Aðal gallinn felst í þyngdarhlutföllum MAX-vélanna.

Höfuðorsök vandræðanna með Boeing 737 MAX þoturnar hefur blasað við frá upphafi: Of stórir og þungir hreyflar of framarlega á vængjunum. 

Ef hreyflarnir hefðu getað verið á þeim stað þar sem þyngdarhlutföll breyttust ekki um of, hefði aldrei þurft að hanna og setja upp tölvustýrt sjálfstýrikerfi til þess að ráða við hegðun vélarinnar af völdum hinnar slæmu staðsetningar nýrra CFM þotuhreyfla, sem gefa svo mikið forskot á eldri hreyfla af svipaðri stærð í eldsneytiseyðslu miðað við afköst, að bæði Boeing og Airbus fyrirtækin voru tilneydd að taka þá í notkun til þess að vera samkeppnishæf á vaxandi markaði. 

Munurinn á Boeing 737 MAX og Airbus 320 neo er sá, að stærðarhlutföll í 320 neo gerðu mögulegt að setja hina stóru nýju hreyfla á viðunandi stað á vængjunum, en þetta var ekki hægt á Boeing 737 vegna þess, að ekki var rými fyrir breyttan og lengri lendingarbúnað á þeirri vél, og því gripið til þess ráðs að færa hreyflana ofar og framar á vængina en áður var og hanna sérstakan hugbúnað til þess að hægt væri að ráða við stjórn vélarinnar til fullnustu. 

Ef ákveðið hefði verið strax í upphafi að endurhanna miðstykkið í þotunum, jafnvel alveg nýa vængi, hefðu þoturnar að vísu komist einhverjum misserum seinna á markað en þotur keppinautanna, og þurft að gefa þeim sérstakt lofthæfisvottorð með tilheyrandi kostnaði og endurmenntun flugmanna og flugvirkja. 

Nú sýnist of seint að fara þessa leið með þungbærari afleiðingum en af töfinni, sem orðin er, og því er reynt að lagfæra hinn gallaða hugbúnað og leysa málið þannig.

 

Þá er ósvarað spurninguni um viðbrögð flugfarþega gagnvart ferli MAX-þotnanna. 

Boeing 

Nýr galli í 737 MAX-vélunum

Mynd af snjóflóði úr Skollahvilft var sýnd í sjónvarpi fyrir 1995.

Örfáum árum fyrir 1995 var sýnd í fréttum Stöðvar tvö, ef rétt er munað. kvikmynd, sem náðist af snjóflóði, sem féll úr Skollahvilft ofan við Flateyri og féll í áttina að byggðinni en komst ekki alla leið.

Þá var eins og menn óraði ekki fyrir að mun stærra snjóflóð gæti fallið þarna, enda ekki taldar vera heimildir fyrir því. 

En ástæðan fyrir þessu síðastnefnda, að snjóflóð hefði ekki valdið manntjóni og eignatjóni þarna var sú, að ef það höfðu fallið þarna stærri snjóflóð einhvern tíma fyrr á tíð, var engin byggð komin þar sem snjóflóðið stóra féll 1995. 

Svipað átti við víðar um land, til dæmis í Neskaupstað og á Súðavík og Seljalandsdal. 

Þó var greint frá því í jarðabók Árna frá upphafi 18. aldar, sem greindi frá kostum og ókostum allra bújarða á Íslandi, að það væri ókostur við Súðavík, þar væri fé hætt við að lenda í flóðum. 

Myndaði snjóflóð falla vestan Flateyrar í gær

Felst öryggið í stærðarkapphlaupi?

Í viðtali í tengdri frétt á mbl.is um bandaríska bíla er því haldið fram, að þeir séu miklu öruggari en evrópskar druslur og að það ætti að vera keppikefli til að auka umferðaröryggi að fjölga amerísku drekunum sem allra mest og að einkabílar eigi helst að vera sem allra stærstir. 

Einnig er því haldið fram að auka eigi útblástur á koldíoxíði en minnka í staðinn útblástur á níturoxíði. 

Amerískir bílar eru alveg nógu ágætir án þess að þessu sé haldið fram. 

