Tvö kerfi í gangi og flókin gerjun.

Alla síðustu öld var í gangi sterkt en leynilegt efnahagslegt hagsmunakerfi stórfyrirtækja sem vann þvert á víglínur í báðum heimsstyrjöldunum.

Vopnaframleiðendur og framleiðendur hernaðarlega mikilvægra vara seldu jafnvel óvinunum slíkar vörur. 

Henry Ford fóðraði Sovétmenn á mikilvægum vörum og tækniþekkingu í aðdraganda stríðsins og sem dæmi má nefna að drifin í Rússajeppunum voru áratugum saman úr Ford A. 

Og GM var enn að framleiða hernaðarlega mikilvægar vörur fyrir Þjóðverja árið 1943. Opel Blitz var til dæmis gagnlegasti fjórdrifni vörubíllinn fyrir Þjóðverja. 

Hafi slík hagsmunatengsl verið þvert á átakalínur stórveldanna og stjórnmálamanna á síðustu öld hefur veldi þeirra margfaldast nú.

Hið alþjóðlega fjármála- og efnahagskerfi er einfaldlega orðið svo stórt, víðfemt,samtengt og samansúrrað þvers og kruss um allan heim, að það skapar mikla tregðu gegn áhættusömum ákvörðunum stjórnmálamanna.

Ekki þarf annað en að líta á bílaiðnaðinn einan til að sjá hin alþjóðlegu tengsl. Til dæmis ekur kona mín á bíl af gerðinni Suzuki Alto, sem flestir halda að sé japanskur. En þetta er hins vegar vinsælasti bíllinn á Indlandi, því að hann er framleiddur þar. 

Fjárfestar og lánastofnanir mega ekki til þess hugsa að þetta hátimbraða kerfi molni eða hrynji. 

Í kjölfar fjármálahrunsis 2008 kom afl þessa kerfis í ljós varðandi það að koma í veg fyrir að það yrði dregið til ábyrgðar fyrir óförunum af græðgisvæðingu þess. Þessi fyrirtæki voru orðin of stór til þess að hægt væri að ganga að þeim.   

Innan þessa kerfis, sem hefur orðið til þess að auðræði ríkir í stað lýðræðis, þrífst einhver mesti bölvaldur heimsins, stórkostleg spilling og fjár- og eignasöfnun örlítils hluta jarðarbúa sem á helming auðæfa jarðarinnar og felur yfirgengilegar fjárhæðir í skattaskjól. 

Í flestum löndum er í gangi tenging stjórnmálamanna við fjármálaöflin, en það er skaðræðis blanda.

Það eina jákvæða sem hægt að segja um þetta ástand er það, að út af fyrir sig heldur nauðsyn hins alþjóðlega eðlis fjármálaheimsins aftur af stjórnmálamönnum varðandi það að hleypa öllu í bál og brand.

Þess vegna geta menn ennþá sett fram áætlanir á borð við hraðlest heimshafa á millum.

En nú er í gangi flókin gerjun í alþjóðamálum og vaxandi órói, bæði í austanverðri Evrópu og í Miðausturlöndum.     

Vill hraðbraut frá London til New York

Yfirlætislaus en árangursrík snilld.

Hún var yfirlætislaus, snilldin á bak við markið, sem Eiður Smári Guðjohnsen skoraði til að opna markareikninginn í leiknum við Kasakstan. Það sem hann gerði virtist svo auðvelt en var samt aðeins á færi afburða knattspyrnumanns. 

Hann kom á fullri ferð á hárréttum hraða og tíma til þess að fá draumasendingu til sín, límdi boltann við fótinn og skaut honum í næsta skrefi svo nákvæmlega og hratt að hann rataði á milli varnarmannanna á eina sekúndubrotinu sem þar var opnun, og þaut síðan áfram í bláhornið á markinu, sekúndubroti áður en markvörður Kasaka næði til hans.

Boltameðferð af þessu tagi er aðeins á færi afar fárra, þeirra allra bestu.

"Þessvegna völdum við hann" segir Lars Lagerback.

