Reglustikuhagfræði á líf og þroska.

Þeir sem elska tölfræði eru nauðsynlegir fyrir þjóðfélagið. En hagfræði er meira en tölur og strikaðar línu í lífi, starfi og þroska einstaklinganna eru ekki reglustikulínur. 

Með reglustikuhagfræði er hægt að finna út að að spari þjóðfélaginu miklar fjárhæðir að allir útskrifist úr skóla einu eða tveimur árum fyrr en nú er og komi þar af leiðandi fyrr inn í hóp þeirra sem "skaffa" verðmæti.

Með sams konar hagfræði má komast að þeirri niðurstöðu að sumarleyfi í skólum eigi ekki að vera nema tvær vikur og að nemendur myndu komast hraðar í gegnum skólakerfið ef þeir fengju kost á að sitja tíma í yfirvinnu fram á kvöld og um helgar.

Reglustikuhagfræðin gerir ráð fyrir að nemendur séu eins og ílát sem hægt sé að fylla af þekkingu og kunnáttu líkt og að hella eldsneyti á brúsa.

En með slíku er verið að sniðganga atriði eins og ánægju af mannlegum samskiptum, þroska, víðsýni, lífsgleði og lífsreynslu, ást og hamingju af því að það er ekki hægt að mæla þessi atriði í metrum, klukkustundum, kílóum eða kílóvöttum.

Á árum áður gafst námsfólki tækifæri til þess að lifa og starfa við fjölbreytt störf til sjávar og sveita, kynnast mismunandi aðstæðum og ólíku fólki og öðlast við það víðsýni, þroska og lífsreynslu sem gerði það ánægðara með lífið og gerði það að betri manneskjum og þjóðfélagsþegnum.

Slíka nauðsynlega þætti í lífshamingju og lífsfyllingu er ekki hægt að mæla og það er heldur ekki hægt að fá einskonar "hraðhleðslu" af þeim eins og býðst þegar rafbílar eru hlaðnir.

Af því að reglustikuhagfræðin getur ekki mælt þann ávinning sem fæst við það að sem flestir fari út í atvinnulífið sem þroskaðastir, ánægðastir og hamingjusamastir setur hún töluna núll við þann þátt.

Af svipuðum toga er reglustikuhagfræðin búin að alhæfa um það að fólk eigi ekki að eignast börn fyrr en eftir námsferil, vegna þess að barneign trufli námið og kosti samfélagið peninga.

En sömu reiknimeistarar gleyma alveg að giska á, hvað það kosti að barneignir séu að trufla atvinnuframlag síðar á ævinni þegar fólk er á hátindi getu sinnar í framlagi til þjóðfélagsins.

Þeir gleyma því að því fyrr á ævinni sem fólk eignast börn, því fyrr fljúga þessi börn úr hreiðrinu og taka ekkert tillit til þess að það er algerlega einstaklingsbundið á hvaða tíma ævinnar er best fyrir fólk að eignast afkomendur.       

Mikilvægt að njóta menntaskólaára

Völd spilla, - langvarandi völd gerspilla.

Það getur vel verið að Bretar og Bandaríkjamenn séu súrir yfir því að hafa ekki fengið HM í sinn hlut 2018 og 2022. En sú vörn Sepp Blatters að hneykslismál FIFA séu spunnin upp af þessum þjóðum er aumleg og ber vitni um firringu þess, sem hefur lengi notið mikilla valda. 

Völd spilla, og langvarandi og mikil völd gerspilla. 

Nú þegar liggja fyrir gögn um misferli undirmanna Blatters og í þroskuðum lýðræðisríkjum segir viðkomandi yfirmaður af sér þegar undirmenn hans lenda í jafn alvarlegum málum og hér er um að ræða, jafnvel þótt yfirmaðurinn eða ráðherrann sé ekki sekur. 

En Blatter virðist vera á svipuðu róli og íslenski innanríkisráðherrann sem þvertók fyrir að stíga til hliðar vegna alvarlegs máls í ráðuneyti hans, heldur talaði um að málið væri spunnið upp sem "ljótur pólitískur leikur." 

Súrir því þeir fengu ekki HM 2018 og 2022

"Þeir birtust"?

Björgólfur Thor Björgólfsson átti eina eftirminnilegustu setninguna í mynd Helga Felixsonar um Hrunið. 

Hann var spurður: "Hvað varð um allar þessar hundruð milljarða króna?"

Björgólfur svaraði: "Þeir hurfu." 

