Frekar "já, ef..." heldur en "nei, aldrei".

Ævinlega þegar mönnum er fært vald í hendur, sem er í raun einveldi þótt á þröngu sviði sé, svipað og er til dæmis raunin varðandi suma opinbera starfsmenn, verður það ævinlega freisting til þess að bægja frá sér "veseni" að segja bara einfaldlega nei. 

Pistillinn á undan þessum fjallar um einokun og einokun er skyld því þegar menn hafa valdsvið og þurfa ekki að spyrja neina ráða þegar þeir afgreiða sem flest með neitun. 

Fréttamenn og ljósmyndarar verða oft fyrir barðinu á þessu þegar atburðir gerast, þar sem þegar einskonar geðþótti ræður því að gefin eru út boð og bönn án nokkurra undantekninga. 

Eitt sinn lokaði lögreglan á Akureyri veginum uðð í Sölvadal frammi í Eyjafirði þar sem hafði fallið aurskriða. 

Þegar ég kom á í mynni dalsins var búið að loka veginum með keðju og enginn lögreglumaður var á staðnum. Spjald var á keðjunni með áletruninni: "Akstur bannaður."

Þegar hringt var á lögregluna út á Akureyri, var sagt þvert nei við því að leyfa akstur fram eftir til þess að taka myndir af skriðunni og því alveg hafnað að lögreglan myndi skjótast til að opna fyrir okkur. 

Aðstæður voru þannig, að engin leið var að aka fram hjá þessu hliði. 

Ég brá því á það ráð, að hlaupa frá keðjunni fram eftir dalnum en skildi kvikmyndatökumanninn,  Sigurð Hlöðversson eftir. 

Þegar ég var kominn langleiðina að skriðunni, hringdi ég úr stóra farsímanum sem ég var með í ól um öxlina og sagði við lögregluvarðstjórann: 

"Nú er ég að nálgast skriðuna hlaupandi eftir veginum, og sé að það er nákvæmlega engin hætta á að önnur skriða falli í því þurra veðri sem nú er. En ef ég fer svona fram hjá henni myndi ég eiga miklu erfiðara með að forða mér undan skriðu heldur en ef ég væri á bíl. Ef skriða félli væri hægt að gera ykkur ábyrga fyrir því ef það hefði ráðið úrslitum að vera ekki á bíl. Ég er með litla myndavél og mun taka hér myndir gera frétt um þetta mál allt, þar á meðal hlut ykkar í því hvernig mál hafa skipast hér."

"Þú ert að brjóta gegn banni með því að fara þetta í leyfisleysi", sagði lögreglumaðurinn. 

"Nei," svaraði ég, það stendur bara: "Akstur bannaður." Það stendur hvergi að bannað sé að ganga í dalnum." 

Nú kom þögn, en síðan sagði maðurinn: "Bíddu aðeins".

Ég heyrði að maðurinn fór úr símanum til að tala lágt við einhvern annan mann. 

Síðan kom hann í símann og sagði: "Ég kem." 

Hann kom skömmu síðar, opnaði fyrir Sigurði Hlöðverssyni og hleypti honum á bílnum til að sækja mig og aka til baka. 

Dæmin eru mýmörg um það á mörgum sviðum, að í stað þess að fara einföldustu leiðina og segja þvert nei er oft farsælla að segja: "Já, ef..." og nefna síðan skynsamleg skilyrði fyrir leyfinu. 

Vegalokanir komnar úr böndunum

Einokun er ekki góð.

Saga einokunar, algerrar eða ígildis hennar, á flugsamgöngum við Ísafjörð, er orðin 65 ára gömul. 

Á fyrstu árum flugsins var lent þar á Catalina flugbátum og samkeppni ríkti. 

En í kjölfar tveggja stórslysa á DC-3 flugvélum Flugfélagsins var ákveðið að skipta flugleiðunum innanlands upp á milli Flugfélags Íslands og Loftleiða. 

