Millistig í vistvænum samgöngum? "Orkuskipti - útskipti - koma svo!" 2. pistill.

Í gær fékkst fyrsti forsmekkurinn af því, uppá hvað rafknúin léttbifhjól, sem eru hliðstæð við 50 cc hjól, geta boðið. Farið var í leiðangur í áttina austur fyrir fjall á rafhjóli, sem þegar er komið á markað hér á landi, Super Soco Cux, og skoðað, hverju slík ferð gæti skilað. 

Þessi leið býður upp á fjölbreytta fegurð og náttúrufyrirbæri í jafn miklu blíðviðri og var í gær, skafheiðríkur himinn og kaldi úr suðautri í 10 stiga hita. 

Bensínknúin vespulaga léttbifhjól af þessari stærð eru með sprengihreyfla, sem eru í kringum 3 hestöfl og er þeim skipað í tvo flokka.

Neðri flokkur þessara hjóla, sem eru orðin býsna algeng, er með nær alla söluna hér á landi, en á honum er tölvustýrð hraðalæsing til þess að koma í veg fyrir hjólin nái meiri hraða en 25/km klst (30 í Danmörku), og séu því lögleg og nothæf á hjólastígum og gangstígum. 

Sé læsingin aftengd eykst hins vegar hraðagetan upp í 45 km/klst og þá þarf að skrá hjólin og tryggja þau. 

Erlendis eru töluvert stór hluti þessara hjóla í þessum flokki, því að í fyrsta lagi munar miklu um það ef hámarkshraðinn hækkar úr 25 í 45 km /klst og í öðru lagi er það yfirleitt minni hluti akstursleiða, þar sem það kæmi sér betur að hraðinn væri t.d. 65 eða 70 km / klst.  

Sjá má af úrvali svona hjóla, t.d. í Þýskalandi, að vegna ólíks eðlis rafhreyfla og bensínhreyfla, er meira um það að rafhreyflanir séu látir njóta þess, að togið (torque) í þeim er jafn mikið allt frá núlli og upp úr, og auk þess margfalt meira en hjá bensínvespunum. 

Hjólin á þessari mynd eru 125 cc hjól, Honda PCX, og 50 cc hjól, Znen f8. 

Á Super Soco Cux hjólinu er togið 106 Nm, sem er um þrisvar sinni meira en á 50 cc bensínvél, og raunar álíka mikið og á 125 cc bensínhjólum, sem ná frá 80 upp í 110 km hraða. 

Það nægir til þess að viðhalda hraða hjólanna upp brekkur á hringveginum öllum, svo að dæmi sé tekið, en leiðin milli Reykjavíkur og Hveragerðís er hluti af hringveginum. 

Síðastliðinn sunnudag var farin reynsluferð frá Spönginni í Grafarvogshverfi á Cux-hjólinu í austurátt frá borginni, og athugað hversu langt væri hægt að komast á einni hleðslu á því sem næst 40-45 meðalhraða á klst. 

Þarna var um að ræða rúmlega 100 metra hækkun í hægri vestanátt og síðan 100 metra lækkun gegn hægum vindi. Þetta fór þannig, að þegar komið var að Bláfjallavegamótum sýndist vera von um að komast upp að Litlu kaffistofunni og eiga nóg eftir til þess að komast til baka. 

Þetta stóð tæpt, en þó gafst færi á að fara rúma tvo kílómetra i viðbót. 

Niðurstaða:

48 kílómetra drægi með 45 km/klst meðalhraða. 

Orkukostnaður: Ca 40 krónur. 

Í gær tók við næsta stig; að hafa vararafhlöðu meðferðis og sjá hvernig það gengi með því að fara lengra á sömu leið. 

Þegar á hólminn var komið, blés ekki byrlega, því að nú þurfti að fara á móti suðaustan vindi leið, sem hækkaði um meira en fjögur hundruð metra áður en komist væri í aðstöðu til að fara niður hinum megin þegar halla tæki austur af. 

Niðurstaðan varð spennandi, því að á tímabili var þetta mjög tvísýnt og þurfti því að slaka örlítið á hraðanum og fórna til þess um fimm mínútum að geta látið hjólið renna niður í Ölfusið síðustu kílómetrana. 

Þetta gekk þannig upp, að drægnin reyndist verða nákvæmlega næg til þess að komast frá Reykjavík til Hveragerðis. 

