Hláleg "jepp"keppni. Var Bjallan jeppi?

Sífellt fjölgar þeim bílum, sem fluttir eru til landsins og skilgreindir með orðmyndinni "jepp", svo sem sportjeppi, borgarjeppi og jepplingur. 

Til þess að geta skreytt þessa bíla með því að líma þessa skilgreiningu inn í lýsingu á þeim þarf ekki fjórhjóladrif, hátt og lágt drif, háa skögun né veghæð, sem er umtalsvert hærri en á venjulegum fólksbílum.  

Nefna má bíla hér fyrr á tíð sem voru aldrei skilgreindir sem jeppar að neinu leyti þótt þeir væru með eitthvað af ofantölu, svo sem sæmilega veghæð. 

Volkswagen Bjalla var með 20 sentimetra veghæð óhlaðinn, og af því að vélin fyrir aftan afturhjól og bíllinn með drif á afturhjólum, var hann duglegur að komast upp grófar brekkur.  Orðmyndin "jepp" þó aldrei notuð um hana. 

Jeppar þess tíma voru með stífa, heila driföxla, (hásingar) og því var veghæðin aldrei minni en uppgefin var. Bjallan var hinsvegar með sjálfstæða fjöðrun á öllum hjólumm og veghæðin var því aðeins 15 sentimetrar þegar hún var hlaðin, og ef hún fjaðraði niður á við gat hæðin farið niður í 10 sentimetra. Sú veghæð var gefin upp og þess getið að hún ætti við þegar bíllinn væri fullhlaðinn. (laden

Sportjeppar, borgarjeppar og jepplingar nútímans eru ekki með stífa drifhásingar og því getur  "jepplingur", "borgarjeppi" eða "sportjeppi" nú dögum að vísu verið með 17 eða 18 sentimetra veghæð ef enginn er u borð í bílnum, en sé hann fullhlraðinn er veghæðin komin niður i 11 til 12 sentimetra, og enn minna ef hann fjaðrar niður á við í akstri á ójöfnum vegi og því víðsfjarri því að geta borið "jepp" orðmyndina. 

Ekki er langt síðan að ný bílgerð var flutt til landsins og auglýst sem "fyrsti rafjeppinn", hvorki meira né ninna. 

Þó er ekkert afturdrif á honum, veghæð hans óhlaðinn með öllu var aðeins 17 sentimetrar og framendinn er lágur og skagar langt fram. 

Þegar fjórhjóladrifnir fólksbílar af gerðinni Subaru Leone, voru þeir með hátt og lágt drif og 17,5 sentimetra veghæð. 

Engum lifandi manni datt í hug að kalla þessa bíla jeppa, jepplinga, sportjeppa eða borgarjepplinga. 

Núna er jafnvel gert mikið úr því að ný jepplingagerð sé með 18,2 sm veghæð, eða 0,7 sentimetrum meiri en var á Subarunu í den. Litlu verður Vöggur feginn. 

Ameríska tímaritið Consumer Guide gaf ævinlega upp í sínni bílaumfjöllun veghæð, sem var miðuð við að bílarnir væru fullhlaðnir. Fyrstu RAV 4 bílarnir voru í tímaritinu sagðir með 11 sentimetra veghæð. 

Núna sést þeta ekki lengur; allir í bílabransa heimsins sokknir í jepparuglið og ganga Íslendingar lengst, því að erlendis er notað hugtakið SUV, skammstöfun fyrir Sportnytjabíll, sem getur jafnvel átt við Dodge Caravan og Renault Espace. 

Bílaframleiðendur reyna að klína orðmyndinni "cross" inn í tegundarheiti þessara bíla til þess að sveipa þá jeppaímynd, en erlendis er orðið cross country notað yfir torfæru- eða víðavangsakstur.

Hlálegast er eitt algengasta svar Íslendinga þegar þeir uppgötva að nýkeyptir bílar þeirra séu ekki með fjórhjóladrif: 

"Það gerir ekkert til; það halda allir að ég sé á jeppa."

Hyundai frumsýnir jeppling á viðráðanlegu verði

Tvær hliðar á eldgosum; túristagos eða skaðvaldar.