Þótt báðar flugvélarnar, sem fórust, hefðu verið í eigu Flugfélagsins fékk það mun meira í sinn hlut í skiptingunni, þar á meðal leiðina milli Reykjavíkur og Akureyrar. 

Að vísu hafði millilandaflugvélin Geysir í eigu Loftleiða, farist á Vatnajökli án mannskaða, en það kom innanlandsfluginu ekki meira við en svo, að fyrirkomulag millilandaflugsins hélst óbreytt. 

Loftleiðir hættu innanlandsfluginu, félaginu var í raun bolað út úr. 

1996 var einokunin afnumin og í nokkra mánuði ríkti samkeppni í innanlandsfluginu. 

Íslandsflug hóf flug til Ísafjarðar og bauð helmingi lægra fargjald en Flugfélagið. 

En leikurinn var ójafn. Flugfélagið lækkaði sín fjargjöld um helming og nýtti sér skjólið undir pilsfaldi margfalt stærra flugfélags, sem hafði einokun á millilandaflugi íslenskra flugfélaga og gat staðist pressu tapreksturs innanlandsflugsins mun lengur en Íslandsflug og drap samkeppnina af sér. 

Íslandsflug auglýsti með tveggja vikna fyrirvara að það gæfist upp, og brá þá svo við að fólk  mótmælti brotthvarfi Íslandsflugs hástöfum og byrjaði að þyrpast um borð í flugvélar þess! 

En auðvitað var það of seint og kom það sér sérstaklega illa að Dornier vélar Íslandsflugs skyldu hverfa af vettvangi, því þær voru eins og sniðnar fyrir hinar erfiðu aðstæður við Ísafjarðarflugvöll og gátu flogið hringi í kringum Fokkerana í Skutulsfirði.   

Þegar ljóst var að búið var að drepa innanlandsflug Íslandsflugs, hækkaði Flugfélagið fargjaldið að sjálsögðu tvöfalt í skjóli þeirrar einokunar sem það hefur notið síðan. 

Hins vegar var einokun Icelandair í millilandaflugi rofin með flugi Iceland Express 2003 og ávöxtinn af afnámi einokunar á íslensku áætlunarflugi til annarra landa má sjá í því að hægt sé að fara fyrir minni pening frá Reykjavík til Brussel en til Egilsstaða. 

 

Vissu ekki að fluginu hefði verið aflýst

"Það þarf fólk eins og þig..." Óþörf afsökun hjá Trudeau?

Notkun leiðandi orða hefur oft verið notuð til þess að bjaga myndir og stjórna umræðunni. 

Dæmi:

Það er leiðandi notkun þegar andstæðir flokkar virkjanakosta eru annars vegar nýtingarflokkkur og hins vegar verndarflokkur. 

Með því er gefið í skyn, að eingöngu geti verið um ávinning eða hagna að ræða ef virkjað er, það sé eina mögulega nýtingin. 

Öðru máli gegni um verndun. Hún gagnist engum. 

Nú hefur erlent ferðafólk, athugið þið orðavalið, ferðaFÓLK, staðið undir mestu uppsveiflu efnahagslífsins í mörg ár, með því að koma hingað til að njóta ósnortinna og einstæðra náttúruverðmæta. 

Þingvellir, Gullfoss og Geysir eru dæmi um hugtak, sem kalla ætti verndarnýtingu til mótvægis við orkunýtingu. 

Hin síðari ár hef ég reynt að auka eins notkun orðsins fólk og kostur er, í stað þess að nota karlkyns orðið maður. 

"Það þarf fólk eins og þig fyrir fólk eins og mig..." söng Rúnar Júl og hitti í hjartastað. 

Justin Trudeau er því minn maður, því að baki orðum hans um fólkið og fólkskynið býr fúlasta alvara, og því bara í góðu lagi að mínu mati hjá Trudeau að biðja konu að kalla mannkynið fólkskyn og óþarfi hjá honum að biðjast afsökunar á einhverju sem er í raun ekki "heimskulegt grín". 

