Minnir á "Birgi sjálfan."

Roosevelt ráðsmaður, sem vann fyrir ellefu forseta í Hvíta húsinu er dæmi um dyggan og duglegan starfsmann, sem vinnur fyrir fjölda pólitískra yfirmanna, sem verða að sæta duttlungunum í sveiflum stjórnmálanna. 

Stundum er um að ræða ráðuneytisstjóra, sem ná svo miklum og víðtækum tökum á vinnustaðnum og verkefnunum, að þeir þykja oft á tíðum vera orðnir mikilvægari en yfirmennirnir. 

Humpfrey ráðuneytisstjóri í ensku sjónvarpsþáttunum "Já, ráðherra" þótti lýsa einstaklega vel þeirri stöðu, sem ráðuneytisstjórar eða "undirráðherrar" geta komist í þegar þeir verða svo vel að sér í stóru og smáu í ráðuneytunum, að furðu gegnir. 

Við Íslendingar áttum einn slíkan áður en persónan Humpfrey var sköpuð og var hinn íslenski stjóri ráðuneytisstjóri í menntamálaráðuneytinu á miklum sviptingarárum í íslenskum stjórnmálum eftir að hin þausætna Viðreisnarstjórn fór frá völdum 1971. 

Hann hét Birgir Thorlacius. 

Þá hafði Gylfi Þ. Gíslason verið menntamálaráðherra allt frá 1956, eða í 15 ár og því fyrir löngu orðinn öllum hnútum kunnugur á því sviði. 

Meðal margra sem gegndu starfinu eftir það, var það í minnum haft þegar Vilhjálmur Hjálmarsson frá Brekku varð óvænt menntamálaráðherra og allir ráðherrarnir í þeirri stjórn héldu blaðamannafundi með útlistunum á verkefnum nýs ráðherra og oftast með léttum vinveitingum á fundunum; varð fundur Vilhjálms bæði vínlaus og yfirlýsing hans sú stysta í sögunni: 

"Ég er búinn að fara um ráðneytið, hitta alla starfsmenn að máli og komast að þeirri niðurstöðu að mín stefna verði sú að vera ekki að flækjast fyrir fólki, sem er að vinna."

Þetta rímar vel við söguna af því þegar maður einn var búinn að gera nokkrar árangurlausar tilraunir til að hitta menntamálaráðherrann. 

Þegar hann bar upp erindið einu sinni enn, svaraði sá ráðuneytisstarfsmaður, sem varð fyrir svörum:   

"Hann er bara því miður alveg upptekinn, en má ekki bjóða þér að tala bara við Birgi sjálfan?"

 

Vann fyrir 11 forseta og lést af völdum COVID-19

"Sænska leiðin" seinfær ef hjarðónæmi er æskilegt. "Ef" og "kannski" um bóluefni.

Ástandið í Svíþjóð varðandi COVID-19 faraldurinn vekur vaxandi athygli vegna hins háa dánarhlutfalls, sem þar er, meira en 300 manns á hverja milljón íbúa á sama tíma og hlutfallið hér á landi er 27 á hverja milljón.  

Sem sagt: Ellefufaldur munur.     P.S. Að kvöldi 21. maí er munurinn orðinn fimmtánfaldur. 

Fregnir hafa borist af því að ein ástæðan fyrir hinni háu tíðni meðal Svía sé sú, að mörgum af þeim, sem voru aldraðir eða með undirliggjandi sjúkdóma; eða hvort tveggja; hafi einfaldlega verið látnir deyja drottni sínum, einkumm á hjúkrunarheimilum. 

Í upphafi framkvæmdar "sænsku leiðarinnar" var það talið til kosta út af fyrir sig ef mikið yrði um smit og þar með andlát, því að þá myndu til dæmis Stokkhólmsbúar mynda hjarðónæmi, sem virkaði líkt og bóluefni. 

Nú hefur ný könnun á því máli varpað stórum efa á það að hjarðónæmi muni nást. 

Þar með beinist athyglin að því að styttra verði í það að bóluefni verði tilbúið en vonast var til, og má benda á upplýsingar á bloggsíðu Halldórs Jónssonar um góðan gang í starfi fyrirtækisins Moderna í því efni. 

Í þessum upplýsingum fyrirtækisins er greint frá gangi mála í fyrsta hluta starfsins, sem út af fyrir sig gæti orðið fyrirboði þess að nothæft bólefni finnist. 

En í seinni hluta yfirlýsingarinnar er samt sem áður eytt allmiklu máli í að lýsa ýmsum vafaatriðum og efasemdum, sem gætu komið upp og tafið vinnuna, og orð eins og "ef" og "kannski" kunni eiga eftir að verða oftar notuð en æskilegt væri. 