Allt frá Heklugosinu 1970 hefur nýyrðið "túristagos" skotið upp kollinum við og við. Á undan því gosi hafði Surtseyjargosið lokkað marga erlenda ferðamenn til landsins, enda var þá nýgengin í garð áhrifamikil bylting í millilandasamgöngum; Vickers Viscount skrúfuþotur Flugfélags Íslands 1957 og enn stærri Canadair skrúfuþotr Loftleiða á sjöunda áratugnum.  

Enn stærri áfangi hófst 1967 með komu fyrstu íslensku farþegaþotunnar 2967. 

Hekla spjó ösku 1970 sem olli nokkrum búsifjum fyrir óheppna bændur, allt norður í Víðidal í  Húnavatnssýslu, en um miðsumar var gos úr gígumm í svonefndum Skjólkvíkum mjög aðgengilegt og þar mátti sjá svipaða sjón og blasað hefur við undanfarna mánuði við Fagradalsfjall. 

Heimaeyjargosið 1973 hristi rækilega upp í mönnum með öllu sínu mikla tjóni og harðrar baráttu heimamanna við vágest, sem enn hefur minnt á sig núna þegar verið er að gera áhpttumat fyrir Heimaey. 

Það blasir nefnilega við að Heimaey er einfaldlega langstærsta eyjan í þessum eldfjallaklasa, af því að hún er þungamiðjan í eldstöðvakerfi eyjanna og þar eru mestar líkur á gosi.

Þótt fyrirbærið "Pompei norðursins" sé notað sem aðdráttarefl fyrir erlenda og innlenda ferðammenn er rammasta alvara á bak við þetta heiti; ógn, sem enginn Íslendingur skyldi vanmeta. 

Jarðskjálftinn skammt suðvestur af Svartsengi og Bláa lóninu og jafnframt norðvestur af Grindavík hringir bjðllum, því að þegar farið er um þetta svæði blasa við gríðarlega verðmæt mannvirki á svæði, sem er orpið gígum og hraunum eftir eldgosahrinur fyrri alda, sem enduðu fyrir átta hundruð árum, en hafa nú tekið sig upp á ný. 

Gosin í Eyjafjallajökli 2010 og Grímsvötnum 2011 settu Ísland og íslensku þjóðina á landakortið um allan heim vegna hinna miklu samgöngutruflana, sem höfðu bæði þráðbein og óbein áhrif á farþegaflug jarðarbúa. 

Það skóp mestu efnhagsuppsveiflu í sögu okkar er er jafnframt tákn um hina hliðina á íslenskum jarðeldum, sem til dæmis höfðu slæm áhrif ollu dauða milljóna manna í öllum heimshlutum í Móðuharðindunum 1783 og árin þar á eftir.  

Skjálfti norðvestur af Grindavík

Hvað með "pedalaslys"? Bifhjólastýri í bílum?

Fyrir tveimur árum á að giska fréttist af því að verið væri að leita orsaka ítrekaðra slysa á ákveðinni gerð af Tesla sem birtust í því að viðkomandi bílar tóku upp á því að gefa sjálfum sér fulla "rafgjöf" svo að bílarnir æddu af stað á fullu afli og ollu stórslysum, jafnvel banaslysum.  

Ekki bárust af því fréttir hvernig þetta mál fór, hvort þarna hefði getað verið um afar einfalt atriði að ræða, að hemilspedalinn væri of nálægt rafgjafarpedalanum. 

Þannig var það og er enn á minnsta rafbíl á Íslandi, Tazzari Zero, og svona atriði hefur miklu verri afleiðingar á rafbíl en eldsneytisknúnum bíl, því að ef stigið er á pedalann með rafaflsgjöf, virkar allt rafaflið í heilu lagi frá blábyrjun, en á bensín- eða olíuknúnum bílum er aflið í raun ekkert alveg í upphafi spyrnu fótarins, heldur vex það með vaxandi snúningi vélarinnar. 

Ef stigið er á bremsupedalann á Tazzari, er það stutt á milli hans og rafgjafarpedalans, að það er eins og bíllinn gefi sér sjálfur inn. 

Ósjálfrátt viðbragð bílstjórans er þá að hemla miklu fastar, en við það eykst aflgjöfin á augabragði og miklu meira en nemur hemlunargetunni. 

Svo lúmskt gat þetta verið, að þegar all stórfættur maður fékk að taka í bílinn, dugði ekki að hafa aðvarað hann fyrirfram, þegar hann hemlaði bílnum í upphafi; hann steig á báða pedalana í einu og bíllinn tók rokna viðbragð fram á við. 