Ef hann yrði spurður núna hvaðan þessar 173 milljarðar, sem hann á núna, hefðu komið, myndi hann þá svara: "Þeir birtust"?

„Fjármálaskúrkurinn snýr aftur“

Víðigerði er næst miðju milli Akureyrar og Reykjavíkur.

Frá Staðarskála til Reykjavíkur eru 163 kílómetrar til Reykjavíkur en 225 til Akureyrar. Staðarskáli er því ekki alveg miðja vegu á milli þessara staða. 

Miðjan er við bæinn Gauksmýri en Víðigerði er 11 kílómetrum norðar en Gauksmýri. Frá Víðigerði eru sem sagt 207 kílómetrar til Reykjavíkur en 181 til Akureyrar. 

Snúist ferðin milli Reykjavíkur og Akureyrar um tvo sem jafnasta áfanga er Víðigerði sá veitingastaður við þjóðveg 1 sem kemst því næst.

Ef krafan er um fjóra sem jafnasta áfanga verða það Reykjavík-Baulan/Bifröst/Hreðavatnsskáli-Víðigerði-Varmahlíð. 

Þrir sem jafnastir áfangar verða hins vegar Reykjavík-Staðarskáli-Blönduós-Akureyri.

En auðvitað eru það mörg önnur atriði en svona stærðfræði sem ráða mestu um það hvar með stansa.

Það þarf til dæmis ekki nema einn hlandspreng til að breyta öllu.  

Víðigerði verður North West Hotel

Skref í rétta átt.

Dómur Hæstaréttar í Gálgahraunsmálinu í dag er mikilvægt skref í rétta átt varðandi stöðu náttúruverndar á Íslandi þótt æskilegt hefði verið að hann hefði verið alger sýknudómur vegna þeirra aðferða sem Vegagerðin og lögreglan beittu.

21. október 2013 voru tvö dómsmál í gangi varðandi vegalagninguna í Gálgahrauni.

Annað þeirra var lögbannsmál þar sem vegarstæðið og hraunið sjálft var svokallað andlag, þ. e. verðmæti sem vernda þyrfti þar til málinu lyki fyrir dómstólum.

Í stað þess að bíða eftir málalokum í þessum dómsmálum réðist hins vegar 60 manna lögreglulið búið handjárnum, gasbrúsum og kylfum að friðsömu náttúruverndarfólki, sem ekki hreyfði legg né lið, og beitti aðferðum, sem brutu gegn meðalhófi, til þess að færa fólkið í fangaklefa og handjárna sumt af því.

Það sem verra var: Beitt var stærsta skriðdreka landsins í formi risajarðýtu til þess að brjóta hraunið með látum í spað á alls 3ja kílómetra kafla og eyðileggja með því andlagið á sem stystum tíma, í þessu tilfelli á átta klukkustundum. 

Skriðdreki þessi sást ekki aftur á svæðinu og framkvæmdir lágu niðri mánuðum saman um veturinn.

Tilgangurinn var augljós: Að valda sem mestum náttúruspjöllum á sem skemmstum tíma og eyðileggja jafnframt bæði dómsmálin, sem átti eftir að útkljá.  

Í gögnum sem sækjandi lagði fram í málinu varðandi skýrslu lögreglunnar um aðgerðir var klykkt út með þessari setningu: "Klukkan 17:46. Aðgerðum lokið og við erum komnir í gegn."

En Gálgahraunsmálinu er hvergi nærri lokið. Framundan er hugsanlega nokkurra ára ferli þess, sem við, sem þarna vorum handtekin, erum viss um að mun enda með fullri uppreisn æru Hraunavina.

Í stuðningssamkomu í Háskólabíói var sunginn baráttusöngurinn "Sigur vinnst um síðir" (We shall overcome)

Hann verður sunginn áfram.   

Tónn sleginn fyrir náttúruvernd

Afreksmaðurinn Agnar Kofoed-Hansen.

Við Íslendingar tökum því sem gefnum hlut hve langt við höfum náð á ýmsum sviðum flugmála. 

En það var ekki gefið og þessi bylting kom ekki af sjálfu sér. Það var ekki sjálfgefið að Ísland breyttist á fimm árum úr flugvallalausu landi án landflugvéla í land með tvo alþjóðaflugvelli og tvö öflug flugfélög.

Og heldur ekki sjálfgefið að eftir stríðið fengum við Íslendingar úthlutað til flugumferðarstjórnar margfalt stærra svæði á Norður-Atlantshafi en eðlilegt var miðað við stærð þjóðarinnar.

