Löngu tímabært að hætta við að kenna drepsóttir við lönd og staði.

Nafngiftir á sjúkdómum hafa verið í miklu rugli öldum saman. Sumar drepsóttir hafa fengið tilviljanakennd nöfn tengd löndum, sem hafa sum hver ekki einu sinni verið nefnd réttilega.  

Kominn er tími til að fjarlægja staðanöfn úr þessu nafnakerfi og setja tákn, tölur eða bókstafi í staðinn. 

Eitt versta dæmið um arfavitlausa nafngift var spánska veikin, sem kom fyrst upp í Bandaríkjunum þegar Fyrri heimsstyrjöldin stóð sem hæst, en barst með bandarískum hermönnum á vígstöðvarnar i Frakklandi þar sem hermenn frá Bretlandi, Frakklandi og Þýskalandi voru fjölmennastir. 

Óttast var að ef veikin yrði nefnd eftir einhverri styrjaldarþjóð myndi það hafa hættuleg áhrif á baráttuþrek hermannanna. 

Þegar pestin barst til Spánar, sem var hlutlaus, var hún umsvifalaust nefnd eftir landinu og hefur svo verið síðan. 

Á síðustu árum hafa svínaflensa, fuglaflensa, HIV og SARS veira komið til sögunnar, en sem betur fór var HIV ekki kennd við Bandaríkin eða Vestur-Afríku þaðan sem hún mun hafa komið.

Síðan hefur sigið hratt á ógæfuhliðina og heiti eins og kínaveiran, breska afbrigðið og indverska afbrigðið hertekið umræðuna. 

Er mál að linni og vonandi gefast bókstafaheitin vel, sem nú er stungið upp á. 

Afbrigðin verði kennd við bókstafi en ekki lönd

1954 börðust "Sannir Vesturbæingar" og "Tigrisklóin" í Reykjavík.

Fátt er nýtt undir sólinni segir máltækið og það virðist eiga við fyrirbærið LARP sem greint frá í viðtengdri frétt á mbl.is.   

Á vordögum 1954 var óróasamt meðal unglinga á femingaraldri í Reykjavík og voru stofnuð bardagasamtök sitt hvorum megin í Reykjavík, Sannir Vestubæingar í Vesturbænum og Tígrisklóin í Austurbænum. 

Þetta voru sjálfsprottin samtök, sem stofnuðu bardagasveitir vopnuðum trésverðum og öðrum bareflum og héldu æfingar síðdegis.  

Strákar í Holtunum hittust á æfingum við Vatnshólinn svonefnda, tyrfðan vatnsgeymi bæjarins skammt frá Sjómannaskólanum, sem á sér merka sögu sem ein og sér ætti að tryggja varðveislu hans.   

Það kom að því að síðuhafi drægist inn í Tígrisklóna, en náði aldrei að fara nema á eina æfingu, sem fór fram uppi á vatnsgeyminum. 

Þar var hann svo óheppinn að lenda á móti einum öflugasta og best búna stráknum, sem sótti svo hratt áfram, að flóttinn afturábak endaði með því að falla aftur á bak út af geyminum alveg upp við steypt suðvesturhorn hans. 

Það var nokkurra metra hátt fall ofan í gaddavírsgirðingu sem særði til blóðs en tók mesta þungann af fallinu. 

Verra var þó, að hægra viðbein brotnaði og lauk þar með örstuttri hernaðarþátttöku hins beinbrotna.  

Við óhappið leystist æfingin upp og ekki fer frekari sögum af átökum Sannra Vesturbæinga og Tígrisklóarinnar hvað Holtabísarana snerti.  

Bæjaryfirvöld í Reykjavík og bæjarbúar höfðu áhyggjur af þeim róstum og óróa sem ríkti hjá unglingum í borginni þessa blíðu vordaga, og næsta vor var reynt að setja undir þennan leka með því að efna til íþróttanámskeiða á Melavellinum, þar sem hægt var að fá leiðsögn í alls kyns íþróttum.

Þar áttu ýmsir íþróttamenn sem stóðu sig vel síðar, sín fyrstu spor á keppnisvellinum, og var ekki ónýtt hjá strákunum að fá smá tilsögn hjá átrúnaðargoðum þeirra tíma, Clausensbræðrum og fleirum. 

Vígbúist í Vesturbænum

Sýnir hve teflt er á tæpt vað.

Þrátt fyrir þá miklu fjármuni sem fer í heilbrigðis- og velferðarkerfi nútíma þjóðfélags sýna ýmsir flöskuhálsar í flæði þess glögglega, að vegna stærðar þess og fjölbreytileika er víða teflt á afar tæpt vað. 

