Brýnt að taka púlsinn á ný.

Deilurnar um hvalveiðar Íslendinga hafa staðið lengi og á þeim tíma hefur svo margt breyst, að það er brýnt að tekinn verði púlsinn á nýju á raunverulegu ástandi, hagsmunum og öðrum atriðum sem geta gefið grundvöll fyrir endurmat á þeim. 

Á síðustu árum hafa komið til skjalanna nýir og stórfelldir hagsmunir hvalaskoðunarfyrirtækja og einkennilega þrákelkni má það telja, að fara gegn einróma áliti borgarstjórnar Reykjavíkur um það að smækka hvalveiðisvæðið í Faxaflóa. 

Hvað vísindalegar staðreyndir snertir virðist ljóst að þau rök að þessum veiðum verði að halda áfram til að vernda fiskistofna gegn ásókn hvala, standast ekki. 

Núverandi veiðar eru víðs fjarri því að geta haft einhver merkjanleg áhrif á stærð hrefnustofnsins, svo dæmi sé tekið. Líklegast þyrfti að tuttugfalda veiðarnar að minnsta kosti til þess og auðséð er að slíkt er hrein fjarstæða.  

Vilja mat á hagsmunum vegna hvalveiða

Samsöngur reyndist vel í vinnu stjórnlagaráðs.

Fyrir fáu af því sem ég hef tekið mér fyrir hendur hef ég kviðið jafn mikið og því að starfa í stjórnlagaráði.

Í ráðinu var allt litróf þjóðfélagsins, allt frá ysta hægri til ysta vinstri og anarkisma, frá 24 ára konu til sjötugs karls, frá bónda að norðan til stærðfræðings með pólsku nafni. 

Helmingur fólksins hafði áður starfað á vegum flokka, allt upp í þingmennsku og skiptust nákvæmlega í sömu hlutföllum og þá voru á milli stærðar flokkanna .

Ekki vantaði ótrú og hrakspár um starfið, enda engin furða, því að miðað við viðvarandi ósætti á Alþingi voru líkurnar á tómu þrasi og togstreitu yfirgnæfandi.

Eins og þetta virtist vonlaust og kvíðvænlegt fyrirfram hef ég sjaldan orðið jafn undrandi og glaður yfir nokkrum hlut eins og því hvernig þetta varð þvert á móti að skemmtilegustu og mest gefandi vinnu, sem ég hef tekið þátt í.

Mikilsvert var að frá upphafi og í nokkrar launalausar undirbúningsvikur áður en eiginlega starfið hófst, var unnið afar skipulega og markvisst að því að búa til vinnuplan og áætlun um það hvernig starfið yrði framkvæmt og meðal annars höfð hliðsjón af vinnulagi með vísindalegu heiti sem reynst hafði vel erlendis.

Sumt af því sem gerði það ómögulega mögulegt virtst ekki stórt í sniðum, svo sem það að framkvæma þá tillögu Þorvaldar Gylfasonar að hefja hvern fund alls ráðsins með hressandi og sameinandi söng.

Þetta reyndist afar vel. 

Vill byrja þingfundi á söng

Opnir bílar og vélhjól eru lífsstíll.

Ísland er veðrarassgat segja sumir og afgreiða með því blæjubíla og vélhjól út af borðinu. 

En við áttum líka skáld sem orti: "Ég elska þig, stormur..!" 

Í svalasta landi Evrópu eru upphitaðir, vel hljóðeinangraðir og þægilegir bílar eftirsóttir, en þegar ég eignaðist fyrsta opna örbilinn, Fiat 500, fyrir níu árum, uppgötvaði ég á ný þá umhverfistilfinningu sem hafði ríkt á reiðhjólinu í árdaga æskuáranna. 

Nú á ég fimm gamla opna bíla auk rafreiðhjóls og blæs á mýtuna um það hvað það sé voðalegt að þurfa að "þola" umhverfishljóð og vind. 