Þessi varfærni fyrirtækisins er skiljanleg í ljósi þess hve mörg óvissuatriði og rannsóknaratriði gætu komið upp, og að gott sé að hafa allan varann á varðandi þá ábyrgð, sem hvíli á lyfjafyrirtækjum og sérfræðilæknum og lyfjafræðingum. 

Moderna er í kapphlaupi við nokkur önnur fyrirtæki og veltur á miklu hverjar lyktir verða í því kapphlaupi. 

Þótt flugvélasmíði og lyfjaframleiðsla teljist kannski ekki beint hliðstæð fyrirbæri, má geta þess að síðustu tuttugu ár hefur mikið kapphlaup Airbus og Boeing orðið til þess, að síðarnefnda fyrirtækið flýtti sér einum um of, og sýpur nú seyðið af því. 

Hefði betur gætt betur að því að stytta sér ekki um of leið að settu marki.  

 

Einungis 7,3% Stokkhólms myndað mótefni

Hvernig geta kosningar beðið ósigur?

Viðeigandi er að óska Daða og félögum innilega til hamingju með þá einstöku velgengni, sem þeir hafa notið. 

Þessi pistill fjallar hins vegar um eitt af mörgum dæmum um það hvernig fyrirbæri, sem kalla má málleti af slæmri gerð; órökréttri orðanotkun, sem sífellt færist í aukana.  

Sögnin að sigra hefur hingað til haft eina rökrétta merkingu. Hún felur í sér lýsingu á úrslitum viðureignar, þar sem við eigast keppendur, tveir eða fleiri. 

Séu keppendur eða andstæðingar tveir, sigrar annar keppandanna hinn keppandann, sem beið ósigur. 

Sá, sem sigrar, er sigurvegari, en hinn keppandann, sem bíður lægri hlut eða ósigur, má kalla tapara. 

Séu keppendur fleiri en tveir er einnig hægt að tala um að sá, sem sigraði, sé sigurvegari. 

Einnig er hægt að tala um að annar keppandinn hafi orðið hlutskarpari, og ef keppendur eru fleiri en tveir, að hann hafi orðið hlutskarpastur. 

Það, að einn sigri, veldur því að keppinautur hans eða keppinautar, ef fleiri keppa, hafi beðið ósigur. Sigur og ósigur fylgjast að. 

Það er hins vegar órökrétt að keppnin eða kosningarnar bíði ósigur fyrir sigurvegaranum. 

Sé svo, hafa allar kosningar, styrjaldir eða átök frá upphafi vega beðið ósigur fyrir sigurvegurunum. 

Daði vinsælastur í flestum löndum

Viðfangsefni: Andrými.

Þetta, að því er virðist, einfalda fyrirbæri, andrými og andrúmsloft, virðist vera mál málan hvað snertir íverustaði fólks, þar sem takmarkað rými gerir það að vandleystu verkefni að flytja fólk með samgöngutækjum eða að þjóna því í takmörkuðum húsakynnum. 

Allir kannast við það fyrirbæri, að fólk, sem er kallað andfúlt, hefur áhrif á þá sem næstir því eru. 

Viðfangsefnið andrými er tæknilegs eðlis, og það hlýtur að vera hægt að leysa það á tækniöld á tæknilegan hátt.  

SAS andæfir tómum miðsætum

Venjuleg "smáflensa"; "svokallað hrun"?

Það er tvennt ólíkt að skiptar skoðanir séu um viðbrögð við heimsfaraldri eða að þessi heimsfaraldur sé það alls ekki heldur bara svona venjuleg "smáflensa." 

Forseti Brasilíu er einn þeirra, sem kallar COVID-19 "smáflensu."

Þegar kínverskir snjallsímar sýndu ljóslega örvæntingaröngþveitið í Wuhan í upphafi faraldurs  og svipað blasti við nokkrum vikum síðar á tímabili í New York; heilbrigðiststarfsfólk með grímur hlaupandi með fárveika sjóklinga á börum og vögnum, yfirfullar útfararstofur og kirkjugarðar, mátti öllum vera ljóst, að þetta gat ekki verið nein "smáflensa." 

Það kom tímabil hér á landi, þar sem sumir fóru að gera lítið úr hruninu og nefndu það fyrirbæri "svokallað hrun."  

Var það hraustlega mælt í ljósi þess að 30 þúsund manns lentu á götunni, ef rétt er munað. 

„Óþarfa áhyggjur yfir smá flensu“

Neyðarlyf sem forvarnarlyf á degi hverjum?