Tvær breytingar gætu breytt þessu: 

1. Að auka bilið á milli pedalanna tveggja. 

2. Að færa þessi stjórntæki upp í eins bifhjólastýri og jafnvel að hafa þetta eins og á bifhjóli að bæði sé stýrt, gefið inn og hemlað með bifhjólastýri!  

Sjálfstýribúnaður Tesla til rannsóknar

Göngur og stigaklifur fyrir léleg hné.

16 ára saga af hnjám. Í ljós kemur að þau eru uppslitin og að skipta þurfi um báða hnjáliðina. 

Stutt amtal við læknir fylgir: Spurning og svar: 

Hvað ef ákveðið er að bíða með aðgerðina? 

Hnén eru svona eftir harkalega meðferð og hlaup á hörðu undirlagi og því máttu ekki hlaupa framar. 

Þá það. En hann bannaði ekki að læðast hratt. 

Ein útgáfan af því að læðast hratt er að hlaupa upp stiga. Í hlaupi á láréttu lendir allur líkaminn í harkalegri lendingu í hverju skrefi sem leiðir í gegnun hnén. 

Þess vegna eru hnjáliðirnir svona illa farnir. 

En ef hlaupið er upp stiga og teknar tvær tröppur í einu, lendir líkaminnn aldrei í skrefunum, því að átakið liggur í klifri án lendinga. 

Niðurstaða: 50 mínútna hraðganga með liðkunaræfingum og áreynsluæfingum í bland. 

Gengið rólega nokkrum sinnum rösklega upp fjórar hæðir. Staulast rólega og mjúlega niður þessar hæðir einu sinni.  

Síðan kemur aðalæfingin: Hlaup upp fjórar hæðir, til dæmis frá fyrst til fimmtu í kappi við skeiðklukku. Með árunum verður þetta að mælikvarða fyrir samanburð á því sem felst í þessu, tímanum í fjögurra heilla hæða hlaupi, annað hvort frá kjallara upp á fjórðu hæð eða frá fyrstu hæð upp á fimntu hæð, í stigahlaupi eru þjálfuð upp þessi atriði. 

Jafnvægi. 

Viðbragðsflýtir. 

Snerpa. 

Hraði. 

Lagni, 

Þrek. 

Styrkur. 

Úthald. 

15 árum eftir samtalið við lækninn biður hann um skýrslu, á erfitt með því að trúa því að hnén hafi ekki verið skorin. 

Þetta passar við þá ályktun, sem æ fleiri læknar draga, að með stigahlaupunum sé hnéð allt styrkt og þjálfað til að styðja við og nota hina slitnu hnjáliði. 

P.S. Sjá athugasemdir hér fyrir neðan um gildi hjólreiða. 

Hópurinn var stofnaður til að draga úr bílaveseni

Hluti af smjörklípuaðferðinni: "Fjörtíu þúsund fífl."

Sameinuðu þjóðirnar hafa sinnt vel því hlutverki sínu að rannsaka sem best allt það sem máli skiptir um lifnaðarhætti jarðarbúa.  

Nýútkomin skýrsla á vegum samtakanna um loftslagsmál er til marks um þetta, þar sem leitað er til færustu finnanlegra vísindastofnana og vísindamanna heims til að aðgerðir séu byggðar á sem traustustum grunni. 

Skýrsla Unicef, sem Sþ gáfu út í dag um loftslagsmál, er enn einn liðurinn í þessu. 

En andófsmenn gegn öllum breytingum á lifnaðarháttum jarðarbúa reyna sem mest þeir mega að drepa umræðunni á dreif með öllum tiltækum ráðum. 

Í dag má sjá vitnað í 23 vísindamenn, sem sagt er að hafi meira vit á þessu en nemur öllum þeim fróðleik frá þúsundum manna í vísindasamfélaginu, sem gert hafa skýrslur fyrir Sþ.

Andófsmenn segja, að niðurstaða þessara 23ja manna sé að tilgangslaust sé að grípa til neinna ráða, því að sólin ráði öllu um hitastigið en mennirnir engu og eigi því ekki að breyta neinu. 

Það er holur hljómur í þessari röksemdafærslu, því að ef það er svo að sólin sjálf valdi hlýnunni og sú hlýnun sé staðreynd, er enn frekari ástæða til þess að menn geri eitthvað til að vinna á móti því.  

