Náttúrufórnir, sem aldrei er talað um.

Í umræðu um virkjanamál hér á landi er ævinlega skautað fram hjá því þegar talað er um það að það þurfi að ná málamiðlun um þær, að alltaf er talað um skiptingu á þeim virkjanakostum sem eftir eru en aldrei um það, að þegar hafa verið reistar um þrjátíu stórar virkjanir í landinu.

Sogsvirkjanirnar hafa það fram yfir virkjanir í jökulfljótum, að Sogið er tær á þar sem ekkert aurset hleðst upp í miðlunarlónum og gerir þau ónýt með tímanum.

Virkjanirnar eru því sannanlega sjálfbærar og færa okkur hreina og endurnýjanlega orku, ígildi eilífðarvéla.

En Sogið var ekki virkjað án fórna. Áður en virkjað var, var Sogið besta laxveiðiá landsins með stærsta laxastofninn og laxana. Þessu var fórnað auk urriðastofnsins í Þingvallavatni.

En á þeim tíma, 1937-60, var ekki um annað að ræða en að fara í þessar virkjanir. Við þurftum þetta rafmagn ef við ætluðum að halda hér uppi samkeppnisfæru nútímaþjóðfélagi. 

Hið furðulega er hins vegar, að á þeim ríflega 80 árum sem liðin eru síðan ákveðið var að virkja Sogið, tala menn um virkjanir á nákvæmlega sömu nótum og þá, þótt aðstæður séu gerbreyttar og við framleiðum nú fimm sinnum meira rafmagn en við þurfum fyrir okkur sjálf, og heimilin í landinu noti aðeins 5% af því rafmagni sem framleitt er hér á landi.

Enn er sunginn söngurinn um að við getum ekki verið rafmagnslaus og um þá sem andæfa stefnu næstu tíu ára, sem felst í því að umturna helstu náttúruverðmætum landsins og tvöfalda rafmagnsframleiðsluna og framleiða tíu sinnum meira rafmagn en við þurfum sjálf, er sagt að þetta "öfgafólk vilji fara aftur inn í torfkofana."   

 

Styrkir rannsókn á urriða og bleikju

Halla var enn einstakari en Eyvindur.

Víst var Fjalla-Eyvindur frækinn kappi, einstaklega útsjónarsamur, handlaginn, fimur, úthaldsgóður og sterkur. 

En að einu leyti stóð Halla Jónsdóttir honum framar: Hún er eina konan í Íslandssðgunni sem hefur verið útlagi. Svo einfalt er það. Og hún lifði það meira að segja af. 

Fjalla-Eyvindur var hins vegar einn af fjölmörgum útilegumönnum allt frá landnámi Íslands.

Það er augljóst að eitthvað yfirgengilegt sálarafl hefur knúið þessa frábæru og einstöku konu áfram. Þess vegna er fullkomlega eðlilegt að álykta sem svo, að það sem skóp hina einstöku sögu Eyvindar og Höllu hafi verið sterkasta aflið í manninum, ástin.

Af fáum verkefnu mínum um dagana hef ég haft jafn mikið yndi að vinna og að sjónvarpsþættinum "Fólk og firnindi - Flökkusál", sem fjallar um lífshlaup þeirra með ívafi um aðstæður, örlög og einsemd annarra útilegumanna, utangarðsfólks og einstæðinga, auk þess sem rauður þráður í gegnum myndina er nútíma Fjalla-Eyvindur, sem einnig missti barn sitt á fjöllum.  

 

 

 

„Þetta er okkar Hamlet“

Hvað um M370? Íslensk hliðstæða.

Sé skýringin á flugslysinu í frönsku Ölpunum rétt vekur það spurningar um malasísku þotuna, flug M370, sem hvarf á dularfullan hátt í fyrra. 

Það, að aðstoðarflugstjórinn hafi verið pollrólegur á meðan hann stýrði flugvélinni inn í fjallið og að ekki sé hægt að finna nein tengsl hans við hryðjverkasamtök vekur vissa undrun. 

En svo er að sjá, að atvik af þessu tagi geti gerst. 

Upplýst er að dyrnar á stjórnklefum þotnanna séu svo sterkar, að þær séu sprengjuheldar.