Það er nefnilega ekki endilega samasemmerki á milli öryggis og stærðar. 

Það kom til dæmis furðu oft fram í árekstraprófunum fyrir nokkrum árum, að bandarískir pallbílar og minivan bílar fóru herfilega út úr þeim á sama tíma og miklu minni bílar stóðust prófanirnr mun betur. Kvikmyndir af þessu á Youtube eru afar sláandi. 

Þegar litið er á upplýsingar í handbókum um nýjustu bílana af árgerð 2020 koma nokkrir bandarískir bílar, svo sem Jeep Renegadee og Compass vel út með fimm stjörnur, en hins vegar er Jeep Wrangler með aðeins eina stjörnu, sem er óvenjulega léleg útkoma. 

Síðan er sú ályktun byggð á skakkri forsendu, að með stórfeldri stækkun á bílum landsmanna muni stærð þeirra og þungi auka umferðaröryggi, því að þvert á móti mun hið þveröfuga verða niðurstaðan af slíku. 

Fjáraustur til kaupa á stórum drekum mun minnka það fé, sem þarf til úrbóta á gatna- og vegakerfi auk þess sem drekarnir taka aukalega gríðarlegt rými á götum og bílastæðum.

Og í ljósi þess hve vel hinir smærri bílar koma út í öryggisprófunum, allt niður í minnstu VW-bílana, sem eru með fimm stjörnur, má álykta í öfuga átt varðandi það að breyta bílaflotanum í safn af drekum, sem í krafti stærðar og ofurþunga valda skemmdum á smærri bílum í árekstrum.  Það myndi auka heildaröryggi að fækka óþarflega stórum drápstækjum. 

Í lokin er hins vegar hægt að taka undir það, sem sagt er í nefndu viðtali, að margir þurfa vegna atvinnu eða áhugamála á öflugum bílum að halda með góða dráttargetu. 

En að það þýðir ekki að nauðsynlegt sé fyrir sem flesta að fara að versla í Bónus á þriggja tonna amerískum drekum.  

 

Hafðir fyrir rangri sök

Þegar snjómökkur á ofsahraða breytist í hvíta "steypu".

Það þarf sérstaka hugarró fyrir þann, sem lendir í snjóflóði, til að lýsa lýst því rólega og yfirvegað eftir að hafa legið fastur í 40 mínútur, hvað gerist þegar snjóflóð stöðvast og leggst ofan á þann, sem þar er lendir í því. 

Lýsing Ölmu Sóleyjar Ericsdóttur frá Flateyri er aðdáunarverða skýr, og þótt orðalag hennar, hvernig öskrandi og þykkur snjómökkurinn breytist skyndilega í hvíta "steypu", eins og hún orðar það, þá er líklega ekkert annað orð, sem getur lýst þessu magnaða, en lífshættulega fyrirbæri betur. 

Samkvæmt vísindalegum lýsingun á eðli þessa fyrirbæris, er það nefnilega þannig, að gríðarleg orka myndast í flóðinu við það að æða í lausu formi áfram á allt að 200 kílómetra hraða og rífa upp með sér lausamjöll á leiðinni. 

Á undan fremsta flóðveggnum þrýstist loftbylgja áfram á ógnarhraða og ef hún verður fyrir fyrirstöðu getur hún ein og sér sprengt mannvirki í loft upp eða vaðið í gegnum gluggana inn í hús og út um gluggana hinum megin á ógnarhraða, eyðandi flestu, sem fyrir verður. 

En um leið og flóðið stöðvast og fellur dautt niður, þrýstist hið orkumikla loft út úr því, svo að ólgandi snjó-iðu-veggurinn breytist á augabragði í hvítt snjóþykkildi, sem er hart eins og steypa. 

Sá, sem þar lendir inni, getur sig hvergi hrært; Alma Sóley giskaði á tveggja sentimetra möguleika á hreyfingu, og þar með ástandi, sem líktist kviksetningu. 

Jafnvel tiltölulega litlar "spýjur" búa yfir ótrúlegu afli í krafti hraðans. 

