Að ylja sér við hvítu og fallegu aðventustemninguna.

Enn er rúmur sólarhringur þar til "eitt versta veður vetrarins" á að skella á. 

Kannski er skást, áður en allt brestur á, að nóta lognið á undan storminum til þess að bregða upp nokkrum ljósmyndum af stilltu veðri og fólki á öðrum sunnudegi aðventunnar. 

Efsta myndin er tekin skammt frá Sólheimum i Grímsnesi með Hvítá og Hestfjall í baksýn. 

Miðmyndin, "Máninn hátt á himni skín," er tekin við Minni-Borg. 

En neðsta myndin, sem ætlunin er að setja hér inn til að ylja sér fyrir óveðrið,  er tekin við á aðventumessu í kirkju Óháða safnarins í Reykjavík, síðar í kvöld.   

Eitt versta veðrið í vændum

Gott mál að grafa upp stærstu stjörnurnar.

Stærstu kvenstjörnurnar í íþróttasögu ljóma skært í hugum fólks, svo sem hinnar norsku skautadrottningu Sonju Heine, hollensku frjálsíþróttakonunnar Fanny Blankers-Koen, sem var skærasta nafn allra á Ólympíuleikunum í London 1948, hinnar rússnesku fimleikastjörnu Olgu Korbut á ÓL í Munchen 1972 og hinnar rúmensku fimlekastjörnu Nadiu Comanechi á Ólympíuleikum rúmum áratug síðar. 

Þess vegna er það gott mál, þegar ljósi er varað á sannkallaða stórstjörnu, sem ukrainska fimleikakonan Larisa Latinina var fyrir sex áratugum. 

Sigursælasta konan í sögu Ólympíuleikanna

Styttist í drauminn um heilsársveg milli Ísafjarðar og Patreksfjarðar?

Sjá má í blaði frá 1953 frétt um það að ekið hafi verið í fyrsta sinn á bíl milli Patreksfjarðar og Reykjavíkur. Var það Bjarni héraðslæknir, sem það gerði á Willys station jeppa sínum.

Eftir sem áður var engin ökuleið til Ísafjarðar, heldur varð að fara með bíla á báti frá Bíldudal til Hrafnseyrar. 

Með vegi um Dynjandisheiði opnaðist leiðin milli Íssafjarðar og Patreksfjarðar loks á sjöunda áratugnu, en eftir sem áður hefur alla tíð verið ófært þá leið meira en þriðjung ársins. 

Með Dýrafjarðargöngum hillir undir að meira en halfrar aldar draumur um heilsársveg milli Patreksfjarðar og Ísafjarðar rætist, en samt verður Dynjandisheiði áfram farartálmi í þeim efnum vegna eindæma seinagangs við að lagfæra þá leið og gera hana að heilsársvegi. 

Auðvitað hefði nýr vegur þá leið átt að standa tilbúinn þegar Dýrafjarðargöng verða opnuð. 

Hrafnseyrar- og Dynjandisheiðar lokaðar

Suðurlandsspásvæðið er stórt. Rætist gul viðvörun?

Það verður spennandi að fylgjast með veðrinu á Suðurlandi á morgun og því, yfir hve stóran hluta Suðurlandsundirlendisins gul viðvörun núna, síðla kvðlds á undan, á eftir að eiga við. 

Á vef Veðurstofunnar nú á tólfta tímanum er birt tölvuspá, en eins og jafnan stendur undir henni, að sé munur á henni og "textaspánni", sem birt er, en það er sá texti, sem lesinn er í útvarpinu, eigi textaspáin að gilda. 

En textaspánni og tölvuspánni ber býsna vel saman á þeim hluta Suðurlands, sem tilheyrir Suðurlandsundirlendinu. 

Í textaspánni er spáð 8-15 metrum á sekúndu og svipað er að sjá á tölvuspánni sem birtir spá fyrir einstakar veðurstöðvar, svo sem Kálfhól, sem er miðsvæðis. 

Gul viðvörun, sem birt er á mbl.is, og er eins konar þriðja útgáfa af veðurspánni, gildir hins vegar um allt spásvæðið eins og það leggur sig, en í gulri viðvörun er miðað meira en 20 metra á sekúndu. 

