Af hverju má hraunið ekki heita Holuhraun?

Í ótal gosum úr Heklu hafa hraun runnið yfir eldri hraun að meira eða minna leyti án þess að ástæða hafi þótt til að finna einhver alveg ný nöfn á þau. 

Hluti af gígunum, sem Holuhraun rann úr 1797, gaus að nýju í ár og hluti af nýja hrauninu hefur runnið yfir hið eldra Holuhraun. 

Þess vegna er erfitt að skilja, af hverju það er einhver sérstök þörf á því að vera að klína nýju nafni á Holuhraun hið nýja. Bara til þess að útlendingar lendi í enn meiri vandræðum en hingað til við að læra íslensk örnefni og framburð á heitunum Bárðarbunga og Holuhraun. 

Nornahár eru ekkert sérstakt eða nýtt fyrirbrigði í eldgosum hér á landi, heldur margar sagnir um þau. Við yfirferð mína á sjónvarpsmynd frá 1983 um Skaftárelda er til dæmis getið um nornahárin í því gosi, og datt engum þá í hug að nefna Eldhraunið Nornahraun.

Í síðasta gosinu í nágrenni við Holuhraun, sem var Öskjugosið 1961, rann lítið hraun niður Öskjuop sem engin þörf þótti að finna eitthvert sérstakt nafn á.

Ef menn vilja endilega nefna nýja Holuhraunið sérstöku nafni má bara nota heitið Holuhraun hið nýja.

Heitið Flæðahraun, sem nefnt hefur verið, er skárra en Nornahraun, en þó halda Jökulsárflæður sér enn að mestu vestan við Holuhraun og gefa frá sér sömu sandstormana og fyrr þegar viðrar til þess.

Já, af hverju má ekki tala áfram um þennan stað sem Holuhraun?  

Nornahraun orðið 81 ferkílómetri

Ókeypis auglýsing fyrir landið okkar.

Ég hef áður sagt frá því að á ferð milli Reykjavíkur og Akureyrar 1975 tók ég uppí bílinn bakpokaferðalang þýskan og fékk hann að verða samferða norður. 

Þegar ég sagði öðrum frá þessu urðu margir hneykslaðir, því að einmitt um þær mundir var mikið um það rætt hve óæskilegt væri að gera neitt fyrir þá "umrenninga" og "bakpokalýð" sem kæmu til landsins. 

Nær væri að reyna að fá ríka fólkið hingað. 

Það gleymdist í allri hneykslunarumræðunni að þessi "bakpokalýður"  samanstóð að miklu leyti af fátækum námsmönnum, sem síðar yrðu háskólafólk eða fólk með háar tekjur. 

Engum datt heldur í hug að nokkur þessara "umrenninga" myndi vilja koma aftur til Íslands. Menn höfðu ekki meiri trú á aðdráttarafli landsins en þetta. 

Puttaferðalangurinn frá 1975 varð háskólaprófessor og hefur um áratuga skeið komið til Íslands með 30-40 manns í hvert skipti. Hann er einn þeirra útlendinga sem hafa séð það gildi einstæðrar náttúru landsins sem okkur hefur verið svo lengi hulið.

Japanir náðu tökum á bandaríska bílamarkaðnum á áttunda áratugnum með því að selja námsmönnum ódýra bíla, og stækkuðu síðan bílaúrvalið þegar námsmennirnir urðu vel stætt langskólagengið fólk.

Útlendingarnir eru besta auglýsingin fyrir landið, bæði ríkir og fátækir, og þar að auki ekki einasta ókeypis auglýsing, heldur borga þeir i raun fyrir að auglýsa landið.  

 

Íslandsferð Beyoncé í myndum

Aldarafmæli ólíkindajólahalds allra tíma.

Myndirnar hér á síðunni eru með táknlit jólanna, rauða litnum, sem skartar á fallegum umbúðum jólagjafanna,en hefur einnig verið litur tilþrifa í íslenskri náttúru á þessu ári.

En textinn er um það, að í nótt verður liðin rétt öld frá einhverjum ótrúlegasta viðburði hernaðarsögunnar. 

Hermenn í skotgröfum vesturvígstöðva nýhafinnar heimsstyrjaldar tóku það upp hjá sjálfum sér að hætta að skjóta, koma upp úr skotgröfunum, hittast og faðmast á einskismannslandi, færa hverjir öðrum gjafir og drykki og skála fyrir friði jólanna. 