Einnig kemur í ljós hve furðu lítill munur er á þanþoli kerfisins í heild og einnig á einstökum sviðum þess og á þanþoli hins margfalt einfaldara og ófullkomnara heilbrigðiskerfis fyrri tíma, svo sem í spænsku veikinni fyrir rúmri öld.  

Skurðaðgerðum frestað á LSH

Ekki má gleyma rányrkjunni í nýtingu þverrandi auðlinda jarðar.

Olíurisarnir eru að byrja á því að finna fyrir þeim hluta af ábyrgðinni sem jarðarbúar bera á þeirri rányrkju sem vinnsla og nýting jarðefnaeldsneysis. 

Þegar litið er á línurit yfir olíuöldina, sést að sú öld er aðeins örlítið brot þess tíma sem jarðarbúar hafa lifað, en línan rís eins og ógnarhá súla hátt í loft upp og er nú að byrja óhjákvæmilegt fall sitt niður. 

Það óumdeilanlega risavaxna verkefni að bregðast við óhjákvæmilegum óförum í orkubúskap og öðrum búskap mannkyns fellur hihs vegar um of í skuggann af þeirri miklu þrætubókarlist sem blásin er upp um áhrif manna á loftslagshlýnun. 

Það hentar afturhaldsöflum að tala sem minnst um olíuófarirnar, af því að þar blasa meginatriði mála við.  

Því má vel hugsa sér að stugga líka við olíurisunum í þeim málum ekkert síður en í loftslagsmálum. 

Þrefalt högg fyrir olíurisa í gær

"Ekki bæði hægt að eiga kökuna og éta hana."

Íslendingar hafa í meginatriðum verið langt á eftir öðrum þjóðum í meðferðinni á einstæðu náttúruverðmætum landsins. Þetta hefur blasað við í kynnisferðum um þjóðgarða, vernduð svæði og virkjanasvæði í fjölmörgum löndum beggja vegna Atlantshafsins. 

Þegar Ragnheiður Elín Árnadóttir hugðist koma á svipuðu fyrirkomulagi hér á landi varðandi gjaldtöku fyrir sjö árum kom í ljós alveg einstök andstaða við allar tilraunir til slíks hér á á landi og hugmyndin var steindrepin. 

Rökin sem beitt var í andstöðuni, meðal annars að slíkt væri "niðurlæging og auðmýking" fyrir innfædda Íslendinga, voru í hrópandi andstöðu við það sem ritað er stóru letri á náttúrupassa Bandaíkjamanna, frelsisunnandi þjóðar:  "Stoltur þátttakandi."

Og enn eru svipuð rök blásin upp í umræðunni um hálendisþjóðgarð og notuð hin verstu orð; ofríki, frelsissvipting og þaðan af verra. 

Hveraröndin í Mývatnssveit er eitt þeirra svæða, sem lengi hefur mátt hafa áhyggjur af vegna takmarkalítils ágangs ferðamanna. 

Nú virðist að birta til í þeim efnum og er fagnaðarefni ef búið er að finna leið til þess að láta orðtakið góða ganga þar í gldi: "Það er ekki bæði hægt að eiga kökuna og éta hana."

Framkvæmdir og gjaldtaka við Hveri í Mývatnssveit

Vanræksla, sem getur hefnt sín grimmilega.

Þegar byrjað var að dreifa boluefni gegn kórónaveirunni á Vesturlöndum hófst strax mikið kapphlaup milli þjóðanna að fá hana í hendur á undan öðrum. 

Hér á landi hljómaði hávær söngur krafna um að fara í hálfgeran hernað til þess að ná bóluefninu frá öðrum þjóðum og íslensk heilbrigðisyfirvöld átalin harðlega fyrir aumingjaskap. 

Þessar raddir hafa nú hljóðnað eftir að í ljós kom að stefnan hér hefur skilað okkur framar en Bandaríkjunum og mörgum fleiri þjóðum. 

Eftir stendur sú stóra hætta sem vofir yfir, ef hin ríkari þjóðir heims ætla að graðga í sig svo miklu af bóluefni, að milljarðar í fátæku löndunum lendi langt á eftir. 

Fari svo telja sérfræðingar að vaxandi hætta verði á því að ný afbrigði muni fá þar fótfestu með þeim afleiðingum að í heildina tekið fari jarðarbúar miklu verr út úr stríðinu við pestina en ella hefði orðið. 

Skammsýnin og græðgin mun á endanum gera alla verr setta. 