Mannkynssaga, mannaráðningar, mannval, kennararnir, Norðmenn, Bandaríkjamenn, Svíarnir, Skotarnir, Valsmennirnir, Framararnir, - allt karlkynsorð. Samt eru konur helmingur þessa fólks eða meira.

Af hverju ekki hvorugkynsorðið fólk?

Fólkskynssaga, fólksráðningar, fólksval, kennurin, Norðfólkið, Bandaríkjafólkið, Svíin, Skotin, Valsfólkið, Frömurin, Framsóknarfólkið? 

Allt of mikil umbylting?

Of brött breyting? 

Ekki er það víst.   "Sá sem aldrei breytir um skoðun breytir aldrei neinu" er ein síðasta setning Churchills í hinni stórkostlegu kvikmynd Darkest hour. 

Árið 1967 hefði það þótt fáránlegt og óhugsandi að leggja af þéringar. 

Sem fól í sér leiðandi orðanotkun, skiptingu fólks í tvo ólíka hópa, okkur og þau. 

En þéringarnar hurfu á örfáum árum. 

Af hverju? 

Af því að breytingin var tímabær. Við vorum öll fólk og urðum öll dús. 

 

Biðst afsökunar á „heimskulegu gríni“

Stefnir í átök milli stjórnarflokkanna um vindorkugarðana?

Þrátt fyrir vinnslumet á raforku á síðasta ári, virðist þrýstingur á virkjanir fara vaxandi.

Nú hrúgast inn fyrirætlanir um vatnsaflsvirkjanir upp á 9,9 megavött hver af því að þá sleppa þær við að fara inn í rammaáætlun. 

Safnast þegar saman kemur, því að 20 slíkar virkjanir myndu veita afl á við stórvirkjunina Búrfellsvirkjun, eins og hún var í upphafi. 

En ásóknin í margföldun kemur fram víða.  

Þegar fréttist um allt að 130 megavatta vindorkugarð skammt norðaustan við Búðardal á dögunum benti Guðmundur Ingi Guðbrandsson umhverfisráðherra á það, að allt almennt regluverk og undirbúning á því sviði skorti hér á landi, þar á meðal um rammaáætlun um þær eins og vatnsafls- og jarðvarmavirkjanir. 

Í fréttaumfjöllun á RUV kemur fram, að innan orkugeirans og hjá hinum stjórnarflokkunum séu skoðanir öndverðar í þessu efni, - andstaða gegn vegna þess, að ef fara ætti þá leið, myndi það þýða sex til átta ára töf á því að þessar virkjanir gætu komist hér á koppinn, og það væri alveg ótækt. 

Það má sem sagt engan tíma missa til þess að hægt sé að ná því markmiði, sem forstjóri Landsvirkjunar lýsti fyrir fjórum árum, að tvöfalda orkuframleiðsluna á áratug, svo að við framleiðum tíu sinnum meiri orku en við þurfum sjálf fyrir íslensk fyrirtæki og heimili. 

Þetta rímar alveg við frétt fyrir helgina þar sem talsmaður fiskeldisstöðva kveinaði mikið yfir því að töf á nýju regluverki fyrir fiskeldið myndi tefja illilega að setja niður stöðvar í allmörgum fjörðum. 

Það mun trufla fyrirætlanir um að tífalda sjókvíaeldið hér á landi á fáum árum, en þeir sem hafa viljað fara ögn hægar og af varúð í þessu efni og í því sem forstjóri Orku náttúrunnar kallaði nýlega "virkjanaæði" voru nýlega sakaðir um það í blaðagrein að "hafa um langan aldur barist með öllum tiltækum ráðum gegn framförum og mannlífi." 

 

 

Met sett í framleiðslu á raforku

Verkefni fyrir snjalla teiknara?

Það yrði dálítið sérstakt ef hér yrði það tekið til bragðs að láta snjalla "karekatúr"teiknara teikna myndir af réttarhöldum og þeim, sem þar koma fram. 