Svo sannarlega spönnuðu þessir dagar í kringum jólin 1914 allt tilfinningasviðið, allt frá þeim einbeitta vilja að reyna til hins ítrasta að drepa óvinina fram til miðnættis 24. desember til þess einstæða friðar- og kærleiksvilja að eiga heilaga friðarstund bróðurkærleikans á jólanótt, að vísu með því óhjákvæmilega fororði að verða á ný drápsþyrstir vígamenn eftir athöfnina í samræmi við það eðli stríðs að ef þú drepur ekki óvin þinn, drepur hann þig.  

Yfirstjórnir herjanna urðu felmtri slegnar við að heyra af þessu fáheyrða tiltæki og gerðu það lýðum ljóst að þetta mætti aldrei gerast aftur. 

Og það gekk eftir. Í stríðslok lágu 10 milljónir ungra manna á besta aldri í valnum eftir lang skelfilegasta hernaðar allra tíma fram að því.

Atburðurinn var um margt táknrænn. Þessi atburður hefði verið óhugsandi ef ekki hefði viljað svo til að allar þjóðirnar, sem hófu það, voru kristnar þjóðir og þar með voru það kristnar þjóðir sem stóðu að þessum tilgangslausu manndrápum milljóna manna.

Það er það dapurlega við þennan atburð.

En ljómi atburðarins á jólanótt 1914 var ljós í myrkrinu þá, ljós trúar, vonar og kærleika, sem kristnin boðar.

Sendi öllum bestu jólakveðjur með myndunum úr Holuhrauni, þar sem hinn rauði litur jólanna nýtur sín. Miðmyndin fór inn fyrir mistök en neðsta myndin er tekin fá Sauðárflugvelli en þaðan var hægt að njóta eldanna á góðum kvöldum.    

Jólin spanna allt tilfinningarófið

Hvað er jólabarn?

Nú má sjá frétt um það að fimm jólabörn hafi fæðst á fæðingadeild Landsspítalans síðan á miðnætti. Nú eru jólin reyndar ekki komin þegar þetta er skrifað svo að sú spurning vaknar, hvað felist nákvæmlega í skilgreiningunni á orðinu "jólabarn". 

Er það barn, sem hefur fæðst á tímabilinu frá klukkan 18:00 á aðfangadag til klukkan 24:00 annan í jólum? 

Er það barn sem hefur fæðst á tímabilinu frá klukkan 18:00 á aðfangadag til klukkan 24:00 á þrettándanum? 

Er það barn,sem hefur fæðst á aðfangadag eða einhverjum af þrettán jóladögunum? 

Eða barn sem hefur fæðst á tímabilinu frá Þorláksmessu til þrettándans?

Er það barn,semhefur fæðst á aðventunni eða á jólunum?

Venjulega er talað um þau börn, sem fæðast frá miðnætti á áramótum sem eins konar nýjársbörn, en þau sem fæðast á gamlárskvöld hins vegar ekki talin með.

En þetta virðist vera orðið eitthvað flóknara með jólabörnin. Eða hvað? 

Og nú má búast við að einhver setji það inn í athugasemd við þessar pælingar hvort það séu engin takmörk fyrir því hvað hægt sé að finna sér til að rökræða um á jólunum. 

En eru þau annars byrju þegar þetta er skrifað?

Fimm jólabörn frá miðnætti

Lyfin, bölvaldur íþróttanna.

Stundum hefur verið hægt að hafa það á orði, að sá íþróttamaður sem hefur besta lyfjafræðinginn á sínum snærum, sé sigursælastur. Þess vegna gæti verið ástæða til þess að þeir standi saman, íþróttafræðingurinn og lyfjafræðingurinn, á verðlaunapallinum til að taka við verðlaunum. 

Enginn veit nákvæmlega hve langt aftur í tímann lyfjanotkun nær. Einhvers staðar las ég fyrir mörgum árum Paavo Nurmi, einn frægasti íþróttamaður síns tíma og þjóðhetja í Finnlandi, hefði tekið einhver lyf til að bæta árangur sinn.

Aldrei verður skorið úr um það og því fásinna að velta vöngum yfir því.

Þegar Bob Hayes varð besti spretthlaupari heims um og eftir 1960, vakti það athygli hve vöðvaður hann var. Að því leyti til minnti hann á lyftingamenn sem nokkrum árum síðar fóru að bæta árangur sinn með steranotkun.

Úr þessu verður svo sem aldrei skorið, því að Hayes var uppgötvaður í ameríska ruðningsboltanum, en þar verða menn að vera með mjög öfluga alhliða líkamsbyggingu.

Frægasta lyfjahneyksli allra tíma er sennilega lyfjanotkun Ben Johnsons fyrir 100 metra hlaupið á OL í Seoul 1986.