Það þýðir væntanlega að annar flugmanna malasísku þotunnar hefur getað haft þær læstar eins lengi og hann vildi.

Þess má geta að svona atvik eru ekki fjarstæðari en svo að eitt slíkt er skráð í íslenskri flugsögu, þótt aðeins einn maður hafi farist og fremur hljótt hafi farið á sínum tíma og æ síðan.

Maður tók flugvél á leigu hjá flugskóla í Reykjavík, flaug henni inn í æfingasvæði yfir Mosfellsheiði og steypti henni þar nær lóðrétt til jarðar.  

Lækkaði vísvitandi flugið

Best að álykta af varúð. Dyr eru opnaðar, ekki hurðir.

Ekki vantaði getgáturnar í vefmiðlum þegar hið hörmulega flugslys varð í frönsku Ölpunum í fyrradag. Nú virðist málið vera að byrja að skýrast og því best að láta það ganga sinn gang án stórra upphrópana.

Athyglin beinist að flugstjóranum, til dæmis hvort hann hafi fengið áfall á óheppilegasta augnabliki eða framið sjálfsmorð.

Fallhraði þotunnar, um 3000 fet á mínútu, var grunsamlegur. Þetta er að vísu hratt fall en ekki nógu mikill út af fyrir sig til að valda því að þota brotni upp vegna álags af völdum flughraða. Neyðarlækkun til að komast niður úr súrefnisleysi væri hraðari. 

Svo langt gengu sumir bloggarar í ummælum um málið að draga Evrópumálin inn í umræðuna á þann hátt að Airbus þotur, afrakstur evrópskrar samvinnu, væru lélegri og hættulegri en Boeing þotur.

Sem er að vísu sleggjudómur og stenst ekki.

Í tengdri frétt um málið á mbl.is er hvað eftir annað sagt að hurð hafi verið opnuð eða ekki hafi verið hægt að opna hana.

Þetta er ekki aðeins rangt mál, heldur líka rökleysa. Það er að vísu hægt að opna hurð, en aðeins með því að rista hana upp.

Það eru hins vegar yfirleitt dyr sem eru opnar eða lokaðar, ekki hurðir.  

Hvað gerðist í flugstjórnarklefanum?

Valdaöflin fara sínu fram og herða sóknina.

Á sama tíma og yfirburða stuðningur er í skoðanakönnununum við stofnun miðhálendisþjóðgarðs herða valdaöflin sókn sína í virkjanir á hálendinu.

Sjá má yfirlit yfir þetta á vefsíðu Landverndar "Hjarta landsins" og á "Náttúrukortinu" hjá Framtíðarlandinu. 

Herfræðilega byggist virkjanasóknin á svipaðri aðferð og notuð var í Seinni heimsstyrjöldinni undir heitinu "blitzkrieg" eða "leifturstríð".

Hún fólst í því að bruna sem hraðast um langan veg og hertaka mikilvægustu staðina fyrst þannig að landssvæðið, sem ná átti valdi yfir, var bútað í sundur og síðan hægt að klára dæmið í rólegheitum á eftir.

Þegar litið er á áform um "mannvirkjabelti" þvert yfir hálendið auk virkjana við Langjökul, tangarsókn um Sprengisandsleið, annars vegar úr suðri til Skrokköldu og hins vegar úr norðri suður af Aldeyjarfossi og Hrafnabjörgum, blasir hinn einbeitti brotavilji gagnvart íslenskri náttúru og verðmætum hennar, þótt ekki væri nema bara þetta. 

En þá eru ótalin áform í tugatali, sem sýnd eru nokkur dæmi um á yfirlitinu hér að ofan. 

Þegar þessum áformum er andæft er talað um "öfgafólk" og í nýlegri grein í Morgunblaðinu var fullyrt að "allir vissu" að á miðhálendinu væri ekkert annað að sjá en urð, grjót, sand, mela, og rofabörð, rétt eins og gróðurvinjar á borð við Þjórsárver og hinn hálfgróna Krókdal, sem á að sökkva í miðlunarlón væru ekki til. 

Að ekki sé nú nefnt að 40 ferkólómetrar af grónu landi fóru undir lón Blönduvirkjunar og ríflega það undir lón Kárahnjúkavirkjunar.

