Langt síðan svona tölur hafa sést.

Sjalfan hefur framlag Íslands í Eurovision verið eins spennandi og nú ef marka má hagstæðar spátölur í upphafi. 

Spennan er ekki einasta fólgin í þeim mögumleikum sem frábær uppsetning og útfærsla að öllu leyti gefur og hefur vakið verðskuldaða athygli, heldur ekki síður hitt hve vandmeðfarið verður að spila úr því mikla sem við höfum strax í höndunum. 

Litlu munaði að framlagi Íslands 2005 yrði vikið úr keppninni, af því að sú túlkun komst á kreik að framlag Íslands beindist að því að lítillækka keppinautana og keppnishaldarana. 

Og boðskapurinn var einnig einfaldlega það flókinn, að kjósendamassinn fékk ekki tíma til að taka framsetningu hans rétt, líkt og tekist hafði hér heima. 

Ef skynssamlega verður haldið á spilunum núna eru mjög spennandi möguleikar á að vel takist til, ef tekst að halda snjallri stjórn á atburðarásinni, en líka er hætta á að lítil mistök geti orðið dýrkeypt. 

5% líkur á Eurovision 2020 á Íslandi

"Þetta gerist ekki hér"?

Það var mörgum Norðurlandabúum mikið áfall þegar upp komst um svívirðilegar aðfarir Dana gegn svonefndum þýskum börnum eftir Seinni heimsstyrjöldina, en það voru börn, sem danskar konur áttu með þýskum setuliðsmönnum. 

Í ljós kom, að ekki hið einasta höfðu dönsk yfirvöld með samþykki almennings stundað stórfelld mannréttindabrot gegn dönskum konum, sem höföu átt samband við þýsa hermenn, heldur börn þeirra verið látin að ósekju gjalda þess harkalega. 

Þegar upp komst um þetta fengu margir þeirra, sem í góðri trú höfðu sagt "þetta gerist ekki hðer" áfall. 

Og ekki leið á löngu þar sem svipað var upplýst hér á landi með kvikmyndinni "Stúlkurnar á Kleppjárnsreykjum" sem fjallaði um það galdrafár sem hér var sett í gang gegn íslenskum stúlkum, sem komu nálægt erlendum setuliðsmönnum.  

Meira að segja voru sett sérstök lög um herferð á hendur þessum stúlkum, óhefðbundnar rannsóknaraðferðir, og tröðkun á grundvallarmannréttingum og ofsóknir, allt með samþykki almennings og fjölmiðla frá fyrsta degi hernámsins. 

Nýlega báðust íslensku og norsku forsætisráðherrarnir afsökunar á hliðstæðum aðgerðum, en hér á landi er þó enn eftir að gera upp mál Kleppsjárnsreykjastúlknanna, þannig að þau mál verða því miður áfram blettur á sögu þjóðarinnar. 

Það var síðuhafa áfall að heyra sögu rússneskrar konu af illvirkjum norrænnar þjóðar, Finna, sem áttu hermenn í 110 þúsund manna innilokuðum her í Valdaihæðum í Rússlandi á útmánuðum 1942. Konan sagði, að finnsku hrottarnir hefðu verið mun skelfilegri en þeir þýsku. 

Eina skýringin á þvi er að vísu skiljanleg: Aðeins ári fyrr höfðu verið framin skelfileg hryðjuverk af hálfu beggja stríðaaðila í Finnsk-rússneska vetrarstriðinu, og hefndiun er hræðilegasti löstur hins svonefnda "viti borna manns."

„Þau héldu að þetta væri grín“

"Eins og þegar álftir...". Áldósarálftin bætist í þjóðsagnahópinn.

"Eins og þegar álftir af ísa grárri spöng

fljúga austur heiðar með fjaðraþyt og söng..." 

 

Þannig orti Jónas Hallgrímsson upphaflega staddur á núverandi höfuðborgarsvæði, en þegar Konráð Gíslason Fjölnisvinur hans þurfti að taka saman verk hans við andlát hans langt um aldur fram, tók hann sér það bessaleyfi að breyta orðinu "austur" í "suður" svo að ljóðið passaði betur (að mati Konráðs) við norðlenskan uppruna Jónasar. 

Fróðlegt hefði verið að sjá útfærslu Jónasara í ljóðinu Áldósarálftin, sem nú er komin í hóp ótal álfta, sem hafa gefið þjóðinni tilefni til þjóðsagna og ævintýra. 

Síðuhafi hefur aðeins einu sinni komist í óbeina snertingu við álft í eina ákekstrinum, sem hann hefur enn enn lent í á ferli sínunum á hjóli á þjóðvegi. 

Hann gerðist á um 80 kílómetra hraða við brúarenda í Álftafirði þar sem um þúsund álftir voru saman komnar við fjöruna neðan árinnar. 

Í þann mund sem hjólið kom yfir brúna að enda hennar á leið til Reykjavíkur í akstri í kringum landið, flaug álft í um  fets hæð undan brúarstöplinum hægra megin þvert fyrir hjólið. 

Eitt sekúndubrot stefndi í árekstur sem hefði getað valdið slysi, en til allrar hamingju lenti framhjólið alveg á bláenda álftarinnar, þannig höggið varð lítið og álftin hvarf til vinstri. 

Snarstansað var samt og reynt að svipast um eftir álftinni, en hún var horfin inn í álftahópinn og engin leið að vita hvort hún hefði skaddast eða ekki. 

Álftin hafði sennilega leynst í hvarfi ofan við brúna þegar komið var á hjólinu yfir hana, og ætlað að skjðtast í snöggu lágflugi inn í álftapartíð hinum megin við brúna. 

Meðfylgjandi myndir voru teknar í þessari ferð, en varla getur Álftafjarðarálftin hafa talist vera gáfuð álft, rrekar en knapinn sem áttaði sig ekki á þeim möguleika, að á skreppleið í álftapartí getur lágflug verið möguleg t á varasömum stað. . 

„Þetta var gáfuð álft“

Sérkennilegt stöðumat.

Stjórn Sjómannafélagsins er með einkennilegt stöðumat. Búið er að dæma kosningar og annað athæfi stjórnarinnar kolólöglegt, en hún lítur svo á, að hún sé enn með full og lögleg völd í félaginu og geti gert þeim, sem brotið var á, kosti að hætti hússins. 

Valdhrokinn lifur góðu lífi.  

Málið er dæmalaust, svo mikið er víst, og viðbrögð Heiðveigar Maríu því skiljanleg. 

Afþakkar sæti í samninganefnd

Misréttið kemur úr mörgum áttum.

Í nokkurra daga reynsluökuferð norrænna bílablaðamanna á Volvo 1978 um Kolaskaga til Murmansk gafst tækifæri til að skyggnast inn í þær fangabúðir sem Sovétríkin voru. Bílarnir voru faldir á bak við hótelið í Murmansk dagana sem stansað var þar svo að innfæddir sæu þá ekki. 

Samt dúkkuðu upp menn sem sögðust hafa fé á hverjum fingri og aðstöðu í kerfinu til að kaupa bíl á staðnum fyrir sig. Stoltir sýndu Rússar okkur verksmiðjuskip af stærstu gerð, sem voru að veiðum á úthafinu margar vikur í senn. 

Í skoðanaferð um borð blasti við slíkt misrétti og stéttaskiptin í aðbúaði, að norski bílablaðamaðurinn sagði að enginn Norðmaður né Íslendingur fengjust til að vinna á skipi við slíkar aðstæður. 

Rússarnir brugðust ókvæða við þessum ummælum sem svívirðilegum aðdróttunum: "Þið vitið ekkert hvað þið eru að tala um. Það eru 3000 menn á biðlista eftir að komast í vinnu á þessu glæsilega skipi." 

Meira þurftum við raunar ekki að vita. Þetta sýndi að það eitt að geta kúldrast úti á reginhafi án þess að sjá land, vikum saman þröngri kompu með öðrum, var talið þess virði að vera á stórum biðlista til þess. 

Á sama tíma voru yfirmennirnir í stórum svítum út af fyrir sig. 

Á okkar dögum æpa aðstæðurnar í Venesúela og Norður-Kóreu á alþjóðasamfélagið. 

Það er ákveðið afbrigði af auðræði eða auðvaldi sem birtist hjá kommúnistaþjóðunum, þar sem harðsnúin "ný stétt" forríkra valdamanna beitir kúgun til að sölsa undir sig öll völd og þar með gervallan þjóðarauðinn. 

Í kapítalismanum birtist þetta í því að æ færri, já örfáir einstaklingar eiga svo mikinn auð, að hann jafnast á við allar eigur milljarða fólks. 

Kommarnir réttlæta sína auðsöfnun og arðrán með því hve nauðsynlegt kerfið sé fyrir framgang kommúnismans og þar með völd þeirra manna sem stjórna því kerfi. 

Kapítalistarnir réttlæta sín gríðarvöld og auð með því hve mikilvægir þeir séu sem eins konar ofurmenni í nútíma misrétti hins sívaxandi og alltumlykjandi alþjóðlega auðræðis. 

Hugmyndir nasista um ofurmennin sem öllu skyldu ráða og "untermensch" og óæðri kynþátta sem skyldu þræla í þeirra þágu voru greinar af sama meiði, hugsuninni um aðskilnað kynþátta og stétta. 

Hér á Íslandi fáum við smjörþefinn af þessu í sjálftökuskipulagi hinna efst settu í þjóðfélag tveggja þjóða í sama landi, þar sem önnur þjóðin býr í erlendu gjaldeyrisumhverfi með eignir sínar í erlendum skattaskjólum, en hin þjóðin í krónuhagkerfinu og bælingu í kjaramálum. Auknum kaupmætti er veifað framan í fólk, en hvað stoðar aukinn kaupmáttur ef stærstu peningalegu atriðin í kjörum eins og þak yfir höfuðið vaxa langt umfram allar kaupmáttartölur?

Vaxandi ójöfnuður áhyggjuefni

Fólkið er að vísu kyrrt, en eldist.

Grunnskólastigið á Íslandi er aðeins tíu ár. Framhaldsskólastigið aðeins þrjú ár. 

En íbúðarhúsin, upphaflega byggð fyrir fólk með börn, tæmast af börnum á undraskömmum tíma eftir að börnin hafa komst í framhaldsnám. 

Þegar aldursskipti verða í hverfum eða byggarlögum úti á landi, er það besta vísbendingin um framtíðina, hve margar konur á barneignaaldri búa í viðkomandi byggð. 

Fækkun kvenna á þessum aldri ræður langmestu um mannfjöldann og þörf fyrir innviði. 

Í kringum 1990 þegar SÍS og kaupfélögin voru hrynja, heimsótti síðuhafi minnsta kaupfélag landsins á Óspakseyri við Bitrufjðrð.  Þar var einn starfsmaður, Sigrún Magnúsdóttir, kaupfélagsstjóri, sem rak kaupfélagið áfram. 

Tíu árum síðar hringdi ég aftur í hana og spurði frétta. "Það er allt gott að frétta", svaraði hún. 

"Hefur fólki ekki fækkað?

"Nei, hér eru við öll enn." 

"Það eru góðar og óvæntar fréttir". 

"Nei, það eru slæmar fréttir." 

"Af hverju?"

Af því að við erum öll orðin tíu árum eldri."

Í hundrað ár hefur mátt sjá svipaða þróun í Reykjavík, óháð því, hvort byggðin hefur verið lítil eða stór, þétt eða dreifð. 

Miðbæjarskólinn var fjölmennasti grunnskóli landsins, en Austurbæjarskólinn tók við af honum 1930 og Miðbæjarskólinn leið undir lok. Nú eru meira að segja hlutar gömlu miðborgarinnar að verða án íbúa, þrátt fyrir allar lundabúðirnar. 

1950 var Laugarnesskólinn orðinn langfjölmennasti skóli landsins með 1852 nemendur og kennslu allan daginn, en Austurbæjarskólinn á fallanda fæti. 

Svona hefur sagan endurtekið sig á leiðinni frá Austurbæjarskólanum í gegnum stóru skólana í austurhluta borgarinnar og síðar skólanna í úthverfunum allt austur í austasta hluta borgarinnar. 

Meginorsökin er alltaf sú sama: "Við erum öll orðin 10, 20 árum eldri." 

Einstaka tilraunir til að færa skólahaldið til baka til vesturs, til dæmis með Gagnfræðaskólunum við Vonarstræti og Lindargötu, hafa hrokkið skammt. 

Og draumsýnir um mikla þéttingu byggðar vestan Kringlumýrarbrautar með tilheyrandi upprisu gömlu skólanna þar strandar á allt of háu húsnæðisverði.  

Lýsa megnri óánægju með breytingar

Fréttir dagsins í dag, - óhugsandi í fyrra.

Veruleikinn í íslensku þjóðfélagi í dag er daglega að birtast í fréttum, sem hefðu þótt óhugsandi í fyrra. 

Harkalegar aðgerðir í dag vegna mislingasmits þar sem öskudagsgleði barnanna líður fyrir. 

Boðuð bylting í klæðaburði hjá stórum hluta sömu barna þar sem þau fara í BDSM búninga, segjast vera hatarar og syngja hástöfum "Hatrið mun sigra!"

Fólk að melta afar upplýsandi og vel gerðan þátt um vændi á Íslandi.

WOT-air, glæsiflugfélag í hitteðfyrra, að berjast fyrir lífi sínu í dag. 

Gamall uppvakningur, sósíalismi frá því fyrir 70, við völd í stærstu verkalýðsfélögunum að boða til verkfalla með fylgi meirihluta landsmanna í skoðanakönnunum. 

Uppvakningur úr aðdraganda Hrunsins, ofurlaun ofurmenna í viðskiptalífinu komin inn á gafl hjá fyrirtækjum í eigu ríksins. 

Syngjandi öskudagsbörnum vísað frá HSA

Sjálftökuelítan sem svaf.

Hrun á fylgi ríkisstjórnarinnar og Alþingis, meirihlutafylgi við verkföll, niðursveifla stjórnarandstöðuflokka, virðist vera misvísandi niðurstaða skoðanakönnunar, en sýnir í raun aukið vantraust á æðstu valdamönnum þjóðfélagsins, sem klúðraði á áberandi hátt tækifæri í fyrra til að ganga á undan með góðu fordæmi og nota það sama vald og skapað hafði kjaradómsklúðrið til þess að lækka eigin laun og ekki síður ofurlaun sjálftökuelítunnar. 

Nú er of seint að koma fram með sósíalíska nýja valdamenn í verkalýðshreyfingunni sem blóraböggla ef allt skellur hér á með verkföllum. 

36% styðja ríkisstjórnina

Skyldleiki við Heklu? Bárðarbunga líklegri?

Skjálftinn sem varð 30 kílómetra fyrir norðvestan Surtsey varð í raun um 20 kílómetrum fyrir vestan Þrídranga, sem eru ystu útvörður Vestmannaeyja í vestri. 

Surstey liggur á sjálfri aðalsprungu eyjanna, sem liggur í gegnum megin eyjaklasanna sjálfan með stefnu frá Eyjafjallajökli. 

Er nafn jökulsins vel við hæfi. 

Skjálftastaðurinn nú er það vestarlega, að sé miðað við megin stefnuna NA-SV ætti þessi staður allt eins og að falla undir stefnu á Heklu. 

Hekla er fyrir nokkrum misserum búin að þenjast talsvert út fyrir stöðu sína fyrir gosið 2000 og er, miðað við aðdraganda fyrri gosa á síðari hluta 20. aldar, því líkleg til að gjósa hvenær sem er með sínum afar litla fyrirvara. 

En ekkert sérstakt hefur verið að sjá við fjallið og því spurning hvort skjálftastaðurinn nú sé eitthvað sem kallast á við línuna í heild. 

Eða hvort einhver tengsl séu við hið þekkta jarðskálftasvæði á Suðurlandi. 

Um þetta skortir síðuhafa þekkingu. 

En sé skimað lengra til norðausturs, allt til hinnar mikilfenglegu Bárðarbungu, er annað uppi á teningnum.  

Þar eru myndarlegir skjálftar án gosóróa með reglulegu millibili. 

Og Öræfajökull er í útþenslu, sem á sér ekki hliðstæðu á síðari tímum, og engar hliðstæður að finna við fyrri gos hvað mælingar snertir, frekar en um Eyjafjallajökul 1999-2010.

Síðan er það tíminn sem er að koma á rusk í Grímsvötnum. 

En ætli Bárðarbunga gæti ekki verið að komast í fremstu stöðu?

Jörð skalf við Surtsey

Golfiðkendur eru hluti af stærri hópi. Stytting vinnutíma?

Átakspunktarnir í stóra klukkumálinu eru farnir að skýrast.

1.

Annars vegar er um að ræða áhrif núverandi stillingar á lýðheilsu fólks á tímabilinu frá nóvember til febrúar, samtals fjóra skammdegismánuði. 

Stærstu og viðkvæmustu hóparnir er ungt námsfólk sem verður meira fyrir barðinu á kolskakkri klukku en aðrir, skekkju upp á  1 klst 40 mín seinkun hádegis í febrúarbyrjun í Reykjavík, en á svæðinu vestan Þjórsár, Langjökuls og Hrútafjarðar búa 80 prósent þjóðarinnar.

Stórir hópar fólks þurfa líka á góðu þreki að halda strax í byrjun vinnudagsins í stað þess að vera að reyna að vinna upp slen eftir ófullnægjandi svefn og áhrif myrkursins. 

Til að gera ástandið enn verra vill svo óheppilega til, að einmitt á þessu skammdegistímmabili færist hádegið sjálft og þar með birtutíminn til um heilan hálftíma og það í verri áttina. 

2.

Hins vegar er um að ræða hóp, sem hefur stækkað mikið á síðustu árum, útivistarfólk og ferðafólk. Fyrir þetta fólk skiptir mestu máli að sól sé sem hæst á lofti síðdegis. Sólarhæðin ein skiptir miklu máli um hita og aðstæður vegna þess hve norðarlega landið liggur. Það getur skipt máli um lýðheilsu að iðkendur utanhússíþrótta og útilífs hafi sem drýgstan tíma á þessu tímabili ársins. 

Þótt það sé rétt hjá helstu sérfræðingum í sólargangi að vökutími í björtu í skammdeginu lengist minna samtals við seinkun klukkunnar en ef hún væri látin vera óbreytt, er hinn viðkvæmi tími, sem vinnst á morgnana líklega dýrmætari en sá sem vinnst á kvöldin. En þetta er að sjálfsögðu álitamál. 

 

Eina sjáanlega leiðin til að sætta þessi tvö ólíku sjónarmið er að taka á ný upp tvær stillingar á ári og seinka klukkunni yfir vetrartímann. Þetta hafa margar þjóðir gert, en eru sumar orðnar jafnþreyttar á því og við vorum fyrir hálfri öld, þegar "hringlið með klukkuna" var í gildi og hafður sérstakur sumartími, sem síðar varð að eina tímanum, sem notaður hefur verið hér. 

Sú spurning vaknar, úr því að nú stendur yfir kjaradeila, hvort ákvörðun um styttingu vinnutíma gæti orðið hluti af lokalausn. 

Þetta mál snertir hvern einasta mann mikið og það þarfnast afar víðtækrar og gagngerðrar skoðunar. 

Gæti leikið golfiðkendur grátt