þess að þær voru óhjákvæmilegar ef þjóðin ætlaði að verða í hópi nútímaþjóða hvað varðaði nauðsynlegustu innviði. 

Um annað var hreinlega ekki að ræða. Á árum samdráttar og kreppu eftir stríðið voru þrjú stór mannvirki hornsteinninn í uppbyggingunni, Steingrímsstöð, Sementsverksmiðjan á Akranesi og Áburðarverksmiðjan í Gufunesi. 

Marshallaðstoðin svonefnda átti mikinn þátt í því að hægt væri að fara í þessar framkvæmdir og þoka þjóðfélaginu í átt framfara. 

Sú sókn hélt áfram, og tölurnar um orkuframleiðslu landsins segja sína sögu. 

Sogsvirkjanirnar þrjár afkasta samtals um 100 megavöttum, en nú er landsframleiðslan meira en tuttugu sinnum meiri og áform uppi um virkjanir upp á um að minnsta kosti 50 sinnum meira afl en nú er framleitt, svo að heildarframleiðslan verði minnst 70 sinnum meiri en virkjanirnar í Soginu gefa af sér.  

 

Laxabakki friðlýstur

Hvað um Hong Kong flensuna 1968? Jú, milljón dó á heimsvísu.

Ef heitið "Hong Kong inflúensa" er nefnt, kannast sennilega flestir, sem þá voru á lífi og eru það enn við heitið, en samt er eins og þessi veiki sé að mestu gleymd. 

Þá liggur beinast við að leita sér upplýsinga, og við það kemur margt athyglisvert í ljós. 

Og dánartalan er sláandi; um milljón manns á heimsvísu, samanlagt í fyrri bylgjunni og seinni bylgjunni, sem kom ýmist ári seinna eða tveimur árum seinna. 

60 þúsund létust alls í Þýskalandi, Vestur-Þýskalandi og Austur-Þýskalandi samanlagt. 

100 þúsund létust alls í Bandaríkjunumm, enda var þetta á tímum fjöldasamkoma á borð við Woodstock og Víetnam mótmæla. 

Hugsanlega voru dánartölur mun hærri, því að á tímum þessara faraldra var ekkert gert af því sem núna er helst gert til að hamla útbreiðslu veikinnar. 

Hún fór fyrst af stað af alvöru snemmsumars 1968 og var komin um alla Evrópu í árslok. 

Í nokkrum löndum olli mikil útbreiðsla röskun á þjóðlífi og þjónustu, svo sem í einu landinu, þar sem helmingur starfsfólks í póstþjónustunni veiktist. 

Hvað var öðruvísi 1968, fyrir um hálfri öld?

Geysimargt. 

Flugsamgöngur og fjöldi flugfarþega var aðeins brot af því sem varð hálfri öld seinna. 

Sólarlandaferðir voru á byrjunarreit hjá okkur Íslendingum og fjölmennar vetrarferðir og skíðaferðir óþekktar, hvað þá fjölmennar alþjóðlegar ráðstefnur og listviðburðir hér á landi. 

Fyrstu Boeing 747 vélarnar voru ekki komnar fram og Boeing 737 var í fæðingu.

Engar Airbus þotur voru í boði.

Samgöngur til og frá Kína nánast engar, enda Kína fátækt land.

Íbúar heims voru helmingi færri en nú; Bandaríkjamenn 200 milljónir í stað 330. 100 þúsund dauðsföll þá samsvöruðu 150 þúsund núna. 

Þá, eins og nú, var gamalt fólk í áhættuhópi. 

Það komu "seinni bylgjur", en á mismunandi tímum eftir löndum og ekki alls staðar. 

Hong Kong flensan var þó langt frá því jafnoki spönsku veikinnar, sem drap fólk í tugmilljóna tali 1918, enda sóttvarnir engar.  

 

'

'

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f

Íslendingur sendi tæplega 200 í sóttkví

"Fátt er svo með öllu illt..."

"Fátt er svo með öllu illt, að ei boði gott...".  "Engin vandamál, bara lausnir".  "Neyðin kennir naktri konu að spinna."  "Nú eru góð ráð dýr."

Svona setningar geta oft átt við þegar eitthvað bjátar á og útlitið er svart. 

Stundum birtast lausnir og nýjungar, sem menn hefðu átt að sjá löngu fyrr. 

Corn flakes var fundið upp vegna mistaka í eldhúsi. 

Talskona flugfreyja rifjaði það upp í sjónvarpsfréttum að flugfreyjur hefðu oft veitt Icelandair liðsinni þegar áföll riðu yfir og nefndi sem dæmi gosið í Eyjafjallajökli. 