Eftir að Johnson komst undir smásjána í þessum efnum náði hann aldrei sama árangri og fyrr.

Nú má sjá fjallað um það í fjölmiðlum, að nauðsynlegt sé að að beita miklu lengra og strangara keppnisbanni sem refsingu fyrir lyfjanotkkun en hingað til hefur tíðkast.

Ástæðan sé sú, að jafnvel þótt menn missi einhvern tíma úr til keppni, geti þeir nýtt hann til að byggja sig áfram upp, og geti notið afraksturins lyfjalausir eftir að þeir fái keppnisrétt, og jafnvel lengt afreksferil sinn og gert hann glæsilegri en hann hefði orðið án nokkurrar lyfjanotkunar.

Lyfjanotkunin hefur flækt svo allt umhverfi íþróttanna og gert það erfiðara viðfangs að segja má að lyfin séu orðin bölvaldur þeirra.

En það mikil synd, því að sú var tíðin að næsta óyggjandi mátti telja um að engin brögð væru í tafli.   

Lyfjahneyksli skekur Rússland

Bergbrotið lyftir Obama.

"Þið hafið aldrei haft það svona gott" var slagorð sem breskir ráðamenn notuðu á fyrri hluta sjöunda áratugs síðustu aldar til að krækja sér í fylgi. 

Það er líka viðurkennd staðreynd, að ekkert eitt atriði ræður jafn miklu um atkvæði kjósenda og peningaveskið hverju sinni. 

Obama Bandaríkjaforseti á engan þátt í því sem gerandi að ný og mikilvirk aðferð, svonefnt "bergbrot" ("fracking") til að vinna gas eða olíu úr jarðlögum, hefur gerbreytt um sinn ástandi orkumála í Bandaríkjunum og þar með um allan heim.

Það eina sem Obama þurfti að gera var að vera aðgerðalaus áhorfandi í málinu og vera ekkert að skipta sér af því.

Bandaríkin framleiða nú allt í einu svo mikið jarðefnaeldsneyti sjálf, að heimsmarkaðsverð á olíu hefur hríðfallið og stórlækkað.

Þetta skilar sér heldur betur inn í hagkerfi nútímaþjóðfélaga, þar sem enginn einn þáttur efnahagsmála er eins mikilvægur og orkuverð.

Kjarabótin kemur strax fram í því hjá hverjum einasta manni, sem þarf að nota orku og borga fyrir orkugjafa. Það verður meiri afgangur eftir í veskinu hans í hvert sinn, sem hann borgar fyrir orkugjafa, en var fyrir þessa geysi miklu verðlækkun.

Obama á aðeins eftir tvö ár af átta ára valdatíma sínum og á nú mikla möguleika á að kveðja með stæl, jafnvel án þess að verðskulda það.

Hér á landi birtist afleiðing verðlækkunar á eldsneyti í auknum kaupmætti án verðbólgu og án þess að íslenskir ráðamenn hafi í raun komið nokkuð nálægt því.

Þeir og ráðamenn annarra þjóða, sem kaupa mikið eldsneyti, geta farið að gera sér vonir um að sigla lygnan sjó um sinn. Það logn gæti þó reynst svikalogn, því að afurðir bergbrotsins eru takmarkaðar rétt eins og olíubirgðir jarðar, og umhverfisáhrifin slæm, ekki aðeins á land og lífríki á bergbrotssvæðunum, heldur felur þessi tímabundna búbót í sér aukningu á útblæstri á gróðurhúsalofttegundum sem mun aðeins auka á vandann varðandi úrlausn þess vanda. 

Þetta er eitthver stærsta myndbirting "skómigustefnu" ráðamanna heims. 

Á sama hátt og olíukaupendur kætast er verðhrun á eldsneyti mikið áhyggjuefni fyrir olíuframleiðsluþjóðir eins og Norðmenn og Rússa.   

Vinsældir Obama aukast

"Less is more". "KISS!"

Ofangreind erlend kjörorð um að oft sé minna meira og að gáfulegt sé að hafa hluti einfalda (Keep It Simple, Stupid! koma oft í hugann þegar staðið er frammi fyrir viðfangsefnum, sem verða óleysanleg vegna flækjustigs eða þegar fyrirbæri eru ofhlaðin af flóknum atriðum. 

Þegar ný gerð af BMW 7 var sett á markaðinn fyrir tæpum áratug urðu þau tímamót í bíladómum hjá nokkrum erlendum bílablöðum, að blaðamenn við þau gáfu bílnum aðeins þrjár til fjórar stjörnur í stað fimm, eins og tíðkast hafði fram að því varðandi þennan lúxusbíl og telja hefði mátt eðilegt um bíl, sem keppir um hylli kaupenda við þá allra bestu á markaðnum. 