Orka náttúrunnar er með hraðhleðslustöð við Shellskálann, en til þess að eiga eitthvað upp á að hlaupa, ef hin fulla vararafhlaða dygði ekki, var tóma rafhlaðan sett í samband við innanhússrafmagnið á meðan teknar voru myndir og gripið í smá snarl. 

Á bakaleiðinni kom í ljós, að orkueyðslan varð ansi mikil upp Kambana og upp á heiðina.

Því var ákveðið að fórna nokkrum mínútum þar með því að fara niður í 35 km hraða þar sem mesta orkan var notuð.

En þegar komið var upp á hæsta punkt, kom hins vegar í ljós sá mikli kostur, sem fólst í því að hafa meðvind á hinni löngu hallandi leið frá Hellisheiði til Reykjavíkur og varð til þess að í lokin hafði bakaleiðin frá Hellisheiði verið farið á næstum 48 km hraða og náð til baka helmingi þess tíma, sem fórnað hafði verið tvivegis fyrr í ferðinni í öryggisskyni. 

Orkueyðslan hafði á bakaleiðinni varð nokkrum prósentum minna en búist hafði verið við. 

Heildarniðurstaða:  85 eknir kílómetrar á 40 kílómetra meðalhraða.

Orkukostnaður: Ca 70 krónur. 

Sem þýðir í praxís að komast með notkun tveggja rafhlaðna fram og til baka frá Reykjavík til Hveragerðis eða Keflavíkur; en getað til öryggis, ef nauðsyn krefði, notað klukkustundar stans í ferðinni til að bæta raforku á geymana úr venjulegu húsarafmagni innanhúss. 

Þegar bornar eru saman ferðir, annars vegar á svona hjóli og hins vegar á aðeins stærra 125 cc léttbifhjóli með vatnskældri og hljóðlátrir bensínvél, er einn reginmunur á:

Rafhjólið er alveg hljóðlaust, og það gefur allt aðra upplifun, jafnvel þótt bensínhjólið sé með þeim hljóðlátustu af slikri gerð. Rafhjólið er miklu liprara og léttari í meðförum, en á móti kemur, að það er heldur þægilegra set og stöðugleiki á stærra hjólinu, drægnin miklu meiri og hraðinn sömuleiðis. 

Stærra hjólið er með miklu meira farangursrými og mun meiri þörf er fyrir farangurskassa á smærra hjólinu.

Eitt smáatriði má þó nefna. Allt fram undir síðustu ár hefur farið lítið fyrir farangurshólfum undir stýrinu og mælaborðinu á vélhjólum, en á Cux-hjólinu er þar hólf, sem tekur flöskur, litlar myndavélar og fleira. 

Bakpoki er einn af nytsamlegustu fylgihlutum smáhjóla, en hann má sjá á hjólinu á myndinni, en á stýri stærra hjólsins er hægt að hengja meira en það litla. 

Rannsóknin á þessum nettu og meðfærilegu hjólum er rétt að byrja. Þetta nýja millistig, ódýr, létt og meðfærileg; innan við 70 kíló, vistvæn einkafarartæki, samt með möguleika á seti fyrir tvo, sem eyðir fyrir innan við krónu á hvern kílómetra, en getur hins vegar komið manni á milli staða í borgarumferð og á styttri leiðum jafnfljótt og bílar vekur spurninguna um það hvort í þessum skemmtilegu hjólum sé áhugavert millistig komið á milli rafreiðhjóla, sem að vísu eyða enn minna, en fara líka helmingi hægar yfir. 

Í gær unnu tvö hjól vel saman: Annars vegar rafreiðhjólið Náttfari í stutt sex kílómetra hressandi snattferð í banka og fleira (sjá mynd) , en síðan strax á eftir Cux hjólið, sem sýndi, að hægt var að skjótast til Hveragerðis og til baka á viðunanlegum tíma, einni klukkustund hvora leið fyrir 80 krónur í orkukostnað alls. 

Á laugardag gæti bensínvespan góða leyst dæmið um ferð til Blönduóss og til baka á þremur tímum hvora leið fyrir um 2400 krónur alls í orkukostnað. 

 

Mesti hiti ársins á Austurlandi

Íslenskt bókvit, sem verður í askan látið.

Orðtakið "bókvitið verður ekki í askana látið" hefur lengi verið viðloðandi í viðhorfi okkar Íslendinga til þess, sem hefur verið kallað "eitthvað annað" í niðrandi skyni. 