Jón Óttar Ragnarsson átti gott og gefandi viðtal við Eið Smára í einum þátta sinna á Stöð 2, viðtal við þroskaðan mann, sem nýtir lífsreynslu sína til að reyna að bæta líf sitt og annarra í kringum sig.  

 

Þessvegna völdum við hann

Ein pest búin. Sjö mismunandi eftir?

Upplýst var hér um daginn að átta mismunandi gerðir af inflúensulíkum pestum væru á sveimi nú á útmánuðum og engin þeirra byggi til ónæmi fyrir hinum. Þetta var ekki uppörvandi. 

Þá var ég nýbúinn að klára slíka pest sem lagði mig í tæpa viku og fagnaði því mjög að vera búinn að ljúka þessu á besta tíma, því að fram að því kveið ég því mest að fá hana í fyrripart febrúar og eyðileggja þannig "gigg" eða verkefni af ýmsu tagi, meðal annars þrjár skemmtanir með Ragnari Bjarnasyni. 

Ég fékk pestina mánudaginn eftir síðustu skemmtunina með Ragnari, en mánudagur er lang heppilegasti dagurinn til að fá pest fyrir mann með verkefni, sem eru flest síðari hluta vikunnar og um helgar.

Ég hef ekki verið hvellisjúkur maður undanfarna áratugi, svo að maður noti nú orðalag úr Íslendingasögunum, eins og sést af því að í 20 ár, frá 1987 til 2007 var ég ekki með einn einasta veikindadag. 

Þess vegna var ég afar vongóður og ánægður eftir að pestin var yfirstaðin og þótti mörgum það sérkennilegt þegar ég fagnaði því að fá hana.

En þetta var allt skotið í kaf með upplýsingarnar um pestirnar átta; -  að fá að vita það að enda þótt maður kláraði nú loksins pest, væri maður þar með alls ekki búinn að byggja upp ónæmi fyrir neinni hinna sjö. 

En sólin hækkar á lofti og nú koma þær ágætu fréttir að pestirnar átta séu á undanhaldi. 

Færri tilkynningar um inflúensu

Ekki víst að allir átti sig á þessu. Dreymi um 83 kíló.

Það er hægt að leita að kostum þess að vera með aukakíló, en þeir eru ekki margir. Það virðist vera ráðstöfun náttúrnnar að breyta þannig efnaskiptunum hjá flestum, að þeir vinni með árunum betur úr því sem þeir borða. 

Hugsanlega arfur frá frummanninum, sem með öldruninni átti ekki eins auðvelt með að afla sér fæðu og þegar hann var ungur. 

Þar af leiðandi fá margir smá aukakíló, og einhver rannsókn leiddi í ljós að þeir lifi lengst sem hafa nokkur slík kíló utan á sér sem varaforða, ef á þarf að halda, svo sem í veikindum.

En ókostirnir eru margir við að vera of þungur og einn þeirra er sá að það er slæmt fyrir bakið að þurfa að rogast með mikla þyngd framan á líkamanum.

Ég hef verið einn þeirra bakveikur í rúmlega 20 ár og hef því fengið að heyra þetta ansi oft hjá fleirum en einum lækni.

Líklega vissi ég þetta ekki ef ekki kæmi til bakveikin. 

Það er líka ókostur fyrir fótaveika að vera of þungir og þetta nefna læknarnir líka.

Og þyngdin gerir fólk líka seinfærara og getur skapað þann vítahring í því efni að hreyfingin verður minni sem aftur eykur líkurnar á offitu.

Flesir þekkja áhættuna vegna hjartasjúkdóma og áunna sykursýki.

Ef síðan reykingum er bætt við þetta versnar ástandið enn frekar.

Mig dreymir um að léttast um tíu kíló og komast niður í þá þyngd, sem ég var í fyrir áratug.   

Hvert aukakíló er slæmt fyrir bakið

Hitler komst kannski hæst og lægst.

Andreas Lubitz og Adolf Hitler áttu það sameiginlegt að hafa gengið í gegnum vonbrigði árum saman og voru þannig innréttaðir að smám saman var í huga þeirra aðeins ein lausn á vanda þeirra sem heltók þá: Að komast eins langt persónulega og unnt væri, sama hvaða meðulum væri beitt. 