Malaríulyfið, sem Bandaríkjaforseti tekur daglega inn sem forvarnarlyf gegn kórónaveirunni, er sérkennilega notað og það meira að segja sem fyrirmynd fyrir aðra, því að sérfræðingarnir í stétt lækna skilgreina það á þann veg, að aðeins sé réttlætanlegt að nota það í neyð ef allt annað bregst.  

Ástæðan liggur í ýmsum hliðarverkunum eins og hjartsláttartruflunum.

Til að leita að einhverri hliðstæðu í hugsunm mætti taka að vegna þess að vatn gæti gert gagn til að slökkva eld ef það kviknar eldur timburhúsi þar sem væri bókasafn;  myndi eigandi hússins fá sér slökkvibíl og úða allt húsið að innan með vatni og froðu daglega sem forvörn við því að það kviknaði í. 

Rannsóknir á aukaverkunum skortir og í sögu læknavísindanna eru of mörg dæmi um slæmar afleiðingar af skorti á rannsóknum og reynslu. 

Þannig háttaði til um undralyfið Thalidomid, sem í ljós kom að olli skelfilegum aukaverkunum.  

Virkar malaríulyfið gegn veirunni?

"Sumarið fyrir bí..."? Flækjustigið er stórt.

"Í Vetrargarðinn þeir lögðu arðinn

er sumarið var fyrir bí...", sungu Stuðmenn á sínum tíma. Vetargarðurinn var lítið samkomuhús í útjaðri skemmtigarðsins Tívolí í Vatnsmýrinni, og arðurinn af Tívolí um sumarið nýttist í rekstri Vetrargarðsins á veturna til dansleikja þar. 

Ferðasumarið er stutt á norðurslóðum, og framundan er illviðráðanlegt flækjustig á flugsamgöngum um heiminn vegna mismunandi aðstæðna í löndum heims varðandi kórónuveikifaraldurinn. 

Erfitt er að skilgreina útjaðra heimsálfa eins og Norðurlöndin sem sérsvæði og hugsanlega opnun á flugi um þau á þeim grundvelli, og á það einkum við um Ísland, þar sem eina stóra millilandaflugfélag landsmenna byggir sitt flug að langmestu leyti á því að nota Keflavíkurflugvöll sem tengipunkt fjölda flugleiða yfir Norður-Atlantshaf. 

Þar að auki sker Svíþjóð sig enn svo mikið úr hvað varðar dánartíðni, að það gæti haft slæm áhrif á heildina og minnkað líkurnar á að Svíar geti verið með, að minnsta kosti eins og ástandið er nú.  

Sá möguleiki að sumarið sé fyrir bí hvað varðar erlenda ferðamenn á Íslandi gæti orðið að veruleikanum, sem þjóðin á eftir að glíma við allan næsta vetur vegna þess að það skorti "vetrargarð" til að leggja arðinn af sumrinu í. 

Aflýsa öllum ferðum

Langnæsti nágranninn; 285 kílómetra leið yfir sundið.

Grænland er langnæsti nágranni Íslands; aðeins 285 kílómetrar frá Straumnesi yfir til Blossevillestrandarinnar handan Grænlandssunds, þar sem allt að 3700 metra háir fjallarisar gnæfa yfir jökulinn sem er næstum því 20 sinnum stærri að flatarmáli en allt Ísland og meira en 200 sinnum stærri en Vatnajökull.  

Grænland býr yfir gríðarlegum andstæðum, teygir sig sunnar, vestar, norðar og austar en Ísland.

Þegar verið er á hábungu jökulmiðjunnar sýnast samt allar leiðir liggja upp á við; það er eins og jökuflæmið bjagi sjóndeildarhringinn. 

Og yfirgengilega björt hvíta þessa risajökuls gerir það að verkum, að himinninn er ekki eins heiðblár og hann er á samsvarandi stað á miðjum Vatnajökli. 

Meðalhitinn í Tingmiarmiut á austurströndinni í júlí er aðeins um fjögur stig á sama tíma og meðalhitinn að degi til í Kangerlussuaq á svipaðri breiddargráðu á vesturströndinni er rúmlega 16 stig!   

Svo þurrt er á nyrsta hluta Grænlands, næst pólnum, að þar er auð jörð og enginn jökull. 

Grænland er yfirgengilegt; já, það ná engin orð yfir þennan stórkostlega nágranna, sem er svo nálægt okkur, að frá flugbrautinni gömlu í Aðalvík er styttra flug yfir til Grænlands heldur en til Hvolsvallar.  

Synti til Grænlands á tveimur vikum

Kína fyrir fjórum mánuðum, Bandaríkin fyrir tveimur. Hvað um Brassa og Svía?