Fyrir síðustu aldamót hefði það þótt fráleitur bjánaskapur að halda, að "heilaspuni" sakamálasagnahöfunda og annað í þeim dúr gæti ekki aðeins orðið tekjulind fjárhagslega erlendis, heldur ekki síður að erlendir ferðamenn gerðu sér ferð til Íslands, meðal annars til að skoða vettvang íslenskra sakamálasagna í Norðurmýrinni í Reykjavík, eins og gerðist hjá Arnaldi Indriðasyni. 

Fjárhagslegt og þjóðhagslegt gildi hugvits, bæði í tækni, vísindum og á bókmennasviðinu spannar miklu stærra svið en flesta getur órað fyrir. 

 

Besti árangur í 15 ár

Friðsældin á hljóðlátu rafknúnu léttbifhjóli á heiðríkum miðvikudegi.

Það sést ekki ský á himni þegar farið var í annan kaflann í akstursprófun á ódýru rafknúnu léttbifhjóli austur fyrir fjall síðdegis á einstaklega friðsælum miðvikudegi.

Fyrsti pistillinn um þetta verkefni; "Orkuskipti - útskipti - koma svo!" birtist fyrir nokkrum dögum.   

Myndin var tekin á Hellisheiði í kvöld, en ætlunin var að sjá hvernig gengi að fara austur fyrir fjall á móti vindi og klifra í leiðinni  upp í 374 metra hæð á heiðinni. 

Það tekur smá tíma að ganga frá pistlinum, sem vonandi tekst á morgun.  

Ísland friðsælast 13. árið í röð

Sums staðar eins og engin kórónaveira sé til. Annað segir herforingi í her BNA:

Hægt og bítandi virðist færast hraðar í ógæfuátt varðandi andvara megna kórónaveirusmit heldur en hægt er að réttlæta með því, að fikra varlega leið til eðlilegs athafna- og menningarlífs. 

Stundum virðist eina leiðin til varúðar vera sú að biðja viðkomandi um að færa sig aðeins fjær til þess að hann smitist ekki óvart af þeim sem biður um meiri fjarlægð. 

Ytirmaður í Bandaríkjaher, þeim öflugasta her heims, sagði einfaldlega: "Við skilgreinum COVID-19 sem óvinaher, sem verði að sigra. Það gerist ekki fyrr en síðasta veiran er horfin." 

Alvarlegasta smithættan á djamminu

Þótt fyrr hefði verið?

Boeing verksmiðjurnar drógu trygga viðskiptavini sína á asnaeyrunum í þrjú ár vegna tafa á afhendingu 787 Dreamliner þotunum. 

Nú hefur aðdragandi þess verið rakinn aftur til ársins 1998 þegar þeirri meginreglu í rekstri verksmiðjanna var breytt að öryggi skyldi ávallt hafa forgang fram yfir allt annað, líka markaðsaðstöðuna, sem búið var með harðfylgi að skapa eftir áratuga feril á leið til forystu í flugvélaframleiðslu. 

Orðalagið á hinni nýju sýn var að vísu haft loðið, en samt var um áherslubreytingu að ræða, sem síðan skaðaði afhendingu 787, að vísu án manntjóns, en loks á endanum Boeing 737 Max, þar sem niðurstaðan var fólgin í tveimur mannskæðum flugslysum og afsögn forstjórans. 

Hið óvænta reiðarslag COVID-19 fyrir allan flugrekstur heimsins er síðan rökrétt fólgið í því að allar þær þúsundir metpantana á Boeing 737 Max, sem gerðar voru, valda gerbreyttum forsendum fyrir tilvist þeirra véla; þær eru orðnar afgangsstærð númer eitt. 

Aðalástæðan fyrir framleiðslu þeirra var hátt eldsneytisverð, en með COVID-19 hefur sú forsenda horfið um ófyrirsjáanlega langan tíma. 

Og ekkert heyrist nú frá Boeing varðandi það, hvenær Max vélarnar geti flogið á ný. Þegar vandræðagangurinn með 787 var mestur, tók hver frestunin við af annarri árum saman.   

Vilja losna við 10 MAX-vélar

Bandarísk útgáfa af silfri Egils.