Þrátt fyrir verðlaun fyrir hetjuskap í Fyrri heimsstyrjöldinni var það Hitler engin huggun miðað við þau gríðarlegu vonbrigði sem úrslit styrjaldarinnar ollu honum. 

Því miður voru honum ekki gefnir hæfileikar á sviði málaralistarinnar. Já, því miður, því að hefði hann náð langt á því sviði, hefði hann fengið útrás þar og heimurinn losnað við hann sem ræðumann og stjórnmálamann og einræðisherra. 

Það hjálpaði Hitler til að ná jafn langt í völdum og áhrifum og hann gerði, að hann gat beislað vonbrigði hundraða milljóna manna með kreppu, atvinnuleysi og spillt stjórnmál, jafnt landa sinna og meðal annarra þjóða og látið þessi vonbrigði fá útrás í takmarkalausri hlýðni og aðdáun á Foringjanum.

Það er til marks um hve áhrifa illmennanna Hitlers og Himmlers gætti víða, að í hitteðfyrra komst ég að því að helsti heimilisvinur foreldra minna, sem sendur hafði verið við annan mann til Dachau í Þýskalandi 1938 í boði Himmlers til að læra mótasmíði í höggmyndalist, hafði fengið í hendur sérstaka leynilega sendistöð til þess að grípa til þegar hann kom til baka til Íslands.

Hana átti hann að nota í þágu Þjóðverja ef þurfa þætti.

Aldrei kom til þess enda var hann afhuga nasismanum.

Í einhverju gálgahúmorskasti gerði hann samt árið 1948 stóran öskubakka með tákni SS-sveitanna, hauskúpu og krosslögðum leggjum, en án borðans og SS stafanna,og gaf föður mínum hann í afmælisgjöf.

Hefur þessi bakki verið varðveittur síðan.

Lubitz er eins og Breivik talinn hafa verið sallarólegur þegar hann framdi ódæði sitt. 

Valdi af kostgæfni svæði, sem hann dýrkaði mjög, til þess að steypa þotunni þar niður. 

Oft velja hinir sjúklega vonsviknu sér blóraböggla til þess að steyta skapi sínu á, og hjá Hitler voru það Gyðingar og aðrir "óæðri kynþættir" og einnig kenndi hann þýskum krötum um niðurlægingu Þjóðverja í Versalasamningunum. 

Slagorðið "aldrei aftur 1918!" réði því að í stað óhjákvæmilegs ósigurs og uppgjafar haustið 1944 var milljónum manna fórnað síðustu mánuði stríðsins. 

Eftir að hafa komist í hæstu hæðir valda og áhrifa steyptist Hitler með þjóð sinni niður í einhverja dýpstu niðurlægingu, sem hugsast getur. 

Á okkar tímum stórhættulegs atvinnuleysis ungs fólks og vonbrigða er auðvelt að finna blóraböggla í innflytjendum og múslimum.

Hæstiréttur Bandaríkjanna féllst á það 1971 að Muhammad Ali gæti neitað að fara í herþjónustu á trúarlegum forsendum, sem fundust í beinni tilvitnun í Kóraninn þess efnis að múslimi mætti aldrei drepa mann. 

Öfgamenn, fullir vonbrigða með eymd og spillingu, oftúlka hins vegar ákvæði úr Kóraninum þess efnis að Allah einn geti fyrirskipað "Jíhad", "heilagt stríð" og þar með eru fundir blórabögglar, Gyðingar og vestrænar þjóðir til þess að herja á með hryðjuverkum.

Vonbrigði á báða bóga fóstra þann veruleika, sem sýndist ósennilegur um síðustu aldamót, að 21. öldin yrði öld trúarbragðastyrjalda.  

Fyrrum kærasta Lubitz tjáir sig

Alls ekki nýtt fyrirbæri.

Á síðustu 18 árum hafa orðið að minnsta kosti þrjú stór flugslys, þar sem talið var að flugstjóri hafi vísvitandi grandað vélinni og þeim sem um borð voru, þannig að slíkt er alls ekki nýtt fyrirbæri. 