Nýtt afbrigði veirunnar greinist í Víetnam

Fárviðri á fyrrum "framtíðar flugvallarstæði" í gær.

Í ástríðufullri eftirsókn eftir því að leggja Reykjavíkurflugvöll niður hafa komið upp fjölbreytt "framtíðar flugvallarstætði" hjá þessum trúarsöfnuði. 

Nú síðast er það svonefnt Hvassahraun, svæði sem er í raun ekki til undir því nafni, heldur hefur það frá öndverðu heitið nöfnum eins og Afstapahraun, Rjúpnadalahraun eða Almenningur. 

Hvassahraun er heiti á húsi, eyðibýli, en ekkert hraun heitir því nafni. 

Þar á undan, milli 2006 og 2014 var blásin upp mikil herferð fyrir stæði fyrir innanlandsflugvöll á Hólmsheiði, í tæplega 150 metra hæð yfir sjó og tvöfalt til þrefalt nær 700-900 metra háum fjöllum en núverandi Reykjavíkurflugvöllur er. 

Þar að auki hefði aðal flugleiðin inn til Hólmsheiðarvallar í algengustu rok vindáttinni orðið yfir Vogahverfið, Grafarvogshverfi, Úlfarsdalshverfið og Grafarholtshverfið. 

Andstæðingum Reykjavíkurflugvallar hömuðust í áróðri sínum fyrir Hólmsheiðarflugvelli þangað til skyndilega var svo komið að þar var risið ríkisfangelsi.

Austsuðaustan rok er algengasta rokvindáttin á höfuðborgarsvæðinu og síðdegis í gær kom dæmilegt áhlaup. 

Lærdómsríkt var að sjá mismuninn á Hólmsheiði og öðrum veðurstöðvum.  

Á Reykjavíkurflugvelli komst vindurinn 25 metra á sekúndu í verstu hviðum, en á Hólmsheiði var samsvaranditala 37 metrar á sekúndu, sem jafngildir fárviðri. 

Þetta var 50 prósent hvassara veður en var á Reykjavíkurflugvelli. 

Það var ekkert einsdæmi, heldur vöruðu kunnugir menn við því að svona gerðist oft á hverju ári þegar umræðan um Hólmsheiðarflugvöll stóð.   

Umræðan um Hólmsheiðarflugvöll breyttist nánast a einum degi þegar andstæðingar Reykjavíkurflugvallar skiptu því út fyrir Hvassahraunsflugvöll.

Þar er nálægð við meira en 600 metra há fjöll álíka áberandi og á Hólmsheiði en við það bætist nálægð við virkar eldstöðvar í nokkurra kílómetra fjarlægð, sem ekki er fyrir hendi á Hólmsheiði.  

 

Veðrið kom aftan að veðurfræðingum

Lygilegt að til greina hefði komið að skjóta Ryanair vélina niður.

Lýsing forseta Hvíta-Rússlands er ævintýraleg á því hvernig hann hefði upplifað atburðarásina í þeirri einstæðu aðgerð, sem hann stóð fyrir til að þvinga þotu Ryanair með beitingu herþotna til að hætta flugi og lenda í Minsk svo að hægt væri að ræna Roman Protasevits úr flugvélinni. 

Einræðisherrann kvaðst í þessari atburðarás hafa jafnvel reiknað með því að skjóta þyrfti þotuna niður með manni og mús af því að hún ógnaði kjarnorkuveri á svæðinnu¨!

Enn lygilegri er lýsing forseta Rússlandsm, eins valdamesta manns heims, á því hvaða augum hann líti þetta mál. 

Pútín hneykslaður yfir viðbrögðunum

Samt er hægt að láta það vera svalt að vera stúdentar.

Nú er að hefjast fyrsta helgin eftir tilslakanir í sóttvarnaraðgerðum og þrátt fyrir þær full ástæða til að minna rækilega á það, enn eru í gildi megin aðgerðir svo sem um nánd og grímuskyldu þótt minni sé. 

Nú er bara að "taka Þórólf á þetta" svo að jafnvel hin ítrasta stúdentagleði sem ævinlega er vorboðinn ljúfi hér á landi geti náð bæði þeirri hæð og þeirri dýpt sem hún á skilið.  

Á facebook síðu með laginu "Svalt að vera stúdentar" er fjöldasöngur úr heimasmiðju, þótt kófið hafi enn hindrað að taka upp nema eina leiðandi rödd til að byrja með.