Ástæðan var sú að tölvunördar fengu því ráðið að í bílnum var svo flókinn tölvubúnaður, sem öllu stýrði, allt frá útvarpstækjum og sæta- og stjórntækjastillingum til miðstöðvarkerfis, að margir kaupendur lentu í stanslausum vandræðum frá þeim degi sem þeir fyrst settust inn í bílinn og komust jafnvel ekki af stað eða urðu að stöðva för. 

Svo flókinn var þessi búnaður, að fyrir óvana þurfti helst að fara á sérstakt námskeið til að framkvæma hina einföldustu hluti, svo sem stillingu miðstöðvar. 

Bílablaðamennirnir ofangreindu töldu þetta svo stóran galla á bíl, sem fólk borgaði stórfé til þess að eignast og njóta þæginda í, að hann verðskuldaði ekki lengur fimm stjörnurnar sem hann hafði haft árum saman. 

Um daginn reynsluók ég tiltölulega ódýrum bíl sem var með þykkustu og stærstu leiðbeiningabók sem ég hef lengi séð og var með ólíkindum flókin og illskiljanleg.

Það kemur ekki á óvart þótt einhver eigi eftir að drepa sig á því að lokast inni í völundarhúsunum sem orðin "hlaðinn aukabúnaði" geta búið til, orðin sem lokka svo marga til þess að kaupa eitthvað margfalt dýrara verði en þörf er á.

Ég á til eina mergjaða sögu í stíl við þá sögu, sem þessi bloggpistil er tengd við, en hún er bara of löng fyrir bloggpistil.  

Þrátt fyrir stærð bókarinnar var engin leið að átta sig á því hvernig skipta skyldi um hjól á bílnum og setja varahjól undir. Ég gafst upp og notaði frekar eigin smátjakk, sem ég hafði meðferðis fyrir einskæra tilviljun. 

Í öðrum bíl var ekki með nokkru móti hægt að finna í leiðbeiningabæklingi hvernig ætti að opna bensínáfyllinguna. 

Ekkert spaug að gleyma lykilfjarstýringu

Orð Kennedys, til umhugsunar um jól og áramót.

Í síðustu frægu ræðunni, sem John F. Kennedy Bandaríkjaforseti hélt áður en honum var banað, mótaði hann hugsun, sem því miður gengur grátlega seint að útbreiða meðal þjóða heims, þótt liðin sé rúm öld síðan þau voru sögð.

Tilefnið var augljóslega Kúbudeilan svonefnda haustið 1962, þar sem litlu munaði, að risaveldin gripu til skelfilega kjarnorkuvopnabúra sinna, sem ómældum fjárhæðum ítrasta hugvits og tækni hafði verið varið í að búa til og aðeins var hægt að nota til að drepa sem flest fólk, helst að risaveldin gereyddu hvort öðru.

 Meðan á deilunni stóð hafði Kennedy meðal annars orðið að ákveða, hvar fjölskylda hans og ríkisstjórn ætluðu að láta fyrir berast ef Sovétmenn gerðu kjarnorkuárás á Bandaríkin og Vestur-Evrópu.

Vitað var að upp í lofthjúpinn myndu berast þvílík kynstur af eiturefnum og geislavirkum efnum, að byrgja myndi sól um alla jörð í nokkur ár og valda "kjarnorkuvetri" auk dauða og sjúkdóma milljaða manna og eyðingu stórra vistkerfa.

Kennedy sagði, lauslega þýtt, og ávarpaði með þessum orðum mannkyn allt: 

"Við eigum öll heima á sömu reikistjörnunni, öndum öll að okkur sama andrúmsloftinu, eigum öll afkomendur, sem okkur er annt um, og erum öll dauðleg."

Einföld sannindi og brýn, síðustu orðin áhrínsorð fyrir hann sjálfan.    

Jörðin séð úr geimnum (myndir)

Jákvætt skref, en gildir í alltof stuttan tíma.

Uppbygging á rafbílavæðingu hér á landi rekst á margar hindranir. Sumar þeirra eru óþarfar, svo sem það að bíða þurfi fram á síðustu stundu eftir því að teknar séu ákvarðanir um skattaumhverfi bílanna.

Það er almennt viðurkennt að rekstrarumhverfi starfsemi verði að vera sæmilega stöðugt til þess að viðkomandi starfsemi geti þrifist og að það þarf miklu lengri gildistíma en eitt ár til þess að hægt sé að gera áætlanir fram í tímann.  

