Belti og axlabönd. "Stjórnskipuleg óvissa."

Utanríkisráðherra talaði um að sett væru bæði belti og axlabönd með fyrirvörum varðandi þriðja orkupakkann í upphafi rökræðna um það hvort Íslendingar myndu eiga á hættu að missa frá sér yfirráð yfir íslenskri orku með innleiðingu pakkans. 

Friðrik Árni Friðriksson Hirst sagði í viðtali við mbl.is að þrátt fyrir þessa yfirlýsingu fylgdi því frekar "stjórnskipuleg óvissa" hvort fyrirvarar Alþingis héldu eins og þeim væri fyrir komið í tillögunni sem liggur fyrir Alþingi. 

Síður væri hætta á slíkri óvissu ef ákvæði um fyrirvarana væri sett beint inn í textann varðandi Ísland fyrir atbeina sameiginlegu EES-nefndarinnar. 

EES-samnignurinn hefur fært okkur miklu fleiri gagnlegar réttarbætur og hagræði en flestir gera sér grein fyrir og sératök fyrirvaraákvæði fyrir atbeina sameiginlegu EES-nefndarinnar í texta pakkans sjálfs varðandi Ísland er því eðlilegur hluti af samstarfi um orkumál eins og annað samstarf á vettvangi EES. 

Þess vegna ætti það að vera sjálfsagt mál að ef menn meina á annað borð eitthvað með orðunum "belti og axlabönd" varðandi stöðu Íslands, þá séu slík belti og axlabönd með sem best hald.  

Segja samstarf um orkumál nauðsyn

Setning aldarinnar um sápuóperur?

Því lengur sem síðuhafi lifir, því hrifnari verður hann af styrk þess fyrirbæris eða hugtaks, sem lýsa má með orðinu "saga." 

Gildi sogunnar kemur strax fram á barnsaldri þegar börnin "kaupa" hinar ótrúlegustu og fáránlegustu ævintýri, jafnvel þótt bullið í þeim sé yfirgengilegt. 

Þarf ekki annað en að nefna ævintýrin um Hans og Grétu og Rauðhettu sem dæmi. 

Nornin lætur blekkjast af beini þegar hún þreifar á holdafari Hans áður en hún hyggst éta hann. 

Úlfurinn gleypir ömmu Rauðhettu, en henni er síðan hleypt út úr prísundinni sprellifandi eins og ekkert sé eðlilegra en að fólk í fullri stærð geti verið margnota sem málsverðir rándýra. 

Þótt sjónvarpsþættir og kvikmyndir séu rándýr fyrirbæri fyrir fullorðið fólk, virðast lítil takmörk fyrir vitleysunni í þeim eða atriðum sem lykta langar leiðir sem skáldskapur. 

Eitt einkenni þess að börn og fullorðnir þrái að heyra sömu söguna aftur og aftur, birtist í því að engin Bond mynd er almennileg nema með smíði og notkun fáránlegustu tækja handa Bond og atriðum með honum og þokkadísum, og það var ómissandi þáttur í Colombo þáttunum að hann kveddi skúrkinn, en bankaði síðan strax óvænt upp hjá honum aftur. 

Dallas verður víst að teljast frægasta sápuópera allra tíma og náð ákveðnu hámarki þegar aðalpersónan, skúrkurinn J.R. var skotinn. 

Þá varð auðvitað metáhorf og að sjálfsögðu einnig á þáttinn þar á eftir. 

Þannig vildi til að þegar við Helga fórum í stutta Ameríkuferð við að skemmta Íslendingafélagi, hafði þátturinn með því þegar J.R. var skotinn nýsýndur heima. 

En á Íslandi voru þættirnir sýndir aðeins seinna en í Ameríku, þannig að þar í landi sáum við næsta þátt á eftir drápsþættinum þar í landi, daginn áður en við fórum til baka heim. 

Spurningin var, hvort búið væri að sýna þann þátt heima, og því spurði Helga heimafólkið um það með þessum dásamlegu orðum:  "Er J.R. ennþá dauður?" 