Ýmsir góðir hafa verið á stjái í gegnum tíðina, og minnist ég til dæmis gamals sessunauts míns úr M.R., Gunnars Eyþórssonar. 

Hann gerðist forfallinn andlitsteiknari í 3ja bekk, og allan veturinn, sem við sátum saman, teiknaði hann hvern einasta kennara margsinnis í hverjum tíma. 

Hann hélt þessu áfram af einstakri fullkomnunaráráttu, og það var undravert að fylgjast með framförunum.  

Hann teiknaði myndir í ýmsum stærðum, og vegna þess að þetta þurfti að fara leynt, varð hann afar slyngur í að teikna mjög litlar myndir. 

Í sjötta bekk teiknuð tveir nemendur, Gunnar og Kristján Thorlacius, allar myndirnar af kennurum og nemendum.

Þegar þeir höfðu skipt með sér verkum var Gunnar beðinn um að fara næmum höndum um einn kennarann, sem kom í hans hlut, og stilla sig um að myndin af þessum kennara yrði skopmynd, því að þessi kennari var afar viðkvæmur, og átti það til að tárast ef gamanið varð grátt. 

Gunnar samþykkti þetta og sagðist myndu teikna svo nákvæma mynd af hinum grátgjarna kennara, að varla yrði hægt að sjá hvort þetta yrði teiknuð mynd eða ljósmynd. 

Síðan birtist myndin í Faunu, og í ljós kom, að Gunnar hafði haldið loforð sitt 100 prósent. 

Þetta var líkast ljósmynd, en samt eins og ljósmynd, tekin á afar viðkvæmu augnabliki, þvi úr svipnum og votum augunum skein að kennarinn var í þann veginn að bresta í grát. 

Og þegar hann sá myndina fór hann að gráta! 

En myndin er einhver fyndnasta teiknaða andlitsmynd sem ég hef séð. 

 

„Ég tel þetta óheillaspor“

Það þarf ekki snjó til.

Það þarf ekki snjó til að það blasi við hve akstur og umferðarmenning eru skammt á veg komin hjá okkur hér á klakanum, - líka þegar það er enginn klaki. 

Í sumum tilfellum er jafnvel skárra að vissir ökukmenn láti einkabílinn eiga sig ákveðna daga, svo rugluð er umferðin oft á tíðum. 

Meira að segja æpir þetta oft á mann þegar bílar eru kyrrstæðir í bílastæðum. 

Ætla að skutla inn nokkrum myndum frá því í dag og í gær. 

A efri myndinni er litli bíllinn til hægri inni á sínu stæði, án þess að fara út fyrir. 

A neðri myndinni virðist bílstjórinn leggja vísvitandi nógu langt frá ytri mörkum stæðisins til hægri til þess að eyðileggja möguleika á því að stæðin í röðinni nýtist til fulls.

Nema að hann sé algerlega sofandi fyrir neinum öðrum í umferðinni nema sjálfum sér, sem er lítið skárra.                                                                                                                                              

                                                              Ö. S. Þegar neðri myndin var tekin var snjóföl á jörðu og því sást það ekki að allt auða rýmið frá dökka bílnum til vinstri að gangstéttarbrún til hægri er blátt undir snjólaginu og ætlað hreyfihömluðum.  

Það breytir ekki meginatriðinu, að ef ljósgrái bíllinn var með leyfi til að leggja í svona stæði, kom hann í veg fyrir að annar hreyfihamlaður bílstjóri gæti nýtt sér rýmið. 

Ráðherra skýtur á aksturshæfileika borgarbúa

Rafrettur. Nýr plagsiður með fíkniefni? Eða sérkennilegt "afreykingaáhald"?

Nikótín telst vera einna erfiðast allra fíkniefna að fást við fyrir fíkla.  Talan 33% hefur verið nefnd varðandi það hve stór hluti þeirra, sem byrja að reykja, geti alls ekki hætt því vegna óviðráðanlegrar fíknar. 