En þótt gosið ylli mörgum milu búsifjum meðan á því stóð, hefur ekkert eitt hamfaraatvik hér á landi orðið meiri hvalreki efnahagslega meðan á því stóð en þetta gos, sem kom landinu í fyrsta sinn svo rækilega á kortið um allan heim, að nafnið Iceland varð á hvers manns vörum. 

Því hefur áður verið lýst hér á síðunni, að áhrif tveggja metra reglunnar um borð í flugvélum myndi verða reiðarslag fyrir alþjóðaflugið. 

Það yrði í mesta lagi hægt að koma fyrir sextíu farþegum fyrir í 180 sæta vél, og það eitt, auk vandræðanna á leið farþega í gegnum flustöðvarnar í þrengslum ganga og rana. 

Oft þarf að "fara út fyrir kassann" þegar óleysanleg dæmi blasir við, og Sherlock Holmes leysti oft mál með því að fara gaumgæfilega yfir stöðu allra líklegra, og þegar einhver einn var eftir, sem upphaflega var talinn langlíklegastur, hlaut hann að vera sökudólgurinn. 

Þegar litið er yfir farþegarými í flugvélum, sést, að það er ekki hægt að leysa dæmið nema innan þessa rýmis, og að farþegarnir verða að vera langt innan við tvo metra frá hver öðrum. 

Og þá er einfaldlega komið að því, að dæmið verði ekki leyst nema að hægt sé að fylla vélina af farþegum. 

Grímulausn Ryanair byggist á því að það sé hægt og að engin breyting verði gerð á farþegafjölda. 

Svo einfalt er það. 

Flugfélagið Emirates vill setja upp kerfi á flugstöðvum með aðstöðu fyrir sýnatökur, þar sem niðurstöður fáist á tíu mínútum fyrir hvern farþega. 

Og dæmið um starfsmanninn á skiptiborði stórs fyrirtækis í Reykjavík, sem á heima í Þorlákshöfn og hefur farið á hverjum degi fram og til baka frá þeim stað til vinnu. 

Í faraldrinum þurfti hann að fara í sóttkví, og lausnin var að hann leysi starf sitt af hendi heima hjá sér, ekki bara í faraldrinum, heldur gæti hagræðing falist í því til frambúðar að hann haldi áfram að gera það heima hjá sér og sparað með því óþarfa 80 kílómetra akstur á hverjum degi. 

Hliðstæður blasa vafalaust við á mörgum sviðum, sem ekki hefðu orðið til, ef ekki hefði komið til skæð farsótt, sem setti þjóðfélagið úr skorðum.  

Nýju reglurnar um borð hjá Ryanair

75 ára gamalt deiluefni skýtur upp kollinum.

Mismunandi skoðanir hafa alla tíð verið á hernaðarframkvæmdum á Íslandi og öðrum framkvæmdum í sambandi við þær. 

Strax árið 1945 vildi Jónas Jónsson frá Hriflu að Íslendingar samþykktu tilboð Bandaríkjamanna um að þeir fengju að reisa hernaðarmannvirki á Keflavíkurflugvelli, í Skerjafirði og í Hvalfirði, en þá sat svipuð ríkisstjórn og nú situr og Jónas var einn um þessa skoðun á þingi. 

Svonefndur Keflavíkursamningur 1947 um að halda við aðstöðu Bandaríkjamanna á Keflavíkurflugvelli sprengdi ríkisstjórn Sjálfstæðismanna, Sósíalistaflokksins og Alþýðuflokksins. 

Þegar stríðsgróðinn hvarf 1948 fylgdi kreppuástand sem stóð framundir 1960. 

Koma varnarliðsins til Keflavíkurflugvallar 1951 hafði í fðr með sér talsverðar framkvæmdir þar, sem urðu drjúgur hluti af þjóðartekjum og milduðu kreppuna. 

Ýmsir vildu þó meira og þá varð til stefna, sem nefnd var Aronska eftir aðal forvígismanni hennar. Bandaríkjamenn orðuðu auknar framkvæmdir, meðal annars eflingu aðstöðunnar í Hvalfirði og gerð hraðbrautar frá Suðurnesjum stystu leið upp í Hvalfjarðarbotn um Svínaskarð. 

Einnig var uppi hugmynd um gerð stórs flugvallar nálægt Hellu á Rangárvöllum. 

Á þessum árum voru Framsóknarmenn samfellt í samsteypustjórnum frá 1947-1958 og þegar varnarliðið kom fór nýstofnaður Þjóðvarnarflokkur 1953 að höggva í raðir þeirra. 

Bjarni Benediktsson var mikill áhrifamaður um utanríkismál, og horfði yfir pólitíska sviðið frá víðu sjónarhorni. Í ríkisstjórnasamstarfi Sjálfstæðisflokksins 1947-1956 kom það sér ekki vel ef annar hvor þessara flokka veiklaðist mikið, og kannski hefur það átt þátt í því að Bjarni og fleiri í þessum flokkum lögðust gegn Aronskunni. 