En vegna þess hámarks áhorfs, sem var á skotárásarþáttinn höfðu framleiðendurnir ákveðið að J. R. hefði aðeins verið að dreyma hana og væri því sprellifandi í næsta þætti á eftir. 

En "er J.R. ennþá dauður?" er snilldarlýsing á því þegar ruglið í sápuóperum nær hæstu hæðum. 

Þátturinn birtur of snemma

Oft eru mörg atriði og / eða röð mistaka orsök stórslysa.

Stórslys verða oft vegna þess, að röð tilviljana eða mistaka, eða hvort tveggja, raðast saman. 

Eitt afbrigði af þessu er fólgið í því, að í fyrstu er um atriði að ræða, þar sem flugmaður á um tvennt að velja:

1. Að taka smá áhættu til að sleppa alveg við vandræði, eða -

2. Hinn möguleikinn, að taka á sig vandræðin strax með tiltölulega lítilfjörlegum afleiðingum. 

 

Ef flugmaðurinn velur fyrri kostinn og lendir síðan strax á eftir í því að þurfa að taka aðra svipaða ákvörðun, sem að vísu snýst um stærri vandræði, er hætta á því að hann hallist aftur að því að velja ákvörðun númer eitt, í von um að hann sleppi við vandræði.  

En þar með er hann kominn í svipaða aðstöðu og að hann væri við spilakassa í áhættuspili, þar sem ævinlega er erfitt að ákveða, hvenær skuli láta staðar numið með það að taka áhættu og veðja á það að það fari vel.

Og flugsagan geymir mörg dæmi um að flugmenn hafi lokast inni í atburðarás, þar sem þeir stefna fyrir bragðið inn í síversnandi atburðarás sem endar með því að allt fari á versta veg og taki allt upp í sjö ákvarðanir sama eðlis í rðð, sem á endanum leiðir til stórslyss, bara af því að í upphafi var einblínt á þann möguleika í hvert skipti að sleppa lifandi eða að minnsta kosti stórslysalaust.   

 

Flugmennirnir sekir um röð mistaka?

Er hægt að breyta vindinum á Stórhöfða?

Hann landsfrægi vindur á Stórhöfða er eitt af þremur óviðráðanlegum fyrirbærum, sem sjá mátti fyrir að myndu snerta Landeyjahöfn. Þessi mældi vindur er nefnilega hluti af stórum vindmassa, sem er mikill áhrifavaldur um öldugang og yfirborðshreyfingu sjávarins á þessu svæði. 

Hin tvö fyrirbærin eru framburður mestu jökulfljóta landsins á auri til sjávar á hinni um það bil 300 kílómetra löngu sandströnd sem liggur frá Hornafirði vestur að Þorlákshöfn og þriðja fyrirbærið er síðan sú grein sjálfs Golfstraumsins, sem ber þennan aur vestur með ströndinni. 

Austsuðaustan vindurinn á Stórhöfða er síðan snarpasti hlutinn af þeirri vindátt, sem er lang algengust við þessa sömu sandströnd frá hausti til vors á hverju ári. 

Spurningarnar, sem þingmenn Suðurkjördæmis vilja láta leita svara við, snúast í grunninn um það hvort hægt sé að breyta þessum þremur stórbrotnu fyrirbærum. 

Það verður augljólsega ekki hægt, þótt velta megi vöngum yfir útfærslunni á sandmokstrinum úr höfninni og frá innsiglingarmannvirkjum hennar og einnig spyrja spurninga um það, hvaða skip henti skást til þess að mynda þá líflínu milli lands og Eyja, sem þarf að vera sem lengst órofin á hverju ári. 

Líf Vestmannaeyinga og annarra landsmanna snýst um það að glíma við náttúruöfl af ýmsu tagi, sem ráða um afkomu og lífsgæði Íslendinga.  

Þess vegna er það bráðnauðsynlegt í málefnum samgangna við Vestmannaeyjar að rannsaka sem best þau öfl, sem þar er við að glíma og ber að fagna framtaki þingmanna sem annarra í þeim efnum. 