Jafnvel þótt blæjan á blæjubílnum sé uppi vegna veðurs eða annars, er maður miklu meðvitaðri um umhverfið í kringum bílinn vegna þess að blæjan hleypir umhverfishljóði í gegnum sig, til dæmis á 27 ára gömlum Suzuki Fox sem ég hef undir höndum.  

Og hitinn er ekkert vandamál. Miðstöðvar í þessum bílum eru ekkert lakari en í lokuðum bílum af sambærilegri gerð.

Ég hef farið í jöklaferð á einum af blæjubílunum, Geo Tracker, (stuttum Suzuki Vitara árg. 91) og það var alveg nógu hlýtt í bilnum. 

Þegar meðfylgjandi mynd var tekin af honum, hafði leið hans legið yfir Goðabungu á Mýrdalsjökli að gosstöðvunum á Fimmvörðuhálsi. 

Það er enginn vandi að klæða af sér vind og regn á hjóli án þess að kaupa rándýran galla eða vera í vandræðum með hlífðarfatnað vegna rigningar eða óvæntrar skúrar. 

Á hjólinu mínu geymi ég laufléttar og hundódýrar regnbuxur og regnjakka í lokaðri körfu á stýrinu. 

Ég fór eitt sinn frá Reykjavík til Kröflu í rigningu á opnum Fiat 126 árgerð 1986, og sá bíll er svo lítill, að rigningin fer ekki ofan í hann meðan hann er á ferð, heldur þeytist upp af framrúðunni yfir galopið farþegarýmið og aftur fyrir bílinn. 

Blæjubíll sem blífur

Sums staðar mestu snjóalög í áratugi, annars staðar minni.

Í þá rúmlega hálfu öld sem ég hef að staðaldri flogið yfir hálendi Íslands minnist ég ekki annarra eins snjóalaga á þessum tíma árs á stórum svæðum og eru nú. Á efstu myndinni er horft til norðurs yfir sunnanverða Sprengisandsleið með Tungafellsjökul í bakgrunni á myndinni. 

Ágætt tækifæri gafst á föstudag í flugi frá Tungubökkum í Mosfellsbæ til Sauðárflugvallar á Brúaröræfum til að skoða þetta og kom í ljós að alveg sérstaklega mikill snjór er á afréttum Hreppamanna fyrir suðaustan Kerlingarfjöll. 

Hef ég aldrei séð neitt þvílíkt á þeim slóðum í lok júní. 

Ástandið er lítið skárra á Sprengisandsleið eins og sást á loftmyndum í fréttum Sjónvarpsins í gærkvöldi.

Venjulega nægir ekki að snjó taki upp á þessari leið, heldur verður oft að bíða aukalega eftir því að aurbleyta þorni og klaki fari úr jörð.

Kannski er hins vegar minni klaki nú en oft áður vegna þess að mikill snjór einangrar jörðina.

En vel sást, að Landsvirkjun hefur orðið að grafa snjógöng í gegnum stóra skafla á leiðinni upp yfir Skrokköldu.

 

Vonarskarðssvæðið er alhvítt og Hágöngulón ísi lagt þótt nú séu liðnar tvær vikur með góðum sumarhita á hálendinu.

Í baksýn sést Dyngjuháls alhvítur. 

Í ferðinni í gær var hiti um frostmark í 7000 feta eða 2100 metra hæð, sem er góður hiti að sumarlagi. 

Austar er gríðarlegur snjór á Gæsavatnaleið yfir Dyngjuháls, en fyrir austan hálsinn skiptir alveg um og er að mestu marautt allar götur frá Dyngjujökli norður um til Mývatnsöræfa. 

Enn þetta snjólétta svæði er aðeins um 30-40 kílómetra breitt, því að alveg skiptir um við ána Kreppu og eru óvenjumikil snjóalög á Brúardalaleið og í Brúardölum, þótt Sauðárflugvöllur skeri sig úr að vanda, marauður og valtaður og yfirfarinn í þessari ferð. 