Þess má geta, að í mati á umhverfisáhrifum Búlandsvirkjunar, sem tekur Skaftá í burtu á því svæði sem horft er yfir á myndinni, er ekki minnst einu orði á fimm fallega fossa, sem eru í ánni fyrir ofan Skaftárdal.

Þeir eru einfaldlega ekki til samkvæmt skýrslunni.

Og í áratug var ekki við það komandi að fjölmiðlar minntust á stórfossana þrjá, sem Norðlingaölduveit myndi þurrka upp.

Neðstur þeirra er Gljúfurleitarfoss sem er á myndinni hér við hliðina.  

Í skoðanakönnuninni 2011 um miðhálendið og skoðanakönnun 2002 um Kárahnjúkavirkjun kom sú merkilega staðreynd fram að stærsti flokkspólitíski hópurinn hvað höfðatölu snerti, sem var andvígur virkjanaáformum, voru þeir sem sögðust ætla að kjósa Sjálfstæðisflokkinn! 

Hins vegar skilar þetta sér engan veginn á landsfundi flokksins, enda eru þar aðeins innan við 2 prósent af þeim sem kjósa flokkinn, 98 prósent eru fjarverandi þann fund sem "flokkseigendafélagið" fræga hefur löngum stjórnað eins og leikbrúðum í þeim málum, sem hún telur sér henta að hafa töglin og hagldirnar. 

Það er engin tilviljun að þessi valdaöfl hatist við beint lýðræði og bætt lýðræði og stjórnarhætti í nýrri stjórnarskrá. 

 

Yfir 60% styðja þjóðgarð á miðhálendinu

Tæknin og sjálfvirknin stundum of mikil?

Í flugslysasögu síðustu áratuga má finna fjölmörg atvik þar sem hin gríðarlega tölvustýrða sjálfvirkni átti þátt í slysum. Stundum má segja, að því flóknari og fullkomnari sem sjálfvirknin er, því erfiðara getur verið að greiða úr vandamálum, sem tengjast henni og koma upp.

Til eru dæmi um að flugmennirnir sjálfir fylgdust ekki nóg vel með hvað sjálfstýringin var að gera og upplýsa þá um hvað væri í gangi, þannig að þeir urðu ruglaðir og ringuleið örvæntingar skapaðist í stjórnklefanum.

Einn Íslendingur hefur farist í slíku flugslysi með AF 447 á Suður-Atlantshafi fyrir nokkrum árum.

Dæmi eru um að flugmennirnir héldu ranglega að sjálfstýringin stjórnaði vélarinni þegar svo var ekki, til dæmis þegar stór farþegaþota flaug niður í Everglades-fenin í Flórída vegna þess að flugmennirnir tóku ekki eftir því í hvað stefndi.

Í nýjustu þotunum er sjálfvirknin orðin svo flókin og upplýsingagjöfin svo yfirgengileg að það eitt getur valdið vandræðum og krafist ítrustu færni og hugarró afburða flugmanna.

Dæmi um það er þegar smávægilegur galli í einum af hreyflum Airbus 380, ein gölluð leiðsla, olli sprengingu sem skaddaði væng hennar.

Airbus 380 er stærsta farþegaþota heims og upplýsingaflóðið og aðvörunarljós og -hljóðin voru svo flókin og mörg, að það eitt hefði getað valdið því að flugstjórarnir hefðu orðið ringlaðir og gert afdrifarík mistök í örvæntingu. 

Þegar tölvustýrð sjálfvirkni er talin vera þáttur í slysi er það oft svo, að flugmennirnir gerðu mistökin sem úrslitum réði.  

Þessi atvik eru ekki bundin við vélar eins framleiðanda farþegaflugvéla umfram aðra eins og sjá má fullyrt um hér á blogginu, heldur er tölvustýrð sjálfvirkni og upplýsingagjöf öryggisatriði sem enginn flugvélaframleiðandi kemst hjá að bjóða upp á.

Öryggisatrðið sem getur valdið slysum? Já, öryggisatriði. Slysatölur síðustu áratuga sýna sívaxandi öryggi og feiknarlega fækkun slysa, þannig að það er hættulegra að fara út í daglega umferð á jörðu niðri en að fljúga með farþegaflugvélum. 