Daszak heitir einn helsti sérfræðingur heims á eðli SARS og COVID og varaði við því fyrir 13 árum, sem nú hefur gerst varðandi COVID-19. 

Kínversk yfirvöld drógu lappirnar fyrir fjórum mánuðum, en tók síðan við sér þegar snjallsímamyndir frá Wuhan sýndu öngþveiti örvæntingar og skelfingar í Wuhan. 

En þá tók Donald Trump við og fullyrti í meira en mánuð í krafti fárra tilfella, sem fólust í stórfelldri vanrækslu á skimunum, að tal um að veikin myndi berast til BNA væri bull og að veikin væri ekki til þar og myndi ekki verða; endurtók þetta meira að segja dag eftir dag á tímabili. 

Vikjum þá aftur að Daszak. Hann var búinn að undirbúa vandaða rannsókn á COVID-19 og fá fjárveitingu, þegar hún var skyndilega dregin til baka án nokkurra útskýringa. 

Þetta kom fram í viðtölum við hann og aðra í 60 mínútum í kvöld.  

Ástæðan augljóslega pólitísk, af því að Daszak og aðrir helstu sérfræðingar á þessu sviði segja útilokað að veiran geti verið manngerð eins og Trump og Pompeu segja. 

Ef einhver segir eitthvað sem Trump er óánægður með, rekur þessi "sterki leiðtogi" hann eða fjarlægir. 

Ef einhver sérfræðingur segir að malaríulyf sé ekki lækningin sem allt fólk þurfi, heldur sé varasamt að taka það, tekur Trump það að sjálfsögðu inn sjálfur til að sýna fólki, hvernig á að gera þetta. 

Næsta skref er kannski að sprauta hreinsivökva í lungun, sem drepur veiruna á einni mínútu. 

Forseti Brasilíu er suður-amerísk útgáfa af Trump og gengur lengra en hann með því að gefa skít í tveggja metra regluna. 

Og veikin veður upp þar syðra. Nú er rökrætt um sænsku leiðina, þar sem látnir á hverja milljón íbúa eru um 360 á sama tíma og sú tala er 27 hjá okkur. 

Fylgjendur sænsku leiðarinnar telja, að til lengri tíma litið muni Svíar vinna þennan mun upp. Það er hraustlega mælt.  

Dýrkeypt að hunsa leiðbeiningar

Eins og í óbeinu reykingunum; rétturinn til að verða ekki sýktur.

Á sínum tíma kostaði það margra ára og áratuga harða baráttu fyrir bindindisfólk á tóbaksreykingar að koma á reykingabanni þar sem allir næstaddir höfðu fram að því verið neyddir til að innbyrða reyk í óbeinum reykingum, sem sannað var, að hafði á sér þau einkenndi smitsjúkdóms að vera krabbameinsvaldandi. 

Þetta snerist um svipað fyrirbæri og landhelgin er hjá eyríkjum heims, og mætti kalla mannhelgi; um leyfða lágmarks nálægð. 

Nú er verið að glíma við svipað fyrirbæri, að þeir sem kunna að vera smitaðir, úði smitúða yfir þá sem eru of nærstaddir til þess að geta forðast smit.  

Þegar yppt er öxlum yfir því að fólk hópist samam í stóra og þrönga hópa, eru það ekki gild rök að nú sé hættan á smiti orðin svo lítil, að nánast engin hætta sé á því að einhver einn smitberi sé innan um alla í hópnum. Tveggja metra mannhelgi. 

Það ræður því hins vegar enginn, hvort svo sé, á meðan upp koma smit, þar sem á stundum geti einn maður smitað tugi ef ekki hundruð. 

Í upphafi COVID-19 faraldursins þegar afar dreifð og fá smit voru komin á kreik og ekki vitað um neinn smitaðan enn í mörgum löndum, vakti það undrun þegar upp komst að á bandaríska flugmóðurskipinu Roosevelt væri meirihluti 800 skipverja smitaður. 

En svona afmarkað rými er alveg sambærilegt við stóran heitan pott eða troðfullan sal af fólki. 

Bandaríkjaher hefur tekið farsóttarmálið afar föstum tökum, og í sjónvarpsviðtali um daginn s sagði talsmaður hersins að þetta væri nýjasta stríð Bandaríkjahers.

Hann var spurður, hvenær menn byggjust við því að máttugasti her heims hefði unnið sigur í því stríði og hann svaraði: "Við erum viðbúnir því að þetta sé óvinnandi stríð og teljum ekki sigur unninn fyrr en ekki finnst neins staðar eitt einasta smit."  

Vonuðu að fólk virti reglurnar betur