Eitthvað hefur skolast til í orðsins fyllstu merkingu varðandi gerð Landeyjahafnar, miðað við þær miklu væntingar um heilsárshöfn, sem voru gefnar og þarf að finna út, hvað það var.

Fleiri váboðar. Hagvaxtarkrafan knýr vaxandi rányrkju.

Hagvöxturinn, þetta tilbeiðsluþrungna trúaratriði nútíma samfélags, knýr rányrkju auðlinda jarðar með veldishlöðnum hraða. 

Tíuföldun plastmengunar síðan 1980 er gott dæmi um þetta. Ef vöxturinn hefur verið jafn þessi 40 ár, þurfti ekki nema 15% vöxt á hverju ári til þess að magnið tífaldaðist. 

Ýmislegt fleira en nefnt er í tengdri frétt á mbl.is felur í sér váboða. 

Máltækið segir: Eyðist, það sem af er tekið, og það á við um margar auðlindir jarðar svo sem olíuna.  

Það er ekki út í loftið sem Norðmenn stofnuðu olíusjóðinn; þeir vita að þetta er ekki endurnýjanleg auðlind. 

Og meira að segja Sádarnir sjálfir, mesta olíuland heims, eru ekki aðeins að stefna að því að reisa kjarnorkuver vegna leyndrar þrár til að eignast kjarnorkuvopn, heldur einnig til að milda höggið sem verður þegar þeirra gríðarlegu olíulindir ganga til þurrðar. 

Allt tal um nýjar olíulindir, svo sem á Drekasvæðinu, er afvegaleiðandi, því að það verður margfalt dýrara og erfiðara að vinna þá olíu en þá, sem enn streymir frá Arabalöndunum. 

Fosfór sjaldan eða aldrei nefndur, en hann er afar mikilvægur á mörgum sviðum, til dæmis í landbúnaði. 

Sumar upplýsingar í fréttum um eyðingu gróðurlendis fara inn um annað eyrað og út um hitt, af því að stærðirnar eru settar fram í hekturum og ekki nennt að breyta því í ferkílómetra, sem er strax skárri stærð. 

100 milljónir hektara af hitabeltisskógi; þetta segir ekki neitt fyrir flest fólk, en 100 hektarar eru í hverjum ferkílómetra, þannig að um er að ræða milljón ferkílómetra svæði. 

Og síðan er fljótlegt að skýra stærðina betur með því að segja að þetta tapaða skóglendi sé álíka stórt að flatarmáli og Frakkland og Þýskaland til samans. 

 

Vistkerfin eru á hraðleið til glötunar

Lengi lifir nærsýnin.

Það þarf ekki viðamikla rannsókn til þess að komast að þeirri niðurstöðu að Íslendingar hafi notið góðs af miklum vexti þjóðartekna á síðasta áratug. 

En það er mikil einföldun að þakka það hlýnun loftslags jarðar þegar við blasir að megnið af þessum uppgangi er að þakka fordæmalausum vexti ferðaþjónustu, sem í upphafi byggðist á einu töfraorði: Eyjafjallajökull.  

Eldgosið þar kom Íslandi á varir alls mannkynsins og til þess að hnykkja á hinni gríðarlegu kynningu, sem Ísland hlaut, varð annað og ekki síður skætt eldgos árið eftir. 

Hlýnun eða kólnun loftslags hafði ekkert með þetta að gera, heldur var það fyrst og fremst hið einstæða samspil elds og íss auk sérstöðu hins eldvirka Íslands sem skóp stórauknar tekjur landsmanna. 

Hluti af þeirri ímynd, sem hægt var að "selja" fólst í jöklum landsins, og ef litið er aðeins lengra fram í tímann mun tapið af hvarfi jökla á borð við Snæfellsjökul ekki verða bætt. 

Í "niðurstöðum vísindalegrar rannsóknar háskóla" felst hrópandi mótsögn við hið alþjóðlega orð, sem notað er um háskóla: "University", sem felur í sér víðsýni og djúpa hugsun, alls óskylda því að dæmalaus uppgangur ferðaþjónustunnar á Íslandi sé hlýnun loftslags að þakka. 