Bent á svipað atvik hjá Lufthansa

Tíðindi ef læknar yrðu ósammála alþjóða heilbrigðismálastofnuninni.

Þótt ég hafi alla tíð verið bindindismaður á hin leyfilegu fíkniefni áfengi og tóbak þótti mér bjórbannið fræga ekki ganga upp í framkvæmd og vera orðið óframkvæmanlegt í ljósi sívaxandi alþjóðlega samskipta.

Öðru máli gegnir um það hvar leyfilegt er að selja áfengi því að það er misjafnt eftir löndum, hvaða reglur gilda um það.

Lengi vel var streist gegn öllum takmörkunum á reykingum og maður horfði upp á vini sína drepna af óbeinum reykingum svo að maður orði nú bara það fyrirbæri hreint út.

Andóf tóbaksframleiðenda áratugum saman var ljót saga, en í baráttunni gegn tóbakinu hefur loks náðst árangur með því að setja skorður við reykingum.

Það er viðurkenndi staðreynd, byggð á fjölmörgum rannsóknum, meðal annars á vegum alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar og reynslu allra þeirra, sem standa að aðstoð við áfengissjúklinga, að því aðgengilegra sem áfengi og önnur fíkniefni eru, því meiri er neyslan og þar fleiri eiga á hættu að verða háður henni  og þeim mun meira mun hver þeirra neyta.

Engan þarf því að undra þótt íslenskir læknar andæfi enn einu áhlaupinu til þess að koma áfenginu inn í matvöruverslanirnar.

Jafnvel þótt flytjendur frumvarpsins um þetta tækist að finna rök fyrir þeirri ótrúlegu fullyrðingu sinni, að það sé hagkvæmara fjárhagslega að Bónus og allar hinar verslanirnar láti hillur sínar svigna á bestu stöðunum innanbúðar af víninu í stað þess að halda því áfram innan vínbúða ríkisins, örlar ekki á því að leggja kostnaðarmat á það, hvað útgjöld heilbrigðiskerfisins og þjóðfélagsins alls vegna vaxandi áfengisböls myndi kosta.

Það er í rauninni stórmerkileg þessi áratuga langa þráhyggja varðandi fyrirgreiðsluna við áfengið, sem virðist engan enda ætla að taka.    

„Okkur varð öllum illa við“

Áfengi í Bónus og afnám Þróunarstofnunar verða að hafa forgang.

Það kom fram í umræðum á Alþingi áðan að umræður um vanbúið frumvarp um sölu áfengis í matvöruverslunum og um afnám Þróunarstofnunar Íslands, (sem sér um aðstoð okkar við örfátækustu þjóðir heims), verði að hafa forgang á þingi fram yfir umræður um þingsályktunartillögu formanna fjögurra af sex þingflokkum um þjóðaratkvæðagreiðslu um það stóra mál.

Fram kom að tæpur mánuður þurfi að líða frá því að tilkynnt var um það mál þar til það fáist rætt á þingi eftir páska.

Í ræðum Sjálfstæðisþingmannanna tveggja, sem eru formaður og varaformaður þingflokks þeirr, var ekki annað að heyra en að þeir vildu umræður um þingsályktunartillöguna og teldu umræðu um ESB-málin afar brýnar.

Engan ráðherra var að sjá í beinni útsendingu frá Alþingi, enda ekki þörf á þeim, því að þeir ráða því hvort þeir eru þar eða ekki og hafa samt full réttindi þingmanna.

Þeir ráða því líka væntanlega hvort eð er eins og venjan er meðan þeir sitja á þingi án þess að sitja þar, hvaða mál hafi forgang og hver ekki. Þar eru vín í verslunum og illa séð þróunaraðstoð í forgangi.

Enn eitt dæmið um nauðsyn þess ákvæðis í frumvarpi stjórnlagaráðs að ráðherrar geti ekki verið samtímis á þingi og í ráðherrastólum. Dæmi um vöntun á ýmsum þörfum ákvæðum í stjórnarskrá eru nefnd í fjölmiðlum vikulega eða jafnvel oftar um þessar mundir, en ráðherrarnir munu að sjálfsögðu ekki taka neitt í mál, sem kann að efla þingið gegn ráðríku framkvæmdavaldinu eða annað sem kann að horfa til betri stjórnskipunar og aukins lýðræðis og valddreifingar.  