Hvort Andreas Lubitz hafi vitað um þetta er sennilega ekki vitað né heldur hvort hann hafði séð eða frétt af opnunaratriðinu argentínsku kvikmyndinni Relatos salvajes. 

Sé það rétt að í honum hafi blundað alvarlegt þunglyndi sem gat brotist fram þegar hann réði ekkert við það, er alls óvíst hvort fordæmi hafi haft nokkuð að segja í því efni. 

Það er þekkt einkenni á alvarlegu þunglyndi, að það getur virkað eins og snöggt líkamlegt kast á við flogakast, verið algerlega óviðráðanlegt þegar það dynur yfir. 

Miðað við það að svona atvik höfðu hent áður, má það merkilegt teljast að ekki skyldi vera skilyrðislaust bann við því að aðeins einn maður væri í stjórnklefanum, jafnvel þótt um skamman tíma væri að ræða. 

Það var svona álíka gáfulegt og að segja að allt í lagi væri að vera ekki með spennt bílbelti í stuttum bílferðum eða óspenntur um skamman tíma, svo sem eins og svarar til einnar klósettferðar. 

Eitt helsta lögmál varðandi öryggi í flugi er nú einfaldlega lögmál Murphys, sem hljóðar nokkurn veginn þannig, að ef eitthvað geti farið úrskeiðis, muni það gerast fyrr eða síðar. 

Tafarlaus viðbrögð Icelandair, Wow air og fleiri flugfélaga segja sína sögu um það. En þessi mistök sem áttu svo stóran þátt í slysinu í frönsku Ölpunum, kostuðu allt of mörg mannslíf.  

Líkindin vekja óhug

Fært til sjónflugs norður en ófært sömu leið suður.

Svo ótrúlega sem það kann að hljóma getur verið ófært til sjónflugs frá Sauðárkróki til Reykjavíkur á sama tíma sem það er fært til flugs frá Reykjavík til Sauðárkróks. 

Þetta á við veður líkt því sem var í dag á þessari flugleið. 

Stundum ná élin ekki hátt og hægt að smokra sér yfir þau eða yfir éljagarða, þar sem eru skörð í þá. 

En að undanförnu hafa verið dæmi þess að éljaklakkarnir hafi náð upp í meira en 20 þúsund fet. Við slík skilyrði er oft ófært til flugs vegna éljanna, ef þau eru mjög dimm.

Í dag bar 40 hnúta suðvestanvindur éljagarðana frá Reykjavík í átt til Skagafjarðar.

Það þýddi, að hver éljagarður og jafnframt hver sólarglenna á milli þeirra var tæpa þrjár klukkustundir á leiðinni frá Reykjavík til Sauðárkróks.

Þetta auðveldaði mjög sjónflug þessa leið, ef viðkomandi flugmaður gaf sér nægan tíma til þess að halda sig inni á birtusvæðunum á milli éljanna ef él framundan virtist loka leiðinni.

Þá var fræðilega hægt að fljúga í heiðskíru veðri og sólskini alla leið á þremur tímum og jafnvel styttri tíma ef fær leið fannst í gegnum élin eða skörð á milli þeirra.

Ef engin él hefðu verið eða engar tafir vegna þeirra hefði flugtíminn orðið 50 mínútur. 

Öðru máli gilti um að fljúga frá Króki til Reykjavíkur. Mótvindurinn gerði það að verkum að jafnvel þótt engin él væru, varð flugtíminn, án nokkurra tafa vegna élja, tvær klukkustundir í stað 1 klst og 20 mínútna í logni.

Ofan á þetta hefði bæst að ef við segjum að 20 mínútur hafi liðið á milli éljagarðanna í dag hafi allt að tíu stykki verið á leiðinni hverju sinni og flugmaðurinn því neyðst til að fljúga í gegnum þá alla og einnig í gegnum sex viðbótar éljagarða, sem komust inn á leiðina á meðan á fluginu stóð.

Við blasir, að þetta hefur verið vonlaust í jafn dimmum éljum og voru í dag.

Nú er rétt að geta þess, að élin verða minni og auðveldari viðfangs þegar komið er norður fyrir heiðar og þá styttast flugtímarnir, sem nefndir eru hér að ofan. 