Til alls þessa þurfti öfluga frumherja og kjarkmikla baráttu- og hæfileikamenn á borð við Örn Johnson og Agnar Kofoed-Hansen.

Agnar var einstakur hæfileikamaður og glæsimenni. Aðeins 24 ára gamall hafði hann lært flug hjá danska sjóhernum, flogið í Danmörku, Noregi og hjá Lufthansa í Þýskalandi, verið hvatamaður og driffjöður við stofnun Svifflugsfélags Íslands, Flugmálafélags Íslands og Flugfélags Íslands, fengið þýska flugvél og leiðsögumenn til Íslands, fundið 38 lendingarstaði á landinu og orðið flugmálaráðunautur ríkisstjórnarinnar og lögreglustjóri í Reykjavík.

Hann varð síðar fyrsti íslenski flugmálastjórinn og í því embætti tókst honum að afla sér gríðarlegra virðingar á alþjóðlegum vettvangi sakir þekkingar, reynslu og persónutöfra.

Ég fór sem fréttamaður með honum í ferðalag um Noreg til að kynnast flugmálareynslu Norðmanna og alls staðar þar sem Agnar kom var framkoma hans svo heillandi, að maður var að springa af stolti fyrir Íslands hönd.

Stærð og geta íslenskrar flugumferðarstjórnar var kórónan á ferli Agnars og enn sjáum við ný dæmi um það traust sem hún nýtur.

Kangerlussuaq-flugvöllur, þar sem Íslendingar hafa nú tekið að sér flugumferðarstjórn, er magnaður staður við botn 185 kílómetra langs samnefnds fjarðar, með jökla á alla vegu en samt með "arabíska" eyðimörk fyrir innan í mynni fagurs og gróðursæls dals, þar sem risastór skriðjökull fyllir dalbotninn með fossandi jöklusá.

Það er ævintýri líkast að koma á þetta svæði þar sem meðalhitinn að degi til í júlí er 16 stig, og ég er að hefja vinnu við að setja saman mynd um það sem tekin í ferðalagi yfir Grænlandsjökul 1999.

Flugvöllurinn hefur hingað til borið danska nafnið Syðri-Straumfjörður eða Söndre Ström í munni Íslendinga og Dana en að sjálfsögðu eigum við að nota grænlenska nafnið.

Agnar lést 1982, 67 ára gamall, og vannst ekki tími til að skrásetja minningar hans nema frá yngri árum hans. 

3. ágúst næstkomandi eru 100 ár frá fæðingu hans og vonandi verður gert eitthvað til að minnast þess.  

Isavia með flugumferðarstjórn á Grænlandi

Tíföldunarþörfin íslenska.

Tíföldunarþörf virðist nokkurs konar lögmál í hugsunarhætti Íslendinga.

Og framsetningin er yfirleitt sú sama: Það kemur í ljós að reksturinn ber sig ekki nema "einingarnar verði stærri." Án tífaldrar stækkunar er allt í voða. 

Fyrsta álverið í Straumsvík framleiddi 33 þúsund tonn af áli á ári. Það þótti svo svakalega mikið magn að ekkert minna orð en "stóriðja" dugði, sem er sérkennileg þýðing á enska heitinu "heavy industry" sem réttara væri að kalla heitinu "þungaiðnaður." 

Svo stórkostlegt þótti þetta álver, að 200 megavatta virkjunin, sem reist var, framleiddi meira en tvöfalt meiri raforku en talið var að við sjálfir myndum nokkurn tíma þurfa.

Álverið á Reyðafirði átti í upphafi að verða 120 þúsund tonn eða næstum fjórum sinnum stærra en álverið í Straumsvík var upphaflega.

En þegar komið var nógu langt af stað með það og Fljótsdalsvirkjun, sem átti að gefa álverinu orku, birtist austfirska "túrbínutrixið" í allri sinni dýrð: Talið var að fjórfalt Straumsvíkuálver yrði of lítið til þess að borga sig, og þess vegna þyrfti það að vera þrefalt stærra og þurfa þrefalt stærri virkjun.

Brýn nauðsyn væri á álveri sem væri tíu sinnum stærra en fyrsta álverið í Straumsvík, sem hlaut sæmdarheitið stóriðja. 

Og sömleiðis væri 120 þúsund tonna álver, sem áður hafði verið mært sem allsherjar lausn á öllum "fólksfjöldavanda" Austurlands, allt í einu orðið of lítið og voðinn vís nema það yrði þrefalt stærra. 