Ástæðan fyrir snjólétta svæðinu norðan Dyngjujökuls er sú, að í vetur var eindæma langvarandi suðvestanátt og sunnanátt með snjókomu sem náði alveg austur á Dyngjuháls. 

En hann og Bárðarbunga sköpuðu skjól fyrir norðaustan sig. 

Snjórinn í Snæfelli og á Brúaröræfum er hins vegar til kominn vegna óvenju úrkomusamrar suðaustanáttar síðustu vetur, sem hefur þrýst snjókomu allt vestur að Kreppu. 

Á neðstu myndinni er horft í áttina að Fremri-Kárahnjúk og nyrsta hluta Hálslóns, sem er að vísu að mestu í hvarfi vegna þess hve lágt er í lóninu á þessum árstíma. 

Um úrkomuna og veðrið hefur mátt lesa úr úrkomutölum veðurstöðva þarna í vetur. 

 

„Snjór enn upp á þakbrún“

Stefán Logi Magnússon hélt á boltanum.

Skoða má umdeild atvik úr leik Stjörnunnar og KR í kvöld á kvikmynd sem sýnd var í tíu fréttum Sjónvarpsins í kvöld og taka út úr henni tvær ljósmyndir.

Atvikið umdeilda varð þegar markvörður KR missti boltann úr höndum sér þegar Ólafur Karl Finsen kom aðvífandi að honum.

Það skýrist aðeins við að skoða það á kvikmyndinni, sem sýnd var í tíu fréttum Sjónvarpsins í kvöld og á ljósmyndunum tveimur. 

Á fyrri myndinni sést Stefán Logi vera búinn að ná höndum um boltann og búinn að taka hann um 20 sentimetra upp af jörðinni, en jafnframt sést hvernig Ólafur Karl Finsen er á fullri ferð með tána í átt að boltanum. 

Á seinni myndinni hefur Stefán Logi misst boltann í þann mund sem táin á Ólafi Karli skall á honum, svo að boltinn skrúfast upp.

Tveimur sekúndum síðar kastar Stefán Logi sér í átt að boltanum, sem Ólafur Karl er að rekja í átt frá honum, en Stefán er of seinn, nær ekki til boltans, en fellir Ólaf Karl.

 

P.S. Í fyrstu útgáfu af þessum pistli varð nafnabrengl á markvörðum og var það snarlega leiðrétt.  

 

Upp úr sauð í sigri KR á Stjörnunni

Malbikaðar hraðbrautir um allt hálendið, líka að Sönghofsdal ?

Tilvist staðar, sem nefnist Sönghofsdalur, en finnst ekki á neinum kortum, varð mér kunn fyrir tæpum 20 árum, og þegar ég fór þangað til þess að skoða hann á jörðu niðri varð ég dolfallinn. 

Mig blóðlangaði til að kynna hann fyrir landsmönnum, enda hafði fram að því verið mitt helsta keppikefli varðandi kynningu á landi og þjóð, náttúruverðmætum og merku fólki, að fjalla um áður ókunna staði og fólk á starfsvettvangi mínum.

En eftir ferðir um þjóðgarða og víðerni í Ameríku og Norður-Evrópu, sá ég, að við Íslendingar vorum 30 til 40 árum á eftir erlendum þjóðum í því hvernig umgangast skyldi land með einstæða náttúru eins og Ísland, og að með því að sýna Sönghofsdal, kynni það að verða til þess að umferð um hann, bæði lögleg og ólögleg, ylli skemmdum og eyðileggingu á honum. 

Síðustu sumur hafa heldur betur sýnt, í hvert ófremdarástand hefur verið stefnt að þessu leyti hér á landi. 