Sagan af þeirri hugmynd Egils Skallagrímssonar að dreifa silfri sínu yfir Alþingi á Þingvöllum, og "myndi þá þingheimur berjast,", honum til mikillar skemmtunar;  hefur löngum verið ein þekkasta "hvað, ef-" sagan af svona tagi í heimsbókmenntunum.

Sagan sýnir áhuga og álit fornkappans á mannlegu eðli, og hin bandaríska útgafa af hugmynd í stíl silfurs Egils, milljóndala fjársjóðskistan í Klettafjöllunum í Norður-Ameríku, hefur raunar sannast í gegnum aldirnar á mörgum stöðum í vestanverðu víðerninu, þar sem rústir eru enn af heilu draugabæjunum og þorpunum, sem risu þegar gullæði af ýmsu tagi rann á þúsundir manna, er þeir flykktust á ímyndaðar eða raunverulegar slóðir mikilla auðæfa í jörðu.  

Egill reiknaði með mannfalli og fjðlda særðra manna í sinni hugsýn, og hinn bandaríski Egill, sem greint er frá í tengdri frétt á mbl.is,  hefði kannski átt að lesa Eglu, áður en hann varð til þess, að vísu óbeint, að fjórir menn létu lífið í misheppnaðri leit að auðæfunum í fjöllunum. 

Fann milljón dala fjársjóðskistu á fjöllum

Snillingamiðstöðin í Banff.

Á ferðalagi forseta Íslands í kanadíska þjóðgarðinn Banff í Klettafjöllunum um síðustu aldamót gafst færi á að skoða sérstaka miðstöð þar, sem var í einu og öllu útbúin með það í huga að lokka þangað skapandi og öfluga listamenn og aðra snillinga á þeim forsendum, að allt umhverfi þeirra væri miðað við það að þarna gætu þeir fengið bestu hugsanlegu aðstæður til þess að sinna krefjandi og skapandi verkefnum sínum.  

Þarna var stórt svæði sérstaklega skipulagt sem eins konar þorp dvalarstaða og bústaða, þar sem frumkvöðlarnir og listafólkið átti aðgang að allri nauðsynlegri þjónustu, svo sem mat og aðstöðu til líkamsræktar og örvandi útivistar og sýningarsala og tónlistarsala í hæsta gæðaflokki. 

Einkum var einn tónleikasalurinn magnaður, þar sem horft var út um risaglugga á háum gafli salarins til ægifagurs fjallalandslags þessa Klettafjallaþjóðgarðs, sem fóstraði þennan dýrlega stað. 

Einn liður í örvun sköpunar og aleflingar andans fólst í þeim  möguleika að hafa samband við annað listafólk og fá þannig fram flæði gagnkvæmrar hugmyndaauðgunar, svo sem með samvinnu tónskálda og ljóðskálda. 

Enn hefur ekkert líkt þessu komið fram hér á landi, en á tíma faraldurs er ferðamannaaðstaða af ofangreindu tagi tilvalin hér á landi einstæðrar náttúru. 

Gætum opnað landið fyrir snillingum

Ótrúlegar niðurstöður á efnagreiningu á eldhúsrúllum.

Fyrir nokkrum dögum mátti sjá magnaðar niðurstöður rannsókna á efnainnihaldi í eldhúsrúllum. 

Þær sýnast svo sem ósköp sakleysislegar afurðir úr pappír, en annað kom í ljós: Eftir sat viðbjóðsleg plastslepja. 

Í þessari umfjöllun var gengið inn í verslun þar sem afurðir frá Johnson and Johnson voru yfirgnæfandi, en við sams konar könnun kom í ljós, að þetta var að mestu leyti plast og aftur plast.  

Það opnar enginn nútímamaður augun á morgnana eða hvar sem er, nema við honum blasi hlutir, sem að meira eða minna leyti eru úr plasti eða að plast er mikilvægur og stór hluti af hlutum, sem sýnast vera úr öðru efni. 

Í heiminum er um einn milljarður bíla, og að innan eru þeir meira eða minna úr hlutum og klæðningum úr plasti. 

Þegar bílablaðamenn erlendir dæma gæði bíla, finnst þeim það billegt ef dýrir bílar eru mikið plastklæddir að innan, og nota orðið "ódýrt" í niðrandi merkingu um það notkun þess. Hitta með því naglann á höfuðið, því að hið yfirgengilega veldi plastsins, einhvers mesta umhverfisvágests nútímans, byggist á því hve það er ódýrt, auðfengið og auðvelt að búa til hina margvíslegust hluti úr því. 