En tæplega hálf leiðin er sunnan heiða, svo að meginniðurstaðan er þessi: 

Það gat verið fært til sjónflugs frá Reykjavík til Sauðárkróks í dag að því gefnu að flugmaðurinn hefði nóg flugþol og gæfi sér nægan tíma, en ófært á sama tíma frá Sauðárkróki til Reykjavíkur.    

Lenti heilu og höldnu

Hægan! Hægan!

Meðalhiti í mars er svipaður og í desember, janúar og febrúar. Í apríl hækkar hann um skitin 2,5 stig og verður í miðjum mánuðum svipaður og hann er að meðaltali í byrjun nóvember. 

Í ljósi þessa er ekki raunhæft að ætlast til þess að vorið fari að koma í mars, og það er fullkomlega eðlilegt að það komi heiftarleg illviðraköst allt fram í lok apríl.

Þau eru kölluð "páskahret" en eru bara af sama toga og öll önnur hret vetrarins, sem samkvæmt almanakinu íslenska er frá því um 20. október til 20. apríl. 

Njótum þess hins veggar að sólin er komin jafnhátt á loft hún er í septemberbyrjun. 

Varðandi veðrið að öðru leyti og þrána eftir sumarveðri gildi hins vegar: Hægan! Hægan!  

 

Þurfum enn að bíða eftir vori

Minnir um sumt á flugslys í Mexíkó.

Hafi aðstoðarflugmaður vélar GermanWings leynt upplýsingum um heilsu sína, andlega eða líkamlega, minnir það á flugslys sem varð fyrir um áratug, þegar leiguþota steyptist niður í miðja Mexíkóborg, hátt á annan tug fórust og tugir slösuðust. 

Við rannsókn slyssins kom í ljós að flugmennirnir höfðu falsað og svikið út réttindi sín til að fljúga þotunni, sem var af Learjet gerð. 

Í aðflugi að flugvelli Mexíkóborgar lentu þeir í kjölfari og vængendahvirflum frá Boeing 767 sem var á undan þeim í aðfluginu. 

Á hljóðrita heyrðist vel, að þeir vissu ekki gjörla hvernig þeir áttu að halda þannig hraða og lækkun þotunnar svo að hún héldist í lágmarks fjarlægð frá þotunni á undan, vegna þess að þeir kunnu ekki á nærri öll tækin í þotunni. 

Þeir höfðu bjargað sér við að fljúga þotum af þessari gerð fram að þessu, en þarna kom kunnáttuleysi þeirra þeim í koll og olli stórslysi.

Þess má geta að þetta var leiguflug fyrir forseta Mexíkó og var innanríkisráðherrann, næst æðsti maður landsins og mjög efnilegur upprennandi forystumaður landsins, meðal farþega í vélinni.

Hafi leynt þunglyndi átt þátt gjörðum aðstoðarflugmanns þotu GermanWings er það að vissu leyti hliðstætt vanhæfni flugmannanna á þotunni sem fórst í Mexíkó. 

 

Leitaði tvisvar til læknis

Maðurinn að verða eina ógnin við öryggið?

Fyrsta hugsunin sem flaug víða um þegar fréttist af brotlendingu þotu Germanwings snerist um það hvaða galli á þotum af þessari gerð kynni að hafa valdið þessum ósköpum.  

Auðvitað verður hin 100% örugga flugvél aldrei framleidd, þótt öryggið geti nálgast þá tölu og orðið 99,99999...% eins og það er vafalaust í þessu tilfelli, líkt og í farþegaflugi almennt. 

Framfarir í öryggismálum í flugi hafa orðið svo miklar á síðustu áratugum að nú stefnir í það að mesta ógnin, sem þar er enn, sé maðurinn sjálfur, þ. e. mistök og mannlegir brestir þeirra sem vinna við það að framleiða flugvélar, viðhalda þeim og fljúga.

Og þá fer málið að vandast, því að þeim sannindum verður ekki hnekkt, að það er mannlegt að skjátlast, - errare humanum est. 

Stillti sjálfstýringuna á 96 fet