Svo fór samt að Framsóknarflokkurinn fór í forsvar fyrir vinstri stjórn 1956-1958 með hugmyndum um brottför varnarliðsins og aftur 1971-1974. 

Í hvorugt skiptið fór herinn og stór undirskriftarsöfnun, "Varið land", varð til þess 1974, að síðan þá hefur það ekki verið á dagskrá neinnar ríkisstjórnar, hvorki til hægri né vinstri, að láta herinn fara. 

2006 fór hann samt, þrátt fyrir að þáverandi stjórn Sjalla og Framsóknar reyni að fá Bandaríkjamenn ofan af því.  

Í raun hefur Aronskan aldrei horfið alveg af sjónarsviði utanríkismálanna, og nú skjóta upp kollinum gamalkunnug deiluefni um varnarliðsframkvæmdir, bæði beinar og óbeinar 

Höfnuðu framkvæmdum

Bæði borgin og borgararnir verða að fylgjast með þróuninni.

Ein mikilvægasta almenna staðreyndin varðandi þá, sem ferðast hjólandi, er sú að sá sem er á hjóli, hvar sem er í gatna- og stígakerfinu, er ekki ekki samtímis á bíl, og gefur því bílanotendum eftir rými á götunum, þar sem annars væri bíll á ferð. 

Það aftur á móti sparar fé og gefur færi á greiðari bílaumferð, og með tilliti til þess ætti að dæma réttmæti þess að bæta aðstæður fyrir notkun hjóla. 

Að þessu leyti er maður á hjólinu vinur einkabílsins en ekki óvinur og þegar borgaryfirvöld hvetja til notkunar hjóla er það til lítils, ef ekki eru skapaðar aðstæður til þess að hún sé möguleg án vanrækslu á viðhaldi hjóla- og göngustíga sem leiðir af sér óþarfa slysahættu. 

Á meðfylgjandi mynd á tengdri frétt á mbl.is sýnist síðuhafa hún vera af vesturenda hins þekkta hjólastígs yfir Geirsnef. 

Svona á stígurinn að vera merktur, en á því hefur verið talsverður misbrestur undanfarin ár, og hefur síðuhafi í beinbrots hjólaslysi á þeim stíg, þar sem ekki hefði orðið það slys, ef stígurinn hefði verið með ómáðri málningu og verið hálfum metra breiðari. 

Það furðulega er, að hjólastígurinn þarna er mjórri en göngustígurinn skammt frá. Þannig er það víðar í borginni. 

Hjólaslysið varð þannig að stýri hjólanna rákust saman þegar þau mættust, af því að öðru hjólinu var skyndilega sveigt fyrir hitt. Aðalorsök slyssins var reyndar sú, að annar hjólreiðarmannanna var að reyna að lesa niður fyrir sig á mæli á hjólinu og ætlaði að reiða sig á að sjá jafnframt máða merkinguna á miðju stígsins meðan hann væri að lesa! 

Síðan hvarf merkingin og hann sveigði yfir á akreinina fyrir umferðina á móti. 

Á Akureyri stóð til í fyrra að breikka hjólastíginn fram í Eyjafjörð um hálfan metra, úr 2,5 upp í 3, til að minnnka slysahættu, og stígurinn á Geirsnefinu og fleiri slíkir mættu alveg vera aðeins breiðari en 2,5 metrar. 

Og það er lágmarks krafa, fyrst á annað borð er verið að mála tilskyldar línur á stígana, að þeim sé vel haldið við. 

Og sérstakir hjólastígar án gangandi fólks eru nauðsynlegir til þess að hinn lági "gönguhraði" sem krafist er á blönduðum stígum, sé ekki til fælandi fyrir hjólafólk, heldur geri þá aðlaðandi. 

Gönguhraði er varla meiri en 6-7 km/klst, sem er ansi miklu minna en 25 km/klst hámarkshraðinn, sem óskráð rafreiðhjól miðast við. Of mikil umferð á blönduðum stígum bitnar meira á hjólreiðafólki en gangandi fólki og eykur á hættu á því að of hratt sé farið á hjólunum. 

Í Danmörku, því mikla hjólalandi, er hámarkshraði rafreiðhjólanna 30 km/klst, sem fellur vel inn í umferðina á akstursgötum, sem eru með 30 km/klst hámarkshraða fyrir alla umferð. 

Það er ekkert fengið með því að hjól á ferð í hverfum með slíkum hraða fari það mikið hægar en bílarnir að þau þvælist fyrir þeim og skapi hættu. 

Fleiri lönd en Danmörk, bæði austan og vestan hafs eru með aðeins hærri hámarkshraða en 25 km/klst.  

 

Reglurnar sem gilda á hjóla- og göngustígum