 

Varað við stormi sunnanlands á morgun

"Teikað" og þeyst á skíðasleðum. Er eintak til?

Svonefndir skílasleðar voru algengir um miðja síðustu öld. Þeir voru með sérstöku sæti fremst fyrir farþega, bakið á sætinu var jafnframt fast stýri fyrir ökumanninn, sem knúði sleðann áfram með fótunum og ýtti á "stýrið". 

Ef farið var niður brekku eða hraðinn mikill af öðrum orsökum, var hægt að standa á öðru hvoru skíðinu, oftast vinstra megin, og láta hægri fótinn viðhalda hraðanum með snörpum spyrnum. 

Líka var hægt að standa á báðum fótum á skíðunum, sem voru raunar líkari skautajárnum en snjóskíðum. 

Hraðakstur á skíðasleðum var dýrlegt og hressilegt sport, sem eftirsjá er að. 

Þeyst var á æsihraða niður eftir gangstéttunum á Rauðarárholtinu, sem fyrstu ár þeirrar byggðar voru raunar ysti hluti malargatnanna, sem enn voru þar.

Annað sport og hættulegra var það að hanga aftan í stuðurum á bílum, sem oft voru býsna voldugir. 

Volkswagen Bjallan var einn af þeim síðustu í fólksbílasögunni, sem var með slíka stuðara. 

Þetta var kallað "að teika" og var vandasamt, sem er annað orð yfir hættulegt. 

Ekki minnist ég samt neins alvarlegs slyss í þvi sporti. 

Setið var um bíla þegar þeir fóru af stað og laumast til að hanga aftan í stuðurunum. 

Aldrei var sett upp skilti til að loka sleðagötum á Rauðarárholti og í Norðurmýri á þessum fyrstu 15 árum byggðar á Rauðarárholti, og aldrei fóru sögur af neinum sérstökum vandræðum eða slysum á því svæði í þeirri sérkennileg blöndu af opnu vetraríþróttasvæði og umferðargötum, sem oft varð til á hvítum vetrardögum. 

„Varúð! Sleðagata“

Frétt að það skuli ekki vera frétt.

Áratugum saman hefur það talist til frétta, misstórra þó, að leitað hafi verið að rjúpnaskyttum á veiðitímabilinu. 

Þangað til nú. 

Nú er það frétt, að engin frétt af þessum gamla sígilda toga skyldi vera á sveimi þetta árið. 

Og er það kannski svo mikil frétt eftir allt?  Eftir að eigendur snjallsímanna með gps kortunum geta leitað að sjálfum sér?

Engin leit að rjúpnaskyttu í ár

Höfundarrétturinn mikilvægur fyrir listafólk og leita þarf lausna.

Listafólk, ekki síst tónlistarfólk, á mikið undir því að höfundarréttur þess sé virtur og skýrt afmarkaður. Lagið Söknuður og málaferlin vegna þess, er eitt af nýjustu dæmunum um slíkt. 

En höfundarréttur er afar margslungið hugtak, og snertir svo marga fleti listsköpunar. 

Varðandi stjörnuna fyrir framan Bæjarbíó er sá hugverkaréttur, sem kann að vera tengdur henni, atriði sem kanna þarf vel og leita lausnar, sem geti náð sama tilgangi og stjörnunni umdeildu var ætlað að ná, án þess að frekari málarekstur verði vegna höfundaréttar. 

Stjarna Björgvins fjarlægð

Þarf kannski að bíða í nokkra áratugi eins og gert var með tóbakið?

Tóbaksframleiðendur og aðrir, sem högnuðust á framleiðslu og sölu tóbaks áttu ekki í miklum erfiðleikum með það fyrir um 60 árum að koma fram með gögn, sem sýndu, að tóbaksreykingar væru hollar en ekki óhollar. 

Það tók meira en 40 ár að komast að skaðsemi tóbaksreykinga, en meira að segja vísindamenn, sem kvaddir voru fyrir þingnefndir sóru og sárt við lögðu að tóbakið væri skaðlaust. 

Nú vaknar spurningin hvort það þurfi að bíða í nokkra áratugi með rafretturnar eins og með tóbakið. 

Tengja rafrettur við sjaldgæfan lungnajúkdóm

Áhrifamesta línuritið: Olíuöldin.