Það sást vel í slíku fyrirbæri í Bolungarvík 1997, þegar mjó spýja braut sér leið inn í neðstu hæð húss og þaut í gegnum það með því, braut niður millivegg á leið sinni út um húsið hlémegin. 

Enginn var inni í herberginu þarna þá stundina, og var það mikil mildi. 

 

Andaði djúpt og rólega til að spara súrefnið

"Hamingjan og núið"

Sumar af einföldustu staðreyndum mannlífsins eru þess eðlis, að þær verða okkur oft ekki nógu ljósar, heldur gleymast í dagsins amstri og lífsins ólgusjó, þrátt fyrir einfaldleika sinn.

Ýmis ljóðmæli og máltæki snerta þetta, sem nefna mætti alþýðuspeki. 

Undanfarnar vikur og daga hafa verið að mótast og fá á sig endanlega mynd lítið ljóð og lag um þetta efni, og líta má á sem ófullkomnar hugleiðingar af svipuðu tagi og björgunarsveitarmaðurinn Halldór Óli Hjálmarsson á Ísafirði lýsir svo eftirminnilega í tengdri frétt á mbl.is. 

 

HAMINGJAN OG NÚIÐ.

 

Hver andrá kemur og hún fer, 

og einn og sér er dagur hver. 

Hve margir góðir dagar verða´er óvíst enn.

En morgunljóst og augljóst er,

að hvern og einn dag þakka ber, 

sem Drottins gjöf, sem þá eignast allir menn.  

 

Þótt hamingjan sé ekki alltaf gefin

og óvissan sé rík og líka efinn

munum, er við æviveginn stikum,

að ævin, hún er safn af augnablikum,

og missum ekki´á hamingjuna trúna;

hún mun í hvert sinn gefast okkur - núna.

Það er svo morgunljóst og ekki snúið;

þau eiga samleið, hamingjan og núið.

 

Hver andrá kemur og hún fer

og einn og sér er dagur hver.

Hve margir góðir dagar verða´er óvíst enn.

En fjársjóð geymir fortíðin,

sem felur í sér vísdóminn:

"Svo lengi lærir sem lifir" segja menn.

 

Er andstreymi og mistök okkur þreyta,

þá er það víst að því mun ekkert breyta,

að ævin, hún er safn af augnablikum, 

er æviveg í tímans straumi stikum.

Við megum aldrei missa á það trúna,

að mega leita hamingjunnar - núna,

því morgunljóst það er og ekki snúið,

Þau eiga samleið, hamingjan og núið.

 

Hver andrá kemur og hún fer

og einn og sér er dagur hver;

þau eiga saman, hamingjan og núið. ´ 

 

Lærði fyrir 25 árum að morgundagurinn er ekki vís

Verður "slysagildran" öll úr sögunni fyrr en 2030?

Bót er að því að útfæra "hagkvæma" breikkun Reykjanesbrautar á milli Krýsuvíkurvegar og Hvassahraus á nýjan og bættan hátt eins og boðað er í nýútkominni frumdragaskýrslu Vegagerðarinnar og Mannvits.

En í fréttinni um þetta virðist ekki koma fram hvort það verði fyrr en 2030 sem endanlega verður lokið við alla breikkun Reykjanesbrautar, eins og nefnt var í fréttinni.  

Er þá er ekki annað aða sjá en að það sitji enn eftir hluti af einbreiðri "slysagildru" milli Kaldárselsvegar og Krýsuvíkurvegar, og það allt til ársins 2030. 

Þetta er hálf neyðarlegt þegar þess er gætt hve það er í raun lítill hluti heildarleiðarinnar, sem er eins og mjór fleinn á þessari fjölförnu leið.  

Hagkvæmast að breikka frá Krýsuvík að Hvassahrauni

Að mörgu að huga í Elliðaárdal.

Fyrir löngu er mál til komið að huga nánar að verndun Elliðaánna og Elliðaárdal. 

Mörgum yfirsést helsta gildi dalsins, sem felst í þeirri staðreynd, að um hann rann hraun til sjávar fyrir nokkur þúsund árum.  