Þeir, sem andæfðu þessari stórfelldu stækkun voru úthrópaðir sem "eyðileggjendur" sem vildu "eyðileggja" alla milljarðana sem þegar væru komnir í verkefnið og "leggja Áustfirði í auðn."

Allar ábendingar um möguleika ferðaþjónustu voru úthrópaðar sem fánýtir "geimórar" og "fjallagrasarugl."

Í kjölfarið fór hröð þróun sem hefur endað með því að nú framleiðum við fimm sinnum meiri raforku en þarf til okkar eigin nota fyrir íslensk heimili og fyrirtæki. 

Við framleiðum raunar meira en tíu sinnum meira rafafl samtals en fékkst með hinni fyrstu "stórvirkjun" við Búrfell.

En skyndilega er þetta ekki nóg, heldur er nú sagt að stefni í raforkuskort og atvinnuleysi nema að við framleiðum tíu sinnum meira en við þurfum sjálf fyrir íslensk heimili og fyrirtæki.

Og jafnvel sé það ekki nóg, heldur þurfi að ganga miklu lengra en það til þess að fullnægja eftirspurn eftir raforku í gegnum sæstreng til Evrópu, sem ekki sé spurning um hvort, heldur hvenær muni koma.

Tíu sinnum meiri raforka yrði þá ekki nóg, heldur líklega 20 sinnum meiri.

Í fyrstu var haldið að þjóðinni 90-120 þúsund tonna álverum á Bakka og í Helguvík.

Túrbínutrix á báðum stöðum og jafnvel viðbótar túrbínutrix í Þorlákshöfn, ef einhverjir skyldu vera búnir að gleyma fréttunum af undirbúningi fyrir bráðnauðsynlegt álver þar til að "bjarga Suðurlandi."

Þeir, sem bentu á að hér væri verið að leyna staðreyndum voru vændir um að ljúga upp á Alcoa og Norðurál. Þess var til dæmis krafist af mér að ég bæðist afsökunar á því sem ég hefði skrifað um þetta. 

En síðan datt sannleikurinn óvart upp úr forsvarsmönnum þessara fyrirtækja, af því að fyrir lá heitið "fyrsti áfangi" þegar 90-120 þúsund tonna stærð var haldið á lofti.

Þeir viðurkenndu með semingi að 340-360 þúsund tonna álver væru algert lágmark til að bera sig, tíu sinnum stærri álver en það fyrsta í Straumsvík. Og þar með þyrfti 1400 megavatta virkjanir samtals, sem sagt, meira en tíu sinnum meira rafafl en þurfti til fyrsta álversins á Íslandi.

Nú blasir túrbínutrix fiskeldisins við: Það verður að tífalda framleiðsluna til þess að hún sé samkeppnishæf.

Nú þegar eru eldislaxar farnir að ganga upp í ár, sem hafa verið með villta laxa. Í Noregi reyna menn að leyna og þræta fyrir vandann varðandi fiskeldið þar.

En hér á landi er hugsunin ekki á þessum nótum. Hér vilja menn að sjálfsögðu tífalda vandann, tífalda framleiðsluna. Annars er allt í voða, fiskeldið ber sig ekki og byggðirnar leggjast í eyði. 

Það er ekki langt síðan að 100 þúsund ferðamenn komu til landsins á ári. Nú koma tíu sinnum fleiri en samt þykir sumum ferðaþjónustan ekki nógu mikil til þess að hún geti velt stóriðjunni af stalli sem mesta bjargvætti íslenskrar atvinnusköpunar, þótt í álverunum vinni einnan við eitt prósent af vinnuafli Íslendinga.    

 

Væntingar um tífalda framleiðslu

Ási: "Óboðlegt fyrir Eyjamenn með mökum í tíu manna klefa".

Fyrirsögnin er tekin beint upp úr ræðu Ásmundar Friðrikssonar á þingi, sem vitnað er í í tengdri frétt á mbl.is. Kjarni málsins felst í eftirfarandi stöku: 

 

Ási bendir á það hér,

að undir mörgum hitni

ef sofið hjá til Eyja er

með átta manns sem vitni.

Ríkisstjórnin með mökum í sama klefa

"Krónan tók á sig höggið". Jahá? Ekki almenningur?

"Krónan tók á sig höggið.." "Krónan lagði grunn að nýjum stöðugleika." Svona orða þeir hlutina sem telja að við eigum að falla fram og tilbiðja þau öfl í þjóðfélaginu sem nú er hamast við að fría sig allri ábyrgð á því, af hverju "krónan tók á sig höggið." 