Sambærileg tala er 23% fyrir þá sem byrja á að neyta heróíns og 18% fyrir þá sem byrja að fikta við kókaín. 

Tala þeirra sem verða fíkn í ópíóíðalyf (sterk verkjalyf) að bráð er líklega mjög mikil. 

Þegar rafretturnar komu til sögu voru þær nýjung sem margir tóku fegins hendi. 

Ekki ónýtt fyrir reykingafólk að geta haldið áfram að reykja og svala nikótínfíkninni án þess að innbyrða krabbameinsvaldandi efni tóbaksins. Bjarga heilsu og mannslífum á þennan hátt. 

En síðan hefur komið svolítið bakslag í hrifninguna á rafrettunum. 

Fíkn í nikótínið er nefnilega jafn hvimleið og fyrr ef fjöldi fólks byrjar að reykja á þennan nýja hátt og spúa reyknum út í umhverfið á stöðum þar sem búið er að banna venjulegar tóbaksreykingar. 

Skoðanir eru að vísu skiptar um þetta, en það hlýtur samt að verða verðugt viðfangsefni að fylgjast með því að hve miklu leyti er verið að skipta út reykingaefni fyrir sömu fíknina og jafnvel að búa til óviðráðanlegar reykingar hjá þeim, sem byrja á rafrettunum og verða forfallnir, en hefðu ekki annars orðið reykingafólk heldur láta reykingar og sígarettur alveg eiga sig. 

Ég hef komið inn í þrönga vinnustaði, þar sem aðeins voru tvær persónur að vinnu, en keðjureyktu rafretturnar, mér til ama. 

Og nú var erfitt að amast við þessu eins og hinum hefðbundnu tóbaksreykingum, úr því að krabbameinsáhrif óbeinna reykinga í gamla stílnum voru ekki fyrir hendi. 

Og síðan er það, sem greint er frá í tengdri frétt á mbl.is: Óprúttnir gróðapungar leita að leiðum til þess að lokka fíklana í sterkari efni, annað hvort sterkara nikótín eða jafnvel eitthvað annað.  

Þegar Coca-Cola auglýsti að ætlunin væri að minnka sykurskammtinn í gosdrykkjunum um 10 prósent á næstu árum fylgdi það sögunni, að það yrði ekki gert á Coca-Cola Classic. 

Auðvitað ekki! Það kók verður að vera "the real thing" því að sykurinnn er jafn mikið fíkniefni, ef ekki meira en koffínið. 

Hertar reglur um rafrettur

"Leggir" eftir Jón Helgason. "Drjúgur verður síðasti leggurinn."

Hægt og bítandi er verið að útrýma orðinu áfangi úr íslensku máli. Það þykir ekki nógu fínt. 

Leggur skal það heita. Í heilu fréttunum eins og tengdri frétt á mbl.is er áfanginn gerður útlægur og víkur alls staðar fyrir leggjunum.

 Leggur hér og leggur það. Eins og það leggur sig.  

Ef orðið áfangi er notað er sá fávís og "sveitó" sem það gerir og gefur í skyn fáfræði sína í tungumáli, sem margir Íslendingar virðast halda að sé miklu göfugra, "það lúkkar svo miklu meira töff, hipp og kúl" en hin úrelta íslenska. 

Þessi höfuðtunga, enskan, veður jafnvel yfir tungumál eins og þýsku, frönsku og spönsku, er samt miklu flóknara og þrungin miklu meiri ´óreglu og ringulreið en flest önnur tungumál. 

Cologne og Turin ryðjast yfir Köln og Torino. 

Hægt er að sjá það fyrir sér að fullkomnun ríki þá fyrst þegar ljóð Jóns Helgasonar verður kallað "Leggir" og sungið verður í 1. erindi ljóðsins á Sprengisandi: 

"Drottinn leiði drösulinn minn. 