Tuttugu árum síðar erum við að vísu enn á eftir öðrum þjóðum í reynslu og þekkingu á því hvernig umgangast skuli náttúruna á friðuðum svæðum, samanber umræðuna um náttúrupassann og aðrar ráðstafanir til verndunar og skipulags á svæðum og stöðum sem teljast til náttúruverðmæta.

En við þokumst þó áfram, allt of hægt að vísu, í átt til þess að læra af reynslu annarra þjóða í stað þess að gera öll mistök þeirra sjálf.

Lára er í næstu kynslóð á eftir mér, kynslóðinni, sem verður að leiðrétta mistök okkar kynslóðar og innleiða nútímalega og raunsæja sýn á það dýrmætasta sem þetta land býr yfir.

Því ákvað ég að greina henni frá Sönghofsdal, enda fyrirsjáanlegt, að fyrr eða síðar myndi einhver gera það, enda væri það stórfurðulegt ef ekki er óhætt að kynna náttúruverðmæti vegna þess að maður þyrfti að gera ráð fyrir að þau verði eyðilögð.

Þar að auki er staðurinn núna kominn inn í lögsögu Vatnajökulsþjóðgarðs og því meiri von en áður til þess að hægt verði að varðveita þessa gersemi.

En það stóð ekki á viðbrögðum á netinu í gær. Þess var meðal annars krafist að létt yrði leyndarhulunni af því hvar Sönghofsdalur væri svo að hægt yrði að leggja þangað malbikaðan veg svo allir kæmust þangað auðveldlega.

Þarna birtist enn ein tillagan um malbikaða upphleypta heilsársvegi þvers og kruss yfir hálendið til þess að "auðvelda aðgengi."

En aðgengi að hverju? Það er aldrei nefnt, en felst í því verðmæti íslenskra öræfa, að vera eina svæðið í Evrópu þar sem enn er friður fyrir mannvirkjagerð byggðra svæða úr steinsteypu, malbiki og stáli með upphleyptar hraðbrautir og sem flest af því sem ferðafólk frá öðrum löndum er að reyna að komast í burtu frá til að upplifa algera andstæðu þess á íslenska hálendinu.  

Og klykkt var út með því í þessum skrifum að með því að leggjast gegn slíkum vegum væri ég í frekju að koma í veg fyrir að nokkur gæti upplifað hálendið nema ég og moldríkir menn, sem hefðu efni á að aka um á jöklajeppum upp á annan tug milljóna stykkið.

Ég svaraði einni af þessari athugasemd með því að benda á, að hver sem væri, gæti leigt sér lítinn Jimny jeppa og komist um allar helstu hálendisleiðirnar.

Ég hefði keypt gamlan Suzuki Fox jeppa fyrir tólf árum á 300 þúsund krónur og notaði hann eingöngu til að fara á fjöll.

Og þess vegna væri honum sáralítið ekið, og af því að hann væri fornbíll, væru vegna eðlis málsins engin opinber gjöld af honum og mjög ódýrar tryggingar.

Á meðfylgjandi mynd er Súkkan á Bárðarbungu en í baksýn útsýn yfir Vonarskarð, Tungnafellsjökul og Hofsjökul. 

Erlendis er þjóðgörðum skipt upp í misjafnlega vernduð og ósnortin svæði.

Sums staðar eru það aðeins örfáir sem komast á viðkvæmustu staðina, annað hvort vegna þess hve "aðgengið er erfitt" eða með því að nota ítölu á þá.

En í staðinn eru veittar góðar upplýsingar um gildi þeirra, því að það eitt, að hafa vitneskju um þá, er mikils virði.

Öll hin vestræna heimsbyggð fór til dæmis á hliðina fyrir um 15 árum þegar Talibanar sprengdu Búddastyttur upp í fjöllunum í Afganistan, og höfðu þó nánast engir vestrænir menn komið að þeim.

En vitneskjan, myndir og frásagnir af þeim, nægðu til þess að þessi skemmdarverk á einstæðum menningarminjum voru fordæmd um allan heimm.