Rafbílar áfram án skatta

Gullfoss og Geysir fallnir af stalli?

G er fyrsti stafurinn í Gullna hringnum. G er líka fyrsti stafurinn í nafni tveggja af þremur stöðum í hringnum sem helst hafa verið taldir gefa honum frægð, Gullfoss og Geysir, oftast nefndir báðir í sömu andránni. 

Nú hafa aðdáendur mannanna verka nefnt til sögu tvö mannerð íslensk fyrirbæri sem skáki Geysi og Gullfossi. 

Annað er gufustrókur upp úr niðurennslisholu við Þeystareyki, sem nær 30 metra hærri goshæð en Geysir á meðan hann var upp á sitt besta. 

Hitt er fossinn Hverfandi, sem fellur fram af Kárahnjúkastíflu niður í Hafrahvammagljúfu, og er langhæsti stórfoss landsins þær 2-3 vikur á hausti, sem vatn rennur um hann. 

Heildarhæð fossins er um 160 metrar, þar af lóðbeint fall meira en 100 metrar, en til samanburðar er fallhæð Dettifoss 44 metrar og Gullfoss um 30 metrar.

Ekki einasta eru Gullfoss og Geysir fallnir af stalli í augum aðdáenda verkfræðilegrar snilli, heldur væntanlega líka Drottinn allsherjar, sem greinilega hefur mistekist að skapa fyrirbæri í fremstu röð. 

Af frásögnum manna af þessum stórkostlegu manngerðu fyrirbærum má ráða það, að aðdáun okkar og erlendra ferðamanna, sem hingað koma, ætti að beinast að þeim frekar en miklu slappari náttúrulegum fyrirbærum, sem hingað til hafa skapað gjaldeyristekjur með aðdráttarafli sínu.

Raunar hefur því í fullri alvöru verið haldið fram að vegna þess að maðurinn sé hluti af náttúrunni beri honum skylda til að setja sem mest mark sitt á hana, enda sé náttúran sjálf hvort eð er alltaf að breyta landi og lífi og maðurinn sem náttúruafl eigi að láta til sín taka.

Sagt er að neðsti hluti Hjalladals hafi verið þakinn sléttum leirum Jöklu fyrir 11 þúsund árum og ofan á þessum leirum hafi legið langt og mjótt, grunnt vatn.

Því sé hið besta mál að "endurheimta" hið forna lón með því að gera Hálslón. 

Raunar er Hálslón um fjórum sinnum stærra en hið forna lón var, en einmitt það sýni hve miklu framar maðurinn standi skaparanum í mótun náttúrunnar.

Þessi stefna gæti borið heitið "hvort eð er" stefnan. 

 

Samkvæmt þessu mati væri hið besta mál að gera stíflu við suðurenda Þingvallavatns og stækka Steingrímsstöð um helming, vegna þess að talið er líklegt að hvort eð er muni Þingvellir og næsta umhverfi Þingvallavatns sökkva undir vatn í næstu landssigum á því svæði.

Eyðilegging Rauðhólanna skipti ekki máli, því að hvort eð er má búast við því að einhvern tíma í framtíðinni muni renna hraun ofan úr Bláfjöllum yfir Elliðavatn og búa til nýja Rauðhóla.

Að vísu segjast erlendir ferðamenn sækjast eftir því að sjá einstæða og ósnortna náttúru hér á landi, svo sem eins og í Kerlingarfjöllum og í nágrenni Landmannalauga, svo dæmi séu tekin, en með nógu stórkarlalegum manngerðum fyrirbærum á þessum svæðum og öðrum verði hægt að skáka skaparanum hressilega þar og viðar á þeim svæðum sem enn er eftir að umturna til dýrðar okkur mönnunum.

Afrek mannanna geta að vísu farið fram úr stærstu náttúrufyrirbærum þegar þau hafa verið þróuð og stækkuð. 

Sem dæmi má nefna kjarnorkusprengjuna, sem drap 80 þúsund manns í einu vetfangi í Híróshima, og stútaði þar með tvöfalt fleirum á skemmri tíma en sambærilegt fyrirbæri í líki eldgoss á Martinique eyju fyrir rúmri öld.

Í framhaldi af þessari atómsprengju hefur verið veitt þúsundum milljarða króna til að framleiða 100 sinnum öflugri sprengjur í hundraðatali, sem hver um sig getur drepið minnst tíu sinnum fleiri í einu vetfangi en nemur öllum íbúafjölda Íslands.    

„Örugglega fallegra en Geysir“