Vegna þess að Elliðaárnar renna um þetta hraun má segja að dalurinn sé ígildi Laxárdals í Þingeyjarsýslu sem Laxá fellur um, og þegar ofan á það bætist laxveiðin í ánni og að áin og dalurinn er í miðri borg og við þyngdarmiðju höfuðborgarsvæðisins inni í stærstu krossgötum landsins, er þessi vin í borginni algerlega óviðjafnanleg. 

Öll rök fyrir því að rýra náttúrufræðilegt gildi dalsins með sífelldri mannvirkjasókn inn í hann á þeim forsendum, að þarna sé svo hátt lóðaverð, verða hjákátleg, þegar þetta lóðaverð er borið saman við lóðaverð í Hyde park í London og Central park í New York, sem látnir eru ósnortnir þótt þar sé aðeins um að ræða slétta grasfleti en engin verðmæti á borð við hraun og laxveiðiá. 

Eitt helsta áhyggjuefnið er að kaffæra ekki hraunið allt með skógi og þykkum gróðri, þótt ræktun skógar og blómskrúðs sé hið besta mál í sjálfu sér. 

Hraunið verður að fá að njóta sín til fulls. Það má ekki gleymast. Á myndinni sést glytta í hraunið sitt hvorum megin við fossinn, sem er eitt af þeim fyrirbærum sem þetta sérstæða hraun hefur mótað.  

Samþykkir undirskriftasöfnun um Elliðaárdal

Lán í óláni: Nú fæst dýrmætt viðmið.

Komið hefur fram að sumir efuðust um að varnargarðarnir, sem reistir voru ofan við Flateyri eftir snjóflóðið 1995 þyrftu að vera eins háir og þair urðu. 

Nú hefur hins vegar komið í ljós, að þeir virðast samt ekki hafa verið nógu háir til að ráða að fullu við það firnamikla afl, sem snjóflóð geta búið yfir. 

Úr því að akkert manntjón varð má því kannski líta svo á, að með flóðunum núna fáist dýrmætt viðmið varðandi það, hve stóra garða muni þurfa til þess að skapa fullt öryggi á staðnum. 

Það öryggi virðist ekki hafa náðst að fullu fyrst öskrandi snjór náði að komast inn í eitt húsið og vaða yfir alla höfnina. 

Síðan 1995 hefur ekki þurft á þeirri rýmingu að halda, sem annars hefði verið óhjákvæmileg í snjóflóðahættu. 

Nú liggur fyrir, að taka verði allt hættumat til endurskoðunar til að finna út það sambland öflugri varnargarða og varkárara hættumats, sem kann að verða nauðsynlegt. 

Svipað endurmat þarf að gera á öðrum sambærilegum stöðum og nýta sér til fulls alla mögulegar aðferðir við varnir, sem reynsla erlendis getur veitt, svo sem á hinu áhugaverða svæði í dalnum í Sviss, sem liggur á milli bæjanna Klosters og Davos, þar sem hin heimsþekkta snjóflóðavarnastofnun er. 

Heimsókn þangað 1997 á vegum fréttastofu RÚV sýndi, að beita má afar fjölbreyttum aðferðum í varnarskyni, sem sumar eru hliðstæðar gerð íbúðarhússins á Norðureyri gegnt Suðureyri á sínum tíma, þar sem sett var á húsið styrkt og oddhvasst horn á móti hugsanlegri flóðastefnu.  

Nú sýnir reynslan af atburðunum í fyrrakvöld, að horfa verður til langrar framtíðar varðandi þann möguleika að enn stærri snjóflóð geti fallið, samanber lýsingu snjóflóðasérfræðings Veðurstofunnar í gær á því, að1995 hafi snjókoman verið mun meiri og veðrið og verra en það var nú. 

Á móti því kemur að vísu, að flóðið 1995 féll alveg í upphafi vetrar og ekki var mikill snjór kominn áður á snjósöfnunarsvæðið.  Allt þetta þarf að skoða vel. 

Í þessum efnum verður að líta svo á, að ef risasnjóflóð getur á annað borð fallið, til dæmis 200 ára fresti, er það nægileg ástæða til að vera við slíku búinn, hvenær sem er, að vetrarlagi. 