Það er talað um verðgildi krónunnar eins og eitthvað sem komi almenningi ekki við. 

En það er nú öðru nær. Stórfelldasta gengishrun í rúm 40 ár bitnaði samstundis á almenningi og var hrein kjaraskerðing af áður óþekktri stærð. Það var almenningur sem tók á sig höggið ef einhver skyldi hafa gleymt því eða vilja leyna því. 

Síðan segja sömu ritarar nýrrar sögu af Hruninu, að verðbólguna, sem fylgdi, megi skrifa á reikning þeirra sem tóku við strandaðri þjóðarskútu, komu henni af skerinu út úr skerjagarðinum og gerðu við hana svo að hún gæti siglt á ný.

Öflin, sem sigldu okkur í strand, eru sýknuð af allri ábyrgð, mærð að nýju og þeim þakkað "lengsta stöðugleikaskeiðið."

Þegar litið er á línuritin sést að þetta stöðugleikaskeið hófst reyndar áður en gömlu Hrunöflin tóku við stjórninni. Og auðvitað er þagað um það, að meginorsök þess að verðbólga hefur haldist lág er sú, að við fengum að gjöf erlendis frá stærstu og varanlegustu verðlækkun á olíu á síðustu árum.   

Lengsta stöðugleikaskeiðið lengist

Lifir enn góðu lífi.

Sá hugsunarháttur, sem lýst er í nýrri könnun um "forsendur" fyrir lántökum, sem "ekki var neitt vit í" í aðdraganda Hrunsins, lifir enn góðu lífi á ýmsum sviðum.

Í þessari nýju könnun kemur það í ljós sem raunar var alkunna, að í ótrúlega mörgum tilfellum töldu lántakendur það næga forsendu fyrir glórulausum lántökum sínum, að nær takmarkalaust lánsfé var í boði.

Var það eitt talin næg forsenda fyrir lántökunum, þótt auðvelt hefði átt að vera að sjá strax þá að þessi "forsenda" fyrir þeim var glórulaus, enda gengi krónunnar og hlutabréfa á þann veg að það gat ekki verið annað en tímabundin bóla.

Og fyrr en varði kom hið sanna í ljós.

En eftir á var málum snúið þannig að hinn skefjalausi aðgangur að lánsfé hefði verið gild forsenda fyrir "lántökum sem ekkert vit var í" og þess vegna yrði að bæta viðkomandi upp "forsendubrest", sama hvernig hann var til kominn.  

Með svipuðu hugarfari er því haldið fram nú sem góðum rökum fyrir því að fara á svig við eðlileg vinnubrögð verkefnastjórnar rammaáætlunar við flokkun virkjanakosta, að mikið framboð sé á viðskiptavinum á sviði orkufreks iðnaðar ( les: orkubruðlsiðnaðar ) og þjóðarnauðsyn sé að selja þeim eins mikla og ódýra orku og mögulegt sé og afgreiða "biðröðina" hratt. 

Þetta kom strax fram 2008 þegar þeir sem höfðu eitthvað við það að athuga að setja niður tvær risavaxnar olíuhreinistöðvar á Vestfjörðum voru stimplaðir sem "óvinir Vestfjarða." 

Samt blasti við að hvergi á Vesturlöndum vildi neinn fá slíkan óhroða til sín, enda hefur ný olíuhreinsistöð ekki risið þar í meira en aldarfjórðung.

 

Fortíð umsækjenda um orkuna virðist litlu máli skipta, hvort sem það eru skúffufyrirtæki í eigu óþekktra rússneskrar oligarka eða fyrirtæki kennitöluflakkara með ljótan feril að baki á Vesturlöndum.

Því síður er tekið mark á eindreginni andstöðu ferðaþjónustunnar, öflugasta atvinnuvegs þjóðarinnar gegn því að mesta verðmæti landsins, einstæð náttúra, verði útleikin eins og stóriðjufíklarnir sækjast skefjalaust eftir.

Nei, "orkufrekur iðnaður" er mærður sem undirstaða velmegunnar þjóðarinnar og "forsenda fyrir atvinnusköpun" þótt innan við 1% af vinnuafli landsmanna starfi við hann, en hins vegar 14% starfi beint við ferðaþjónustuna sem þar að auki gefur meira en tvöfalt meiri virðisauka inn í samfélagið en stóriðjan.  

Sögðu ekki „neitt vit“ í lánum