Drjúgur verður síðasti leggurinn."  

Sjaldséð flugleið yfir Íslandsströndum

Vikulegir loftkastalar.

Nú er það heldur betur 2007 andinn, sem svífur yfir vötnum. Fullt af stórhuga fólki sem ætlar sér að græða sem allra mest á eins stórum hugmyndum af öllu tagi og mögulegt er að láta sér detta í hug.  

Aðeins nokkrir dagar síðan kynnt var allt 130 megavatta stórvirkjun í líki vindorkugarðs við túnfætur skáldanna Jóns frá Ljárskógum og Jóhannesar úr Kötlum með 40 150 metra háum vindmyllum, tengdum með nógu öflugum vegum til þess að hægt sé að flytja risastykkin í myllurnar. 

Sem eiga víst varla að sjást af því að þær virðast svo örsmáar þegar horft er beint ofan á þær! 

En frá sagnaslóðunum í grenndinni og í Hvammssveit verður hins vegar horft á þessi mannvirki frá láréttu sjónarhorni, ekki lóðréttu.   

Risa lúxus hótelið með fullstórum golfvelli, gróðurhúsum skammt frá bakka Þingvallavatns, sem þar hefur staðið til að reisa minnir á hugmyndirnar 2010 um að reisa hótel, sem skyggði á Skógafoss, svo að hótelgestirnir fyndu til lúxustilfinningar í að vera á besta útsýnisstaðnum og borguðu toppverð fyrir gistinguna. 

Þessi hugmynd kom fram í aðdragnanda byggðakosninga í hreppnum 2010 og nýtt þverpólitískt framboð hristi upp í hálfrar aldar gamalli pólitískri stöðnun á þann hátt að hugmyndin varð ekki að veruleika. 

Tæknilega væri hægt að koma fram með um 200 hugmyndir um vindorkugarða um allt land sem framleiddu 20 þúsund megavött samtals, eða sem svaraði 16 Kárahnjúkavirkjunum, eins og stærsti vindorkugarður heims þúsund kílómetra inni á meginlandi Kína á að gera. 

Ekkert regluverk eða lagaumhverfi er nú fyrir hendi hér á landi um það hvernig við ætlum að standa að því að skipuleggja vindorkukerfi landsins. 

Því um að gera fyrir stórhuga athafnamenn að nota tækifærið, kaupa sem flestar bújarðir eða eyðijarðir og drífa í því að koma því, sem eðli málsins samkvæmt eru mestu "loftkastalarnir" á koppinn hvar sem tími gefst til þess.  

Fallast ekki á risahótel við Þingvelli

Álftanesvegurinn var í raun inni í þessum pakka.

Samgöngupakkinn á höfuðborgarsvæðinu, sem varð að veruleika 2012 í kjölfar Hrunsins og stórfellds niðurskurðar á fé til vegaframkvæmda, var býsna óvenjuleg aðgerð.

Áður hefur því verið lýst hér á síðunni hvernig óþarfar og allt of stórar vegaframkvæmdir á Álftanesi voru í raun inni í þeim pakka veitingar takmarkaðs samgöngufjár, sem ákveðin var 2012. 

Sagt var að Álftanesvegurinn væri hættulegasti vegarkaflinn á höfuðborgarsvæðinu þegar hann var í raun númer 23 á listanum og lagfæringu á öllum öðrum sambærilegum köflum með hærri slysatíðni var frestað í minnst tíu ár. 

Allt var það gert til þess að koma kostnaðinum af Álftanesveginum alfarið, hratt og örugglega yfir á íslenska ríkið, íslenskan almenning áður en af sameingu Garðabæjar og Álftaness yrði.

Það yrði verðugt verkefni fyrir vandaða og djúpa umfjöllun góðs rannsóknarblaðamanns að kafa ofan í alla þætti hinna órannsökuðu vega íslenskra samgöngumála frá þessum tíma.   

Stokkalausn var sett á ís