„Herra forseti, ég skil ekkert“

Allar þjóðir nema við?

Alþingi Íslendinga virðist stefna hraðbyri í það að Íslendingar verði eina þjóðin sem vitað er um, þar sem algerlega er vanrækt uppbygging, viðhald og verndun náttúruvermæmta og öryggi ferðamanna. 

Verðum viðundur meðal þjóða í þessu efni og til einstæðrar skammar miðað við það að leitun er að landi, þar sem eins mikil verðmæti eru í húfi og eins miklar og hratt vaxandi tekjur eru af ferðamönnum.

Grunnaástæðan er einföld: Við tímum því ekki í raun að láta neina fjármuni í þetta.

Við gætum auðveldlega nýtt okkur fordæmi annarra þjóða þar sem þetta er alls staðar í lagi, en gerum það einfaldlega ekki.

Um daginn sýndi hér á síðunni mynd af náttúrupassa í Bandaríkjunum sem gildir í alla þjóðgarðana þar í landi, allir eru ánægðir með og allir borga fyrir, stoltir af því að leggja sinn skerf til að varðveita stolt og virðingu Bandaríkjamanna af því hvernig þeir umgangast þessi heimsverðmæti.

Passanum er ekki ætlað að fjármagna verkefnið til fulls heldur leggur ríkissjóður til það sem þarf til að endar nái saman. Að því leyti nær passinn ekki tilganginum til fulls, heldur leggur ríkið til mismuninn. 

Þetta er í landi frelsisins og einkaframtaksins, þar sem öll helstu náttúruverðmæti landsins eru í eigu ríkisins.

Í Bandaríkjunum eru "heimamenn" ekki undanþegnir frá því að borga fyrir passann. Ferðamaður frá Maine í 4000 kílómetra fjarlægð borgar það sama og "heimamaður" í Wyoming eða Montana sem á heima í 30 kílómetra fjarlægð frá Yellowstone. 

 

Hér á landi er hins vegar litið á þetta þjóðþrifaverkefni sem árás á frelsi einstaklingsins og árás á hinn heilaga eignarrétt á náttúruverðmætum, sem hér er viðgengst. 

Sömuleiðis tímum við ekki að leggja til fjármuni sem talandi er um úr ríkisssjóði eða öðrum opinberum sjóðum, því að þá er strax farið að tala um að nær sé að eyða því fé í annað.

Samt eru upphæðirnar, sem þarf, kannski í mesta lagi 1% af gjaldeyristekjunum af ferðaþjónustinni, sem spáð er að aukist um sem svarar 20 sinnum hraðar en nemur nauðsynlegum útgjöldum til ferðamannastaðanna.  

Stórhækkun gistináttagjalds myndi að stórum hluta leggjast á landsbyggðarfólk sem á erindi til Reykjavíkur.

Komugjald til landsins myndi meðal annars leggjast á fólk, sem ætlar ekkert að fara á ferðamannastaðina, sem vernda þarf.

Þannig ráða úrtöluraddirnar ferðinni og finna ótal leiðir til að vísa þessu stóra þjóðþrifamáli frá, svo að það stefnir í að útkoman verði æ stærri þjóðarskömm með hverju árinu sem líður.   

 

Náttúrupassi nær ekki tilganginum

"Allt í lagi, - við verðum dauðir."

"Allt í lagi, - við verðum dauðir" er grunnstefið hjá þeim sem ráða ferðinni í orkumálum þeirra jarðarbúa, sem nú eru uppi. 

Þegar eitthvað kemur í ljós, sem muni hafa afdrifarík áhrif síðar meir, anda menn oft léttara ef afleiðingar gjörða okkar koma ekki fram fyrr en eftir nokkrar kynslóðir. 

Það sýnir eigingirni, hroka okkar og skammsýni þegar afleiðingarnar eru taldar léttvægari ef fjarlægari kynslóð verður fyrir þeim heldur en ef næsta eða þar næsta kynslóð þarf að fást við þær. 

Tappinn að losna úr Suðurskautslandinu