Minnsti og ódýrasti rafbíll landsins, Tazzari, er að mestu leyti úr léttum efnum, þar á meðal plasti, sem "skelin" og ytra byrðið er úr. Með því að hafa bílinn að stórum hluta úr plasti má ná þeim árangri að bíllinn sé meira en helmingi léttari en aðrir rafbílar, og það þýðir, að þarf ekki að hafa eins mikið magn af eðlisþungum rafhlöðum og ella væri. 

Framleiðandinn fullyrðir, að þetta plast sé endurvinnanlegt, og verður vonandi hægt að treysta því þegar að því kemur að hann renni sitt skeið. 

Einn kost hefur plastið, sem kom sér tvívegis vel, að það fjaðrar við högg og kemst í sama horf á ný. 

Á þessum bíl er full stutt bil á milli rafmagnspadalans og bremsupedalans, þannig að ef stigið er örlítið skakkt á bremsuna, getur ysti jarki fótarins lent samtímis á ystu brún inngjafarinnar. 

Ef þetta gerist, bregst rafbíll afar harkalega við og rykkist áfram. Eðlilegt viðbragð er þá að stíga fast á bremsuna, en við það er líka stigið fast á inngjöfina svo að bíllinn tekur enn harkalegra viðbragð. 

Þetta hefur tvisvar komið fyrir, og í bæði skiptin hlaust árekstur af við næsta bíl. 

En hið merkilega gerðist, að í hvorugt skiptið sást neitt á ákomustöðunum á bílunum. 

Plastið fjaðraði einfaldlega svo vel og fór nokkurn veginn í sama horf, að tjón varð ekkert. 

Um daginn var sagt frá því að ákveðnir bílar af Tesla gerð hefðu verið innkallaðir vegna líkra atvika. 

Ekki hefur frést nánar af því, en hugsanlega hefur það dugað að mjókka aðeins pedalann á rafgjöfinni. 

„Þörf áminning“ um blautþurrkurnar

Hvað, ef veiran hefði komið 2014?

Ólafur Laufdal veit lengra nefi sínu og margt af því sem hann segir í viðtali á mbl.is ber þess merki, að þar mælir maður af mikilli og djúpri reynslu. 

Tjónið vegna veirunnar er auðvitað margfalt meira en það hefði verið til dæmis fyrir fimm til sex árum, meðan ferðamannafjöldinn hafði að vísu tvöfaldast á örfáum árum, en var þó vel innan við milljón á ári. 

Það ríkti eins konar gullgrafaraæði hjá okkur á árunum 2015-2018 og fyrir bragðið munu gapa tómum gluggum gegn vegfarendum þau hundruð ferðaþjónustumannvirkja, sem risu með ævintýralegum hraða, hugsanlega um árabil að mati hins reynda hótelhaldara.

Grátlegast er að sjá hinar tómu hótelbyggingar halda áfram að rísa eins og ekkert hafi í skorist.  

„Sumarið meira og minna úti“

Orð bandaríska seðlabankastjórans reyndust sannmæli.

Bankastjóri hjá Seðlabanka Bandaríkjanna sagði í viðtali við sjónvarpsþáttinn 60 mínútur þegar útlitið var sem svartast í Bandaríkjunum, að lærdómurinn af of varfærnum aðgerðum stjórnvalda eftir bankakreppuna 2008 væri sá, að óhætt væri og raunar bráðnauðsynlegt að veita miklu meiri fjármunum sem beinast og hraðast í að mæta samdrættinum vegna COVID-19 en hefði verið gert fyrir ellefu árum. 

Um þetta var fjallað hér á síðunni á sínum tíma.  

Banksstjórinn sagði, að algert forgangsatriði væri að koma í veg fyrir atvinnuleysi, og nú er að koma í ljós, að vegna "þriggja trilljóna aðgerðarinnar" eins og hún var nefnd upp á bandarískan talnanotkun, og ríkisstjórnin og þingið stóðu að, hefur heldur betur verið rennt stoðum undir kenninguna um að nógu óhikuð og myndarleg varnaraðgerð yrði að koma til. 

Þess má geta, að þótt einhverjum kunni að finnast glannalega mikið gert í þessum efnum hér á landi, er það hlutfallslega talsvert hærra en hér í mörgum löndum.  

Ný skýrsla sú óvæntasta í sögunni