Þetta lag var frumflutt á útskriftarhátíð M.R. í fyrra; þá með texta séðan af sjónarhóli 60 ára stúdenta, en nú er búið að setja allan textann í nútíð, svo að allir árgangar sjái málsefnið frá svipuðum sjónarhóli þeirra sem líta úr fjarlægð og nálægð yfir æviferil "eilífðarstúdentsins."  Hér birtist textinn í fyrsta sinn sér á blaði, sæmilega njörvaður saman í rími í gömlum stíl, bæði innrím og endarím. 

 

SVALT AÐ VERA STÚDENTAR. (Með sínu lagi)  

 

Nú gleðibraginn okkar syngur sérhver júbilant; 

er til í slaginn eins og menntaskólafólk er vant.

Það gildir alltaf þó að sumt sé efni saknaðar,

að það er svalt að verða menntaskólastúdentar. 

 

Á skólaárum margt er brallað; það er brjálað fjör; 

svo létt á bárum þá við erum, lífsins nautn er ör. 

Það gildir alltaf, þó að sumt sé efni saknaðar, 

að það er svalt að verða menntaskólastúdentar. 

 

Svo skiljast leiðir og við förum svona sitt á hvað, 

en gamli seiðurinn, hann blundar samt við hjartastað. 

Það gildir alltaf, þó að sumt sé efni saknaðar, 

að það er svalt að verða aldarfjórðungsstúdentar. 

 

Og hvort sem hárunum þeim fækkar eða verða grá, 

þegar árin fara´að líða hraðar okkur hjá, 

þá gildir alltaf þó að sumt sé efni saknaðar, 

að það er svalt að verða 40 ára stúdentar. 

 

Nú glösum klingjum við; um seiglu okkar segir allt, 

að glöð við syngjum alltaf Gaudeamus hátt og snjallt. 

Það gildir alltaf, þó að sumt sé efni saknaðar 

að það er svalt að verða 50 ára stúdentar. 

 

Það gildir alltaf, þó að sumt sé efni saknaðar, 

að það er svalt að verða 60 ára´og 70 ára´og 

eilíflega stúdentar!

 

 

Fögnuðurinn leiddi til tuga smita

Ótrúleg tilviljun fyrir 80 árum innsiglaði dauða 2200 manna.

Fyrir fjórum dögu var fjallað hér á síðunni um stærstu flotaorrustu Heimsstyrjaldarinnar síðari vestur af Íslandi milli flaggskipa sjóherja Breta og Þjóðverja, Hood og Bismarck. 

24. maí 1941 sökkti ein fallbyssukúla risaorrustuskipinu Hood í þessari stórorrustu og 1416 af 1419 um borð fórust. 

En viðureigninni var ekki lokið, þótt Bismarck kæmist undan til suðaustur í átt til Brest í Frakklani, og Prinz Eugen til austurs í átt til Noregs. 

Lindemann skipherra á Bismarck hafði gert þau afdrifaríku mistök í eldsneytisáfyllingu við Bergen á leiðnni til árása á skipalestir á Norður-Atlantshafi suður um Grænlandssund, að klára ekki áfyllinguna. 

Olía lak frá Bismarck á flóttanum og ekki var hægt að keyra það á fullri ferð. 

Engu að síður virtist skipið sloppið þegar Bretar misstu það úr greipum sér með að gera ráð fyrir því að það væri á leið til Noregs. 

Þá gerði Lutjens flotaforingi þau mistök að senda kóðað skeyti til Þýskalands, en það gaf Bretum færi á að miða Bismarck út og beita alls sautján skipa flota til þess að elta Bismarck uppi. 

Þar með var þó enn ekki úti öll von fyrir Bismarck að komast inn í flugdrægnisvið þýskra flugvél þegar nær drægi Frakklandi. 

En þá gerðist einhver ótrúlegasta tilviljun stríðsins. 

Þótt aðeins eitt af mörgum tundurskeytum frá breskum Swordfish opnum tvíþekjum hitti Bismarck almennilega, var það á allra versta staðnum á skipinu, á stýrinu aftast á því. 

Þar með varð Bismarck að "sitting duck", kyrrstæðu skotmarki fyrir Breta og það sökk með þeim afleiðingum að 2200 sjóliðar fórust. 

28. maí 1941 skrifar ritari Hitlers í dagbók að Foringinn sé svo gersamlega niðurbrotinn vegna þessa ósigurs, að orð fái vart lýst því. 

Orrusturnar á Grænlandssundi og Biscayaflóa fyrir 80 árum voru í raun sama orrustan, og mistök stjórnenda Bismarcks voru hliðstæð mistökum skipstjóra sænska skipsins Malmberget 1913, ofmat á stöðunni.  

108 ára gömul gáta leyst