Dæmi um forsögulegar aldir í sögu mannkynsins, sem hafa dregið nafn af því hráefni, sem markaði upphaf þeirra, eru steinöld og bronsöld. 

Á síðustu öldum er líklegt að orkugjafar geti gefið slíku nafn, svo sem olían. 

Á línuritinu hér við hliðina er olíuframleiðsla/olíunotkun jarðarbúa sýnd frá árinu 1900-2100, eða í 200 ár. 

Notkunin eftir 2020 er byggð á ágiskunartölum, þar sem tekið er með í reikninginn hve miklar olíubirgðir eru í jörðu og hve hagkvæmt er að nýta þær. 

Þarna sést að nú er olíunotkunin sjö sinnum meiri en árið 1950, og verður sjöfalt minni á ný árið 2100. 

Það er ekkert langt þangað til, 80 ár, uþb mannsaldur, eða jafnlangur tími og liðinn er síðan 1940 þegar notkunin var tíu sinnum minni en nú. 

Meginlínan lítur út eins og hátt hátt og bratt fjall, sem rís af jafnsléttu. 

Af því að maðurinn á sér tugþúsunda ára forsögu á jörðinni, en olían kom ekki að neinu ráði við sögu í orkugjafasögu jarðarbúa fyrr en fyrir um einni öld, er línurit, sem dregið er upp um orkunotkun jarðarbúa frá upphafi mannkynssögunnar eins og ógnarstór pjótsoddur þegar hann er settur á láréttan skala, sem spannar feril mannkynsins, og eins og snarbrattur fjallsindur á láréttum skala yfir þann tíma sem er liðinn frá upphafi iðnbyltingar fyrir um 250 árum. 

Og svo er vísindunum fyrir að þakka, að vitað er með nægilegri vissu hvernig þessi olíuöld mun enda; framleiðslan mun hrapa hratt þegar líður á 21. öldina, þannig að þegar litið er yfir sögu mannkynsins rís þetta linuritsspjót upp eins og hrikaleg sprenging á sekúndubroti, miðað við árþúsundin mörgu. 

Alveg burtséð frá hlýnun loftslags er þetta stóra verkefnið, sem bíður mannkynsins, því að engin ein orkulind getur komið í stað olíunnar, ekki einu sinni kjarnorkan, sem er í rauninni ekki endurnýjanleg orka, vegna þess að úraníum er takmörkuð auðlind. 

Sekúndubrot að klúðra málum

"Í lagi - ekki í lagi..."

Tölur um tæki og fólk byggjast yfirleitt á því að telja fjölda viðkomandi fyrirbrigða og nota þær. 

En í raun fer því fjarri að þessar tölur séu endanlegar, því að oftast er stór hluti þeirra annað hvort ónothæfur eða ekki í óaðfinnanlegu ástandi.  

Þannig verður eigandi þyrlna að gera ráð fyrir því að enda þótt hann eigi fjórar þyrlur, geti það komið fyrir í rekstrinum að aðeins ein þeirra sér nothæf og tiltæk. 

Það, að einhver kvilli hrjái, tímabundið eða alltaf, þarf þó ekki að þýða það að viðkomandi sé óvinnufær; það fer eftir atvikum og eðli máls. 

Fyrir nokkrum árum vakti athygli sú frétt um herstyrk Þjóðverja, að minnilhuti herflugvéla þeirra væri í nothæfu ástandi, og svipað á við um flest svið athafna manna, líka færni þeirra sjálfra. 

Um það getur gilt svipað og var í gamla Hafnarfjarðarbrandaranum um bifreiðaskoðun þar í bæ, þar sem stöðvaður var bíll til þess að gera skyndikönnun á ástandi ljósabúnaðar. 

Annar lögreglumaðurinn stóð fyrir framan bílinn, lét hinn standa fyrir aftan bílinn til að tékka á stefnuljósunum um leið og bílstjórinn var látinn gefa stefnuljós. 

Lögreglumaðurinn, sem stóð fyrir aftan bílinn gaf greið og nákvæm svör um ástand stefnuljósanna: 

"Í lagi - ekki í lagi - í lagi - ekki í lagi..." 

Heilsubrestur hrjáir fjórðung þjóðarinnar