Að lokum er hér textinn við lagið sem sungið var í Ferðastiklum gærkvöldsins:

 

Í SÖNGHOFSDAL.  

 

Í Sönghofsdal bergmálar söngurinn vel. 

Sönghofsdal einstæða perlu ég tel: 

Stuðlabergshallir og heiðloftið bjart, 

hjalandi lækir og blómanna skart, 

:,: hnausþykka grasið og hraungrjótið svart :,: 

 

Ef þú í söng þínum yrkir mjög dýrt

álfar og huldufólk svara þér skýrt,

magna upp tónana´í margradda óð, 

máttuga hljómkviðu´og gjallandi flóð, 

:,: lofsöng um öræfin, land mitt og þjóð :,: 

 

Fjársjóður óbyggða falinn er hér. 

Fjarri´allri streitu og áreiti er. 

Herðubreið, fegurst í fjallanna sal,

fangar og hrífur hér meyju og hal. 

Og þögnin er guðdómleg í Sönghofsdal, 

               -

               - 

 þögnin er guðdómleg í Sönghofsdal. 

Á vespum um Ísland

Sambærilegt við að stöðva þegar gult ljós birtist.

Það þykir ekki fréttnæmt þótt bílstjóri stórrar rútu ákveði að stöðva hana þegar hann sér framundan að gult ljós kviknar á umferðarljósum til merkis um það að rautt ljós muni kvikna þar á eftir. 

Eða þegar bílstjóri sér álengdar þegar hann ekur vestur Miklubraut í átt að gatnamótum hennar og Grensásvegar og sér í talsverðri fjarlægð, að rautt ljós hefur kviknað við gangbraut yfir Grensásveg, en veit af reynslunni, að gult ljós muni birtast skömmu síðar á umferðarljósunum fyrir bílaumferðina vestur Miklubraut og þar á eftir muni birtast rautt ljós.

En einhvern veginn er eins og að allt verði miklu æsilegra í flugi, þótt um sambærileg atvik sé að ræða og í rauninni um "ekki-frétt" að ræða. 

Á flugvöllum með þokkalega mikilli umferð gerist það oft á dag að flugumferðarstjórar biðja flugmenn um að hætta við lendingu og fljúga umferðarhring í staðinn eða að "lengja í" aðfluginu eða taka þar aukalega hring, allt eftir aðstæðum, án þess að það ætti að vera fréttnæmt nema þegar um bráða hættu á slysi er að ræða. 

Og fréttafólk flaskar stundum á því að nota réttar skilgreiningar þegar það notar í fréttaflutningi orðið nauðlendingu um varúðarlendingu, en á þessu tvennu er skýr munur. 

Of lengi að fara af brautinni

Varla aftur snúið héðan af.

Kirkjumorðin í Charleston verða líklega til þess að hinn gamli fáni Suðurríkjanna verði að lokum tekinn niður þar sem fólki er í nöp við hann. 

Í sjónvarpsviðtali mátti heyra að svona fánar væru að vísu sagnfræðilegar minjar, en ættu heima á söfnum en ekki sem fánar á opinberum byggingum. 

En nú eru tilfinningarnar og reiðin sem fánarnir valda sennilega orðnar of djúpstæðar til þess að hægt verði að verja tilvist þeirra beint fyrir framan nefið á þeim, sem enn eru ósáttir við ástand kynþáttamála í Bandaríkjunum. 

Almennt má hins vegar segja að sögulegar minjar og mannvirki eigi að fá að vera í friði á þeim stöðum sem þeir eru. 

Ýmsum mannvirkjum harðstjóra er leyft að standa áfram, jafnvel þótt gerð þeirra hafi kostað mörg mannslíf eða verið þáttur í ógnarstjórn þeirra. 

Þrátt fyrir andúð Bolsévika og kommúnista á trúarbrögðum og ýmis slæm verk þeirra, sem byggðust á reiði út í klerkaveldi og skuggahliðar þess, voru byggingarnar í Kreml og í St. Pétursborg látin að mestu óhreyfð. 

Á okkar landi er mörgum í nöp við merki Danakonings á Alþingishúsinu og vilja láta rífa það niður og setja t. d. íslenska skjaldarmerkið í staðinn. 

Mikill munur er þó á því eða Suðurríkjafánunum, sem blakta á opinberum byggingum í Suðurríkjunum. 

Þrælahaldið í Bandaríkjunum og mannfall upp á hundruð þúsunda hermanna í Þrælastríðinu er sýnu neikvæðara en drottnun Dana yfir Íslandi, og enn eru í gangi deilur kynþátta í Bandaríkjum á sama tíma sem liðin eru 44 ár síðan Danir skiluðu okkur handritunum, en það verður að teljast einstakur gerningur í samskiptum nýlenduþjóða við fyrrum nýlendur sínar. 

Íslenska sjálfstæðisbaráttann átti til dæmis  það sérkenni að enginn féll í þeirri baráttu, og það var jú þáverandi þjóðhöfðingi okkar, konungur Íslands, sem bar endanlega ábyrgð á því að Alþingishúsið var reist. 

„Takið fánann niður“

Einfaldari lausn en hjólin, sem þegar eru komin.

Ég tek undir með borgarstjóranum varðandi það hve miklu getur munað að hafa smá hjálp við að hjóla upp brekkur á reiðhjólum. 

Í gamla daga hjólaði maður af ástríðufullu kappi upp brekkurnar, en nú hamla léleg hné og bak því að gera það í sama mæli og áður. 

Með því að nota reiðhjól með rafmagnsknúnu hjálparátaki, sem þegar eru á boðstólum, er hægt að velja sér aðferð við að hjóla, allt frá því að hjóla eingöngu með fótafli, hjóla með mismunandi blöndu af rafafli og hjólaafli, eða hjóla eingöngu með rafafli. 

En gallinn hefur verið sá að ekki er hægt að láta þessi hjól safna raforku þegar látið er renna niður brekkur. 

Mér sýnist þetta vera leyst á mjög einfaldan og léttan hátt á Kaupmannahafnarhjólinu svonefnda og það ætti líka að vera hægt á þeim hjólum, sem eru núna á markaðnum og bjóða upp á meiri notkun raforkunnnar.

Ég er viss um að það kemur að því að stórframfarir verði í gerð einföldustu rafknúnu farartækjanna, sem eiga framtíðina fyrir sér.

Miðað við þá getu núverandi rafhjóla að hægt sé að ferðast á þeim á einni hleðslu allt að 60 kílómetra á 30 km/klst meðalhraða ætti að vera hægt að tvöfalda drægi þeirra að minnsta kosti þegar við bætast framfarir í rafhlöðugerð.  

„Þetta er eins og að fljúga“

Hérna sést hvað er á seyði.

Á myndinni sést hvað er á seyði í hinu nýja Holuhrauni. Allt frá upphafi gossins hefur legið hraunelfa undir hrauninu, sem hefur sprottið fram undan hraunjaðrinum í næstum 15 kílómetra fjarlægð frá eldgígnum.

Verið rauð glóð, sem fallið hefur fram í eystri kvísl JÖkulsár á Fjöllum.

Nú er áin í vexti enda hefur verið 10-14 stiga hiti á þessum slóðumí nokkra daga.

Þótt hraunið sé ekki lengur glóandi myndar það gufubólstra þegar það mætir ánni, sem kælir það í leiðinni, og stígur efsti hluti bólstursins upp í 2000 metra hæð og sést langt að.

Þessi mynd var tekin í fyrradag og það er þjóðarfjallið, Herðubreið, sem vakir yfir öllu á þessu svæði.  

Gufubólstrar stíga frá Holuhrauni