Sömu andófsmenn kölluðu og kalla enn helstu leiðtoga jarðar og aðra sem voru á ráðstefnunni stóru í París 2015 "fjörtíu þúsund fífl", sem viti ekkert í sinn haus en segja nú að 23 andfósmenn viti allt, er beint að svona smjörklípu og þar með frá þeirri óumdeilanlegu staðreynd, að núverandi orkulindir jarðarbúa ganga héðan í frá til þurrðar, svo að aðgerðir og orkuskipti eru óumflýjanleg. 

 

Hamfarahlýnun stærsta ógn barna og ungmenna

Gosið, sem gleður - enn sem komið er.

Hvað skyldi eldgosið við Fagradalsfjall eiga mikinn þátt í straumi ferðamanna til landsins?

Hvað sem því liður gleður það augað marga daga, og gerir það í kvöld, þegar þessi mynd er tekin, þar sem eldurinn gægist fram undan vesturhlíð Keilis. 

Auk þess hafa jarðvísindamenn hafa þegar mært gagnsemi þess fyrir vísindastörf, sem getur komið sér vel á ýmsan hátt í rannsóknum og viðureign Íslendinga við þetta mikla sköpunarafl, sem leikur svo stórt hlutverk í náttúru landsins og við höfum svo mikla þörf til að hafa sem besta þekkingu á. 

Bíða spennt eftir að hraunið flæði yfir skurðinn

"Asni, klyfjaður gulli, kemst yfir hvaða borgarmúr sem er."

Gömul sannindi fá nýtt líf í snautlegum enda á innrás Bandaríkjamanna og 20 ára hernaði í Afganistan, meðal annars hið forna spakmæli um mátt peninganna. 

"Follow the money" segja Bandaríkjamenn oft og það er nóg af peningum til að grennslast eftir í Afganistan.  

Bandaríkjaforseti hefur þegar nefnt hluta upphæðarinnar, alla þær þúsundir milljarða, sem þeir hafa ausið í hernað og herbúnað, sem 20 ára stríð hefur kostað, meðal annars með fjármögnun vopnabúnaðar afgönsku ríkisstjórnarinnar. 

Þessi verðmæti eru að sjálfsögðu ekki gufuð upp, heldur er ljóst að Talibanar fá þau nú ókeypis í hendur sem hvert annað stríðsfang. 

Þyngra vegur þó, að rétt eins og gríðarlegir peningar fólust í ólöglegri vínsölu í Bandaríkjunum á bannárunum þar, eru enn meiri fjármunir fólgnir í sölu heróíns og ópíums í Afganistan, sem ómögulega er hægt að gera upptækt í þeirri miklu spillingu sem fylgir slíkri starfsemi. 

Ótalar eru auðlindir eins og námur, og líþíum er jú ígildi olíu á okkar tímum. 

Múslimskir uppreisnarmenn lærðu kúnstina við að fá erlenda fjárhagsaðstoð þegar Bandaríkjamenn létu þeim hana í té eftir krókaleiðum til að fella kommúnistastjórnina í Kabúl á sínum tíma. 

Nú er straumur aðstoðar úr mörgum áttum enn stærri en þá. 

Af ofansögðu má ráða, að það var vonlaust að halda hernaðaríhlutun Bandaríkjanna úti í þessu stríðshrjáða landi og eins gott að láta sig hverfa eins og gert var. 

Eina vonin er sú, að 20 ár eru ígildi kynslóðaskipta, sem hugsanlega muni hafa einhver áhrif. 

Talíbanar með trygga fjármögnun

Illsamrýmanleg limbótilhögun.

Þessa dagana er fólk að ganga í hús og nota fleiri aðferðir til þess að safna meðmælendum fyrir framboðslistana. Engin trygging er fyrir því að söfnun meðmælenda gangi nógu vel til þess að nógu margar undirskriftir safnist til að framboðið teljist gilt. 

Við þessar safnanir undirskrifta hefur yfirleitt komið í ljós, að fjölmargir vita ekki um þær reglur sem gilda um meðmæli, og er reynslan sú, að vegna þessa geta allt að 30 prósent undirskrifta dæmst ógildar. 