200 ára eða eitthvert annað tímamark er nefnilega þess eðlis, að risaflóð geti kannski fallið eftir 200 ár, en að þetta sjaldgæfa risaflóð geti líka fallið eftir 200 klukkustundir, því engu ráða menn um það hvenær þetta gerist að vetrarlagi ef það getur gerst á annað borð. 

Norskur snjóflóðasérfræðingur, sem fenginn var til Íslands eftir snjóflóð með manntjóni á Seljalandsdal og Tungudal árið 1994, orðaði þetta svona: Þar sem landi hallar og snjór getur fallið, þar getur fallið snjóflóð. 

Snjóflóð á jafn ólíklegum stað og á Blönduósi 1993 er dæmi um slíkt.  

Flæddi yfir báða varnargarðana á Flateyri

Ungverjar rassskelltu fyrst íslenskt gullaldarlið fyrir 56 árum.

Í fyrsta skiptið, sem Íslendingar vöktu fyrst verulega athygli á sér fyrir handboltalandslið á stórmóti, með því að vinna silfurlið Svía óvænt og eiga góða von að komast á verðlaunapall, sýndust Ungverjar, sem næst léku við Íslands næsta auðveld bráð. 

En það fór á aðra lund. Ungverjar sigruðu með og hreinlega rassskeltu íslenska liðið, sem sá aldrei til sólar í leiknum. 

Ef við vinnum Ungverja núna, erum við ekki aðeins að hefna fyrir ófarir gegn þeim á þessari öld, heldur líka fyrir fyrstu stóru vonbrigðin í íslenska handboltaævintýrinu, sem hófst fyrir 56 árum.  

P. S.  Leiknum lokið með beiskum íslenskum ósigri. En Gumma tókst þó að efna það loforð að koma liðinu upp í milliriðil. 

Sannfærður um að Guðmundur spilar til sigurs

Brýnt að klára snjóflóðavarnir á landinu sem fyrst.

Snjóflóðavarnargarðar sönnuðu gildi sitt á Flateyri í kvöld með því að bægja stóru snjóflóði frá byggðinni. Hins vegar var það happ, að enginn var á ferli þar sem flóðið fór í sjó fram. 

Farið var að huga fyrir alvöru að snjóflóðavörnum eftir flóðin stóru vestra 1994 og 1995, sem voru alls fimm, það fyrsta á Seljalandsdal og Tungudal Dýrafirði 1994, þau mannskæðustu á Súðavík í janúar og Flateyri í október 1995, auk þess sem stærsta snjóflóðið féll á óbyggt svæði innst í Dýrafirði í sama óveðri og olli flóðinu á Flateyri, og einnig féll snjóflóð í Reykhólasveit í sama óveðri. Alls fórust 37 manns í fjórum af fimm þessara snjóflóða. 

Eftir snjóflóð í Bolungarvík 1997 komst verulegur skriður á öryggismál á þessu sviði og hafa snjóflóðavarnir verið settar upp víða um land síðan. 

Þegar varnarmannvirki virðast vera að sanna sig núna, verður þó að geta þess, að enn, eftir aldarfjórðung, er talsvert eftir ógert af fyrirhuguðum aðgerðum annars staðar á landinu, og er ljóst að nú verður að ganga í það að klára þær framkvæmdir sem fyrst. 

Auk þess þarf líka að huga að því, hvort aðgerða muni verða þörf til að koma í veg fyrir hættuástand utan stærstu garðanna á Flateyri, annað hvort með tilfærslu mannvirkja eða byggingu auka snjóflóðavarna. 

Þess má geta að á Norðureyri, gegnt Suðureyri í Súgandafirði, stendur enn rúst bæjarhússins, sem þar var reist af framsýni á sínum tíma og var með sérhannað húshorn, líkt skipsstefni, sem sneri á móti fjallinu þeim megin fjarðarins og var ætlað til þess að kljúfa þau snjóflóð, sem gætu fallið þar. Þetta virkaði, og má segja, að þetta íbúðarhús hafi verið fyrsta snjóflóðavarnarmannvirki landsins.  

Stór snjóflóð féllu á Suðureyri og Flateyri