Það er dæmi um mikla nærsýni í stað víðsýni, að öllu skipti fyrir hverja þjóð að einblína á tærnar á sjálfri sér og taka allra þrengstu skammtímahagsmuni fram fyrir miklu stærri hagsmuni, sem felast meðal annars í því að takast á við þverrandi auðlindir vegna rányrkju, bruðls og græðgi jarðarbúa. 

Íslendingar hagnast á hnatthlýnun

Ekki batnar það í MAX-málinu. Viðbrögð Icelandair verða áhugaverð.

Leitun er að flugfélagi utan Ameríku, sem hefur haldið meiri tryggð við flugvélaframleiðanda en Icelandair hefur gert gagnvart Boeing-verksmiðjunum. 

Sú tryggð átti sér ákveðið upphaf í fyrstu þotum Flugfélags Íslands, sem voru af gerðinni Boeing 727, og enda þótt Icelandair flygi á tímabili þotum af gerðinni DC-8 63, sem Loftleiðir höfðu notað, og væru á tímabili með DC-10 í huga, urðu farsælar þotur af gerðinni Boeing 757 fyrir valinu við framtíðarendurnýjun flotans á tíunda áratugnum. 

Senn eru liðnir þrír áratugir einlægrar tryggðar Icelandair við Boeing þar sem ekki hefur verið litið við þotum aðal keppinautarins, Airbus, þótt margir álitlegir kostir hafi verið í boði.  

Nú hefur verið gefið út hjá Icelandair að í alvöru verði skoðað að hverfa alveg frá Boeing-stefnunni og opnað á það að fara yfir á Airbus vegna MAX hneykslisins, sem verður æ verra með hverri viku. 

Þetta eru eðlileg viðbrögð hjá Icelandair, jafnvel þótt á endanum verði notast við vélar frá bæði Boeing og Airbus, því að engin ástæða fyrir Icelandair annað en að selja sig dýrt og gefa ekkert eftir í viðskiptunum við Boeing.  

Í fréttum af því að Icelandair taki Boeing 767 og eina 757 á leigu í stað MAX vélanna, er ekki minnst á það mikla tap sem félagið verður fyrir vegna mun meiri eldsneytiseyðslu þessara véla heldur en á Boeing MAX 8 og Airbus 320neo. 

Þetta óhagræði leggst ofan á annað tjón sem missir MAX-vélanna hefur í för með sér. 

Það er skiljanlegt að vera ekki að mála ástandið of dökkum litum, því að þetta tjón telur í efnahagsreikningnum sem er býsna rauðlitaður um þessar mundir. 

Hjá Boeing reyna menn allt hvað þeir geta að firra stjórnendur ábyrgð, þótt vitað sé, að ákvörðun um að slaka á ítrustu kröfum um öryggi ofar öllu öðru hjá Boeing og setja markaðsmálin framar ef nauðsynlegt væri, var tekin í innsta hring þegar árið 1998. 

Þegar MAX-vandræðin bætast nú ofan á 787 vandræðín hér um árið, og undanbrögð ár aftur í tímann eru afhjúpuð, eru það ansi skilningssljóir stjórnendur sem þráast enn við að taka af djörfung á vandanum og fatta ekki, að ekkert er neitt í líkingu við traust, sem æðsta keppikefli í flugi. 

 

Þögðu um gallann í meira en ár

Ætli Ungverjar hafi ekki átt besta liðið sem aldrei varð heimsmeistari?

Ef rætt er um besta landslið í knattspyrnu, sem aldrei hampaði heimsmeistaratitli, koma tvö lið helst til greina, lið Hollendinga á áttunda áratugnum og lið Ungverja á sjötta áratugnum. 

Ef velja á á milli þessara tveggja, hljóta Ungverjar að vera sigurstranglegir, slíkir voru yfirburðir þeirra fram til 1956, þegar Rússar réðust inn í Ungverjaland og liðið splundraðist. 

Snilld Ungverja verður kannski best lýst með tveimur sigrum þeirra yfir Englendingum á þessum árum, 6-3 og 7-1! 

Og í öðrum þessara leikja var mark dæmt af Ungverjum af því að sókn þeirra var svo hröð, að dómarinn fór af hjörunum!  

6-3 leikurinn markaði tímamót í knattspyrnusögunni hvað það snerti, að þar beið hin gamla taktík algeran ósigur fyrir nýju og glæsilegu spili og leikkerfi; svo mjög voru Englendingar niðurlægðir af snillingunum ungversku með Ferance Puskas sem besta mann. 

Sumir segja að hann hafi verið besti "einfætti" knattspyrnumaður sögunnar! 

Besta liðið sem aldrei vann HM?

Þetta verður varla neitt í líkingu við Alexander Rybak hér um árið.

Flestir sem taka munu þátt í að velja sigurlagið í Eurovision keppninni í ár, munu varla hafa heyrt öll lögin nógu oft til að geta valið af þeirri vandvirkni sem valið krefst. 

Síðuhafi var að heyra hollenska lagið í kvöld í fyrsta og eina skiptið eins og svo margir aðrir, og áttar sig ekki alveg á því af hverju þessu lagi er spáð því að keppa um efsta sætið við ítalska lagið, sem maður man nánast ekkert eftir. 

Sé þetta hollenska lag álíka sigurstranglegt og portúgalska lagið var í hitteðfyrra, er erfitt að festa hendur á orsök þess. 

Alexander Ryback var auðvitað fágæt undantekning á sinni tíð, enda var lag hans með mestu yfirburði frá upphafi vega. 

Hann reyndi síðan aftur fyrir sér og fláði ekki feitan gölt. 

Fyrir viku voru flestir Íslendingar í svipuðum hæðum varðandi íslenska framlagið og við vorum 1986 þegar Gleðibankinn var að okkar mati nánast búinn að sigra fyrirfram. 

En lenti síðan í 16. sæti eins og öllum er kunnugt. 

Hér gildir hið fornkveðna að spyrja skal að leikslokum en ekki vopnaviðskiptum.  

Íslandi spáð tíunda sæti

Amerískt Guðmundar- og Geirfinnsmál.

Þótt hinir myrtu, sem við sögu komu í morðunum í Atlanta hér um árið væru margfalt fleiri en í Guðmundar- og Geirfinnsmálum hér á landi, voru íslensku málin þó hlutfallslega fyrirferðarmeiri ef miðað er við smæð hins íslenska samfélags.

Það er ólíkt með málunum, að í Atlantamálunum voru lík og vettvangur morðanna oftast fyrir hendi, en hvorugu var fyrir að fara á Íslandi. 

Þótt Hæstiréttur hafi nú snúið sektardómunum 1980 við með sýknuúrskurði, er það þó sameiginlegt með þessum tveimur sakamálum, sitt hvorum megin Atlantsála, að þeim er ekki lokið. 

Nú á að setja Atlantamorðin aftur í rannsókn, og hið sama ætti að gilda í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum á meðan Erla Bolladóttir fær ekki leiðréttingu sinna mála með afléttingu sektardómsins; afléttingu sem hún, ein sakborninga fær ekki. 

Það þarf að svipta hulunni til hlítar af framferði þeirra sem knúðu fram ákærur á hendur hinna sakfelldu með því að búa til þær óbærilegu aðstæður hjá þeim að það ætti að hreinsa þau öll af öll því sem þau voru sökuð um; já, þeirra á meðal Erla Bolladóttir. 

Stór og mjög mikilvægur hluti þessa máls hefur alls ekki verið rannsakaður sem skyldi. 

Í blaðaviðtali við Erlu Bolladóttur minnist hún á Suður-Afríku og hér á síðunni hefur áður verið minnt á þá aðferð sem beitt var í Suður-Afríku þar sem aðeins var hugsað um að hreinsa málin upp með því að upplýsa þau til hlítar, en hins vegar ekki með refsingar í huga. 

Sem sagt: Að við tökum Suður-Afríku á þetta. 

Hver drap börnin í Atlanta?