Óheimilt er nefnilega að kjósandi mæli með fleirum en einu framboði og meðmæli þýða engan veginn að viðkomandi ætli að kjósa framboðið. Fjölmargir gefa upp röng heimilisföng eða kennitölur. 

Á sama tíma og söfnun meðmælenda stendur enn yfir og úthlutun listabókstafa er ekki lokið er utankjörstaðagreiðsla hafin. 

Í ofangreindu ástandi speglast tvö illsamræmanleg sjónarmið: 

Annars vegar að þeir sem eiga erfitt með að kjósa, til dæmis vegna búsetu erlendis, geti gert það nógu tímanlega; og hins vegar að þeir sem hafa framboð í hyggju, geti fengið sem lengstan tíma til þess, til dæmis vegna nýrra aðstæðna. 

Sem dæmi um það má nefna framboð Borgaraflokksins þegar hann var stofnaður. 

Kvörtunarefni Sósíalistaflokksins er síðan sú vandræðalega uppstilling, sem nú liggur frammi um framboðin.  

Sósíalistar kvarta til umboðsmanns Alþingis

"Þangað til; verið þið sæl." Af hverju ekki lengur?

Siggi Sig var með þetta á hreinu í gamla daga: Heilsaði með því að segja "Komið þið sæl." 

Og kvaddi með því að segja: "Verið þið sæl." 

Einfalt og skýrt. Fólki er óskað góðs gengis án allra skilyrða eða tímatakmarkana. 

En nú virðist þetta vera að hverfa.  Æ fleira fjölmiðlafólk setur skilyrði fyrir árnaðaróskunum með því að nefna fyrst einhvern tímapunkt framundan og segja síðan: "Þangað til, verið þið sæl."

Og þá vaknar spurningin: Af hverju á maður, sem er kvaddur á þennan hátt,  ekki að vera sæll nema í ákveðinn tíma? 

Dæmi: Í lok fréttatíma klukkan 12:20 segir þulurinn: "Fréttir verða næst klukkan eitt. Þangað til; verið þið sæl."

Og þetta segir útvarpsmaðurinn án þess að hann sjálfur með þær fréttir. 

Sumir segja: "Verið þið sæl að sinni." 

Nú? Hve lengi sæl?  Þar til seinna í dag? Eða bara næsta klukkutímann?

Næsta skref í þessari þróun gæti orðið að segja: "Komið þið sæl; þangað til á eftir."

Hvað er að því að segja: "Komið þið sæl"?  0g "verið þið sæl."?

Í gærkvöldi rétt fyrir klukkan tólf sagði afgreiðslumaður við mig: "Eigðu gott kvöld." 

Það var skrýtið af því að kvöldið var liðið. 

Svo að það var komið fram á varirnar hjá mér að spyrja hann hvaða kvöld hann meinti. Annað kvöld? 

Af hverju er kveðjan "góða nótt" að hverfa?

Rafdrægnin á Wrangler tengiltvinnjeppa: Betur má ef duga skal.

Framleiðendur Jeep Wrangler Rubicon tengiltvinnjeppans mega vera stoltir af þeim bíl, þótt ekki væri nema fyrir það að bjóða jeppa sem stendur undir nafni á sama tíma sem síbyljan um jeppa þetta og jeppa hitt í mestöllum bílaflotanum ruglar kaupendur og neytendur. 

Flestir hinna svonefndu rafjeppa/sportjeppa/rafjepplinga draga næstum því kviðinn fullhlaðnir, og neðsti punktur eru sjálfar rafhlöðurnar, sem troða verður undir gólfin og taka því á sig þau högg, sem lág veghæð veldur. 

Þar á ofan er fjöldi þessara "rafjeppa" ekki einu sinni með tvö drif, hvað þá hátt og lágt drif."

Galli á gjöf Njarðar varðandi Wrangler er lítil rafdrægni, uppgefin aðeins 30 kílómetrar en við íslenskar aðstæður enn minni. Þar er verk að vinna.  

Stoðar lítið að segja: "Hann framleiðir rafmagnið sjálfur" þvi að sú orka er aðfengin úr eldsneyti. 

Sem betur fer bregður ekki fyrir orðunum: "hann notar sama rafmagnið aftur og aftur", sem er með 92ja prósenta skekkju, því að svonefnt endurheimt raforka er aðeins um 8 prósent. 

Ósigrandi